واکنش‌های منفی به سریال «معاویه» ساخت عربستان
مسعود باب الحوائجی در کانال تلگرامی خود نوشت: «کشورهای عربی همچون مصر و سعودی و امارات و قطر و کویت هرساله برای آغاز رمضان سریالی برای مخاطبان عام در نظر می‌گیرند.
مصر در سال گذشته سریال «حشاشین» و سعودی سریال «خیوط معازیب» را عرضه کردند که هردو مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت من هم سال گذشته درباره‌ی آنها چند سطر و قطره‌ای از جوهر را هدر کردم.
کویت و قطر و امارات هنوز در صنعت سریال‌سازی، به ژانر مستقلی دست نیافته‌اند و همچنان بازاری برای سبک سریال‌های ترکیه‌ای به شمار می‌آیند.
اما سعودی چندسالی است که راهی به چشم‌انداز نوین خود گشوده و در صدد است تا دغدغه‌های ملی کشورش را در خصوص ترور و ارعاب و مردسالاری و سلفیت و جهانی‌سازی به تصویر کشد.
اعلام پخش «سریال معاویه» به نویسندگی «خالد صلاح» روزنامه‌نگار سعودی برای رمضان امسال، موجی از واکنش‌های منفی را در همین چند روز اخیر برانگیخته است؛ سریالی که به دلیل همین تشدید ملاحظات فرقه‌گرایانه دوسال پخش آن به تعویق افتاده بود؛ سریالی با بودجه هنگفت صدمیلیون دلاری که در تاریخ نمایش‌های عربی بی‌سابقه است.
همین امروز ده‌ها شیخ الازهر و دارالافتای مصر تماشای آن را تحریم کردند، و حتا در خود سعودی مفتی آل الشیخ به پخش آن در مخدوش ساختن چهره‌ی صحابه واکنش شدید نشان داد.
پیش‌تر شبکه‌ی الشعیر عراق اعلام کرده بود در تقابل با پخش این سریال، دست به ساخت فیلمی با عنوان “شجاعة أبي لؤلؤة” قاتل خلیفه‌ی دوم خواهد زد، مقتدا صدر روحانی تندروی عراقی نیز در نامه‌ای خواهان عدم پخش آن شده بود.
از نخستین چالش‌های این سریال که وقایع پس از قتل خلیفه‌ی سوم را روایت و به تصویر کشیده است این است که در نمایش چهره‌ی صحابه‌ی معروف به «عشره‌ی مبشره» ملاحظه‌های پیشین رعایت نشده و چهره‌ی خلفا و صحابه و امام نخستین شیعیان با بازیگران حقیقی سعودی و سوری و تونسی نمایش داده می‌شود.
چیزی که دارالافتای قاهره در ساخت فیلم «محمد رسول الله» عقاد منع کرده بود امروز قبح و تابوی آن در این اثر شکسته است مثلاً ایاد نصار بازیگر معروف اردنی، نقش امام علی را بازی کرده است.
جدای از نکات ساختاری مانند اینکه فیلم انگار در بافت عصر سلجوقی و الزامات قرن پنجم به بعد فیلمبرداری شده، باید در نظر داشت که هدف کارهای نمایشی، با دغدغه‌های تاریخی و تحقیقی متفاوت است.
هدف درام تصحیح مفاهیم و ارائه‌ی تصویر دقیقی از تاریخ نیست و کمتر می‌تواند باشد. درام معمولاً الزامات بازار و ملاحظات مخاطب خاص خود را بیشتر لحاظ می‌کند تا انتقال عینی تاریخ!
و همین می‌تواند فتیله‌ی بحران‌های هویتی و فرقه‌ای را در جهان کنونی شعله‌ور سازد.
اما مهمترین دغدغه‌ی بنیادگرایان در این سنخ از مواجهات عناصر سنت با تلقی‌های مدرن از آنها شاید این است که آیا در جنجال‌هایی که پی‌آیندِ آنها در ذهن مخاطب ایشان افروخته می‌شود، در نهایت این دین است که پیروز می‌شود یا هنر و عرضه‌ی دراماتیک از تاریخ آن؟
و از جمله پرسش‌های بنیادینی که این نوع رویکردهای دراماتیک برمی‌انگیزند درباره رابطه هنر و دین و حدود آزادی هنری در روایت خویش از دین و تاریخ آن است.
چیزی که به عنوان نمونه جهان مسیحیت با پیش‌فرض‌های سکولار توانست بر آنها فائق آید که کار هنر را به هنر واگذاشت و کار دین را به حوزه‌های روانی فردی!
یادم نرود که هیثم المغربی همین دیروز یک شکایت قضائی تنظیم کرده تا بلکه اهرم فشاری برای توقف نمایش سریال باشد.
در صورت موفقیت دست‌اندرکاران پخش در روزهای پیشاروی رمضان، ممکن است در تحلیل و نقد آن باز تا حدود و مبالغی قلم را بگریانم.»
انتهای پیام
