برای قربانی نشدن نداهای بعدی چه می‌توان کرد؟
/ ریشه‌یابی کودک آزاری‌های اخیر /
ندا دختری شش ساله‌ای است که برای خرید نان به بیرون از خانه رفت و دیگر برنگشت. در همسایگی آنها مردی زندگی می‌کرد که در حیاط خانه‌ی خود سیب زمینی و پیاز می‌فروشد، اعتیاد دارد و خود سه فرزند دارد.
او با دیدن ندا او را برای خوردن غذا به خانه‌اش دعوت می‌کند و به او تجاوز می‌کند و سپس او را می‌کشد و داخل کیسه‌ی پیازهایش کنار خیابان رها می‌کند.
مواد مخدر عامل اصلی تجاوز
مرد متجاوز تنها مقصر این فاجعه نیست، این صحبت «مهلا گلمکانی» فعال مدنی است که می‌گوید: به هیچ عنوان در این موارد نمی‌شود یک نفر را مقصر اعلام کرد، آن فرد مجرم است اما یک شخص به تنهایی عامل این اتفاق نیست.
مرد ۴۱ ساله‌ای که مرتکب جنایت و مرگ ندا شده در اعترافاتش گفته است قبل از اینکه ندا را ببیند در محله، مواد مخدر خریده و مصرف کرده است. محتمل است که اگر مواد مخدر نبود شرایط جور دیگری رقم می‌خورد. در واقع دسترسی آسان و ارزان بودن مواد مخدر در این محله‌ی «قلعه ساختمان» مشهد توانسته است این موضوع تلخ را تسریع کند.
افزایش تورم تاثیری درقیمت موادمخدر ندارد
باوجود آنکه تورم باسرعت بسیار در حال افزایش است اما تأثیری برقیمت مواد مخدر نگذاشته است، واین دلیل بر سودجویی افرادی ازاین معضل است.
درواقع ضرورتاً باید نقش اساسی مواد مخدر را از منظر اقتصادی، اجتماعی در ساختار فقر محله‌ی قلعه ساختمان و ارتباط آن با کودک آزاری بررسی کرد.
گلمکانی ادامه می‌دهد: در سمینار اخیر جمعیت امام علی به این موضوع توسط دکتر «ایزدی جیران» پژوهشگر در حوزه‌ی رنج اجتماعی اشاره شد؛ می‌توانیم دو منطق را در این موضوع در نظر بگیریم؛ منطق اقتصادی-نهادی و منطق روانی. منطق اقتصادی-نهادی به ما می‌گوید افرادی که از اقتصاد سواد محور و تخصص محور به دلیل خواستگاه اجتماعی طرد شده‌اند، می‌توانند خواهان هر نوع فعالیتی باشند که راهی برای زنده ماندن پیش پای آنها بنهد. همین طرد شدگی اقتصادی کافی است تا برخی از افراد را تبدیل به خرده فروش، عمده فروش یا واسطه کند و برخی خانه‌ها را تبدیل به مغازه‌های مواد فروشی و این همان اتفاقی است که در محله‌ی قلعه ساختمان نمود دارد.
منطق دوم که منطق روانی است به ما می‌گوید فرد به دلیل فقر مزمن و فشار روانی هر روزه، برای فراموش کردن این بار سنگین به مواد مخدر پناه می‌برد. ما در کوره‌پزخانه‌ها نیز شاهد آن بوده‌ایم که فرد برای بالا بردن توان تحمل خود مواد مصرف می‌کند.
نیاز به راه حل ریشه ایی داریم
گستردگی پخش و مصرف مواد مخدر در این محله زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات است که کودک آزاری یکی از آن‌هاست. ما با یک سیکل مواجه هستیم؛ فقر، اعتیاد، بیکاری، محرومیت از تحصیل، ازدواج کودک، کار کودک، و انواع کودک آزاری‌های دیگر. برای مثال شما تصور کنید کودکی را که در خانه‌های پاتوق این محله زندگی می‌کند. خانه‌ی پاتوق مکانی است که در آن مواد مخدر و خدمات جنسی ارائه می‌شود و کودکان خانواده نیز در آن خانه حضور دارند. چه کسی از کودکانی که در این شرایط هستند حمایت می‌کند؟
اقدامی که ما از سمت نهادهای زیربط شاهدش بودیم؛ پلمپ کردن این خانه‌ها بوده است. درواقع وقتی خانه‌ای پلمپ می‌شود، بزرگ‌ترها فرار می‌کنند و کودکان آواره می‌شوند. چه نهادی متولی حمایت از این کودکان می‌باشد؟ کودکانی که چه در آن خانه‌ها باشند و چه خانه‌ها پلمپ شوند، در معرض شدیدترین نوع کودک آزاری هستند.
به نظر می‌رسد با فاجعه‌ای که برای ندا کودک 6 ساله در این محله اتفاق افتاد؛ وقت آن رسیده باشد که به رفع ریشه‌های این موضوع بپردازیم.
موارد قابل توجه در سمینار کودک آزاری
جمعیت امام علی در بهمن ماه 96 سمینار تحت عنوان کودک آزاری در سکونت‌های فقیر نشین برگزار کرد که شامل دوازده مورد به شرح زیر است:
۱- اصلاح جایگاه گمشده‌ی کودکی در جامعه و نگاه مالک مآبانه به کودکان در روح قوانین و تصمیم‌گیری‌ها و نگاه برابر به همه‌ی کودکان ساکن کشور به عنوان افراد صاحب حقوق و مستقل.
