از لفاظی ترامپ تا لغزش پزشکیان | اکبر اعلمی

اکبر اعلمی، نماینده‌ی اسبق تبریز در مجلس، در یادداشتی تلگرامی با عنوان «از لفاظی ترامپ تا لغزش پزشکیان؛ وقتی بی‌اعتنایی، بوی بی‌اطلاعی می‌دهد» نوشت:

اظهارات اخیر دونالد ترامپ در جریان سفر به منطقه، بار دیگر نمونه‌ای از لفاظی‌های ماجراجویانه و شعارزده اوست؛ سخنانی که بارها در قالب تهدید، توهین یا قدرت‌نمایی نظامی و گاه هالیوودی علیه کشورهای مستقل منطقه تکرار شده و اغلب بیش از آن‌که مبنایی عملی داشته باشند، کارکرد تبلیغاتی و تحریک‌آمیز دارند. آنچه ترامپ می‌گوید، نه تازه است، نه دور از انتظار. اما پاسخ و واکنش به این‌گونه مواضع، چیزی نیست که بتوان با شوخی یا بی‌اعتنایی نسنجیده از آن گذشت، به‌ویژه وقتی از زبان رئیس‌ دولت چهاردهم ایران بیان شود.

مسعود پزشکیان در سفر به کرمانشاه گفته: «ترامپ آمده بود به منطقه و حرف‌هایی زده بود. نمی‌دانم هنوز هست یا رفته، من اصلاً فرصت نمی‌کنم به حرف‌های ترامپ گوش کنم.» این جملات شاید در نظر برخی، نوعی ژست بی‌تفاوتی یا اقتدار تلقی شود، اما در واقع، حامل پیام‌هایی نگران‌کننده درباره سبک مواجهه دولت با تحولات جهانی است.

این موضع‌گیری در شرایطی است که تنها ظرف چند ماه، مفاهیمی چون «نه عاقلانه، نه هوشمندانه، نه شرافتمندانه» در مذاکره با آمریکا، از بیخ و بن تغییر یافته و به تعاملاتی مشتاقانه و نرم در روابط دیپلماتیک بدل شده است؛ واقعیتی که نشان می‌دهد تعبیرهای سخت و رادیکال قبلی به مرور رنگ باخته و منطق سیاسی و مصالح ملی، مسیر تازه‌ای را رقم زده است.

در دنیایی که قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی با دقت تحولات را رصد می‌کنند، رئیس‌ دولتی که از تحولات روز سیاست بین‌الملل بی‌خبر یا بی‌اعتنا باشد، نه‌تنها پیام قدرت صادر نمی‌کند، بلکه زمینه‌ساز تضعیف پرستیژ و اعتبار دیپلماتیک کشور نیز می‌شود.
پزشکیان می‌توانست در همان چارچوب انتقادی خود، با لحنی آگاهانه‌تر بگوید: «ما سخنان تکراری ترامپ را شنیده‌ایم و آن را جدی نمی‌گیریم، اما مسیر خود را با تکیه بر منافع ملی و تعامل عزتمند پیش می‌بریم.» چنین عبارتی، هم استقلال و عزت ایران را حفظ می‌کرد، هم پیام صریحی برای مردم و نخبگان داخلی داشت، و هم در عین بی‌اعتنایی به لفاظی‌های ترامپ، نشانه‌ای از هوشمندی و رصد تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی می‌داد.

به عبارت دیگر، در عصر دیپلماسی عمومی، هوش مصنوعی و شنود لحظه‌ای جهان، حتی سکوت‌ها و بی‌تفاوتی‌ها نیز پیام‌دارند؛ و دولتمردان برای صیانت از منافع ملی، باید زبان بیان قدرت را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که هم شأن ملت حفظ شود و هم ابزار چانه‌زنی فردا از دست نرود.

واقعیت آن است که اظهارات پزشکیان، نه ژست قدرت بود و نه نشانه تسلط بر صحنه؛ بلکه بیش از هر چیز، بوی بی‌خبری، واکنش احساساتی و سهل‌انگاری در حوزه‌ای را می‌دهد که نیازمند بالاترین سطح هوشمندی، صراحت و تدبیر است. این در حالی است که همین نظام در برابر تهدیدهای ترامپ، نه تنها وارد مذاکره شد، بلکه ترجیح داد سکوت کند.

آنچه امروز بیش از همیشه اهمیت دارد، مسئولیت‌پذیری ارتباطی در سیاست خارجی است؛ به‌ویژه از سوی رئیس‌ دولتی که به زعم خودش و بسیاری دیگر، در حوزه سیاست و دیپلماسی نه تجربه کافی دارد و نه از استقلال رأی لازم برای موضع‌گیری‌های استراتژیک برخوردار است. وقتی حتی سکوت هم سیاست محسوب می‌شود، جایی برای شوخی و بی‌دقتی وجود ندارد.

در شرایطی که جهان بیش از هر زمان به هوشمندی، دقت و درک عمیق نیازمند است، دولتمردان ایران باید تلاش کنند تا از ورطه بی‌خبری و واکنش‌های سطحی فاصله بگیرند و با افزایش سواد دیپلماتیک و درک واقعیت‌های پیچیده بین‌المللی، جایگاه ایران را در عرصه جهانی تقویت کنند.

انتهای پیام