«فکر میکردند تمام انقلابیها علیهالسلام هستند»
به گفتهی عبدالله گیویان، استاد مطالعات رسانه، «واکنش احساسی به اخبار، هم در سطح مردم و هم در سطح رسانهها، توان تحلیل عقلانی را مختل کرده است.»
او بخشی از آن عاطفهزدگی را به نگرش افراد بعد از انقلاب مرتبط دانست و گفت: «برخی فکر میکردند تمام انقلابیها علیهالسلام هستند و اخبار متناقض آنها را ناراحت میکرد.»
آقای گیویان در گفتوگو دربارهی شیوهی صحیح مواجههی مردم با اخبار منفی گفت: «ما معمولا به جای مواجههی عقلانی با اخبار، به شکل احساسی با اتفاقات برخورد میکنیم. این موضوع در نظام اطلاعرسانی و هم برای مردم مسئلهساز شده است.
برخی افراد براساس این دیدگاه که مسئولان انقلابی هستند، وقتی خبر ناگواری میشنوند، نظام ارزشیشان و نه نظام اطلاعاتیشان هدف قرار میگیرد.»
نقش تناقضهای برخی مسئولان در عصبانی شدن مخاطب
او در ادامه اضافه کرد: «نقش نگرش مهم و جدی است. نگرش سه لایهی اطلاعات، عواطف و لایهی آمادگی افراد برای اقدام و کنش دارد. وقتی یک خبر را نه به منزلهی اطلاع بلکه به عنوان امر برانگیزانندهی عواطف ببینیم، شاهد اتفاقاتی خواهیم بود که حالا در جامعه رخ دادهاند.
مثلا دربارهی ماجرای سیمکارت سفید، اصلش یک اطلاع است اما چون مخاطب احتمالا تصورش این بوده است که چنین ظلم و ستم و تبعیضی رخ نمیدهد، ناراحت میشود و این ناراحتی در آنها آمادگی عملی برای مواجهه با دارندگان سیمکارت سفید را تقویت میکند.
ضرورت عاطفهزدایی از اخبار برای حفظ سلامت روان
این جامعهشناس گفت: «اتفاقی که باید برای مخاطب رخ بدهد، عاطفهزدایی از اخبار است؛ چون در شرایطی هستیم که سیل اخبار ناگوار محتمل است و اگر قرار باشد با عواطفمان درگیرِ آنها شویم، نتیجهاش افسردگی خواهد بود.»
او در توضیح اینکه چگونه باید اخبار را دنبال کرد و دچار عاطفهزدگی نشد گفت: «وقتی برای مواجهه با اخبار دیدگاه تحلیلی داشته باشید، کمتر درگیر عاطفهزدگی میشوید. بخشی از آن عاطفهزدگی به نگرش افراد بعد از انقلاب برمیگردد که فکر میکردند تمام انقلابیها علیهالسلام هستند و اخبار متناقض آنها را ناراحت میکرد.»
گیویان در پاسخ به این گزاره که اخبار منفی فقط در سطح رسانه نیستند و مثلا گرانیها در زندگی مردم تاثیر مستقیم دارند گفت: «مخاطب حق دارد چون تاثیرش را مستقیم میبیند و تجربه میکند. مواجهه با اخبار را باید جدا از تجربهی مستقیم در نظر گرفت.»
سردرگمی رسانهها در نبود چارچوب تحلیلی
گیویان در ادامه اضافه کرد: «رسانههای ما باید چارچوب تحلیلی کارآمد داشته باشند؛ درحالیکه ما شاهد چارچوبهای غیرواقعبینانه و ناکارآمد هستیم و به همین دلیل برخی رسانهها سردرگم هستند که هر خبری را در چه قالبی دستهبندی و به مردم ارائه کنند. در نتیجه مخاطب هم سردرگم میشود.»
او دربارهی چارچوب تحلیلی برای مردم گفت: «مردم منتظر این نیستند که کسی برایشان چارچوب تعیین کند. ما معمولا به عنوان رسانه غفلت جدی و نگرانکنندهای داریم. جمع رسانهها فاقد چارچوب تحلیلیِ مورد وفاق در سطح جامعه هستند. به عنوان مثال مشخص نیست در جغرافیای جهان معاصر، خودمان را کجا میبینیم و میخواهیم به کجا و چگونه برویم.»
گیویان: شیوهی تنظیم اخبار باید حرفهای باشد
گیویان در ادامه اضافه کرد: «دربارهی یک خبر ممکن است موضعگیریها مغایر با همدیگر باشند. مثلا وقتی یک رسانه میگوید ایران در معرض تهدید است، مشخص نیست منظورش از ایران کدام منطقه است، تهدید چه شدتی دارد و باید چگونه با آن مواجه شد. ما دربارهی این موارد هیچ تفاهمی نداریم. از طرف دیگر ممکن است رسانهای خبری را منتشر نکند اما رسانهی دیگر همان خبر را منتشر کند.
از طرف دیگر مهم است که نحوهی تولید و تنظیم اخبار با همدیگر سازگاری و همنوایی داشته باشند؛ نباید یک خبر به شیوهی تسنیم و خبر دیگر به شیوهی شرق و… تنظیم شود. این ناسازگاریها باعث سردرگمی مردم خواهند شد.»
انتهای پیام