۲- لزوم اجرای طرح ملی «مقابله با کودک آزاری» و تشکیل نهاد فرابخشی «دیده بان کودک» به عنوان نهادی مقتدر؛ فارغ از ناهماهنگی‌های بین بخشی و با همکاری سازمان‌های مردمی، جهت مراجعه به مناطق پرخطر، ایجاد برنامه‌های پیشگیرانه و تشخیص موارد حاد و مداخلات مناسب، ایجاد بانک اطلاعاتی از افراد دارای سابقه‌ی کودک آزاری و پایش حضور آنان در جامعه با هدف صیانت از کودکان. باتوجه به اینکه سازوکارهایی چون اورژانس اجتماعی به دلیل عدم دسترسی کودکان به سیستم‌های اطلاع‌دهی و عدم اقتدار کافی و برخورداری از امکانات مناسب، به هیچ عنوان سنخیتی با عمق آسیب‌های موجود ندارد.
۳- تصویب و اصلاح قوانین موجود جهت حمایت هرچه بیشتر از کودکان، از جمله تصویب سریع لایحه‌ی حمایت از کودک و نوجوان و نگاه به مجازات به عنوان ابزاری که ضمن همخوانی با میزان جرم، به عنوان حربه‌ی پیشگیرانه برای تکرار جرم باشد. و از حضور مجدد کودک آزاران در صحنه‌های منتهی به جرم جلوگیری کند، جرم انگاری مواردی چون اجبار کودکان به ازدواج در سنین پایین و یا سوء مصرف مواد توسط والدین یا اولیای قانونی.
۴- مواجهه با کودک آزاری‌های ساختاری ناشی از فقر مانند استفاده از کودکان در مشاغل پرخطر نظیر زباله‌گردی، عدم برخورداری کودکان از زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی و تغذیه و پوشاک مناسب. در عرصه‌های مختلف اجتماعی چون مدارس به خصوص توهین و تحقیر کودکان به دلیل عدم امکان پرداخت شهریه و موارد اینچنینی در سکونتگاهای فقیر نشین.
۵- تدوین سیاست‌های مناسب پیشگیرانه برای مناطقی که در آنها احتمال وقوع کودک آزاری بالاتر است و سازوکارهای مناسب برای آموزش والدین در این مناطق با استفاده از پتانسیل تشکل‌های مردمی. به طور مشخص وجود خانه‌های امن در محلات برای پناه دادن به کودکان در معرض خشونت خانگی با اختیارات قانونی لازم، ضروری به نظر می‌رسد.
۶ – اختصاص شعب، قضات و ضابطین قضایی ویژه‌ی کودکان جهت رعایت همه جانبه‌ی حقوق کودکان بزه دیده و تدوین برنامه‌هایی برای جبران لطمات روحی و جسمی وارد آمده.
۷- ایجاد ساختارهای مناسب در بیمارستانها و مراکز درمانی و آموزش کلیه‌ی افراد اعم از پزشک، پرستار، بهیار و… جهت مواجهه‌ی صحیح با موارد مشکوک. مرجع ذیصلاح جهت تشخیص امر در بیمارستانها؛ مراکز درمانی و خانه‌های بهداشت.
۸- استانداردسازی و بهبود کیفیت خدمات به کودکانی که به دلیل آسیب‌دیدگی یا خطر آسیب، از خانواده جدا شده و در مراکز شبانه روزی زندگی می‌کنند و وجود برنامه‌های درمانی در این مراکز، برای کودکان آسیب دیده؛ عدم برچسب زنی به کودکان مورد آزار و ایجاد سازوکار برای نظارت بر این مراکز توسط سازمان‌های مردم نهاد با سازوکارهای مدون.
۹- تسهیل در امر واگذاری کودکان بدسرپرست به خانواده‌های مورد اعتماد و داوطلب و عدم نگهداری طولانی این کودکان در مراکز قرنطینه و سیستم‌های خوابگاهی.
۱۰- تخصیص سهم مناسب از بودجه‌ی دولت و مدیران شهری به کودکان و توجه ویژه به کودکان و نوجوانان، به خصوص برنامه‌های آموزشی مدارس و حمایتی درسکونتگاه‌های غیررسمی و تقویت زیرساخت‌های رفاهی و برنامه‌های مناسب برای اوقات فراغت آنها به خصوص در سکونتگاه‌های فقیرنشین جهت دور ساختن کودکان از کانون‌های خطر در محلات جرم‌خیز.
۱۱- بازنگری در محتوای آموزشی با هدف توانمندسازی و آگاه‌سازی دانش‌آموزان، به خصوص در سکونتگاه‌های فقیرنشین و تدوین برنامه‌های آموزشی در مدارس جهت آموزش‌های لازم به کودکان برای مواجهه با کودک آزاری و وجود واحد مددکاری تخصصی‌تر در این مناطق.
۱۲- اختصاص بخشی از محتوای برنامه‌های صداوسیما و رسانه‌های دارای سهم از درآمد ملی، جهت تولید محتواهایی با هدف آگاهی بخشی عمومی و ارائه‌ی تحلیل‌های صحیح و کارشناسانه در مورد حوادث مرتبط با کودک آزاری.
انتهای پیام
