نگاهی انتقادی به سفر ولایتی به روسیه

یک کارشناس مسائل روسیه گفت: سفر ولایتی در آستانه دیدار پوتین و ترامپ می‌تواند آزمایشی بر میزان تعهدات روسیه در قبال ایران باشد اما روسیه توان این را ندارد که پاسخگوی مسائل و مشکلات ایران باشد، یعنی نه می‌تواند موجب حفظ برجام شود و نه در ایران سرمایه‌گذاری قابل توجهی داشته باشد.

افشار سلیمانی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره علت سفر علی اکبر ولایتی به عنوان فرستاده جمهوری اسلامی به روسیه، گفت: ابتدا می‌خواهم موضوعی را مطرح کنم در این خصوص که متاسفانه در کشور ما مقامات و مسئولان در خصوص اقدامات و سفرها اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی نمی‌کنند. وقتی بحث مصالح کشور و مردم مطرح می‌شود، باید این اقدامات به مردم اعلام شود تا افکار عمومی اطلاعاتش را از منابع غیرقابل اطمینان دریافت نکند. این نه از حیث داخلی خوب است و نه از حیث بین‌المللی؛ چراکه نظام بین‌المللی و افکار عمومی خارجی می‌بیند که در کشور ایران مقامات با مردم صریح صحبت نمی‌کنند.

وی افزود: اصولا در دیپلماسی مرسوم است که افراد شناخته شده به عنوان فرستاده ویژه حامل پیام‌های رهبران کشورها باشند. حضور آقای ولایتی هم که به عنوان منصوب رهبری معرفی می‌شوند، برای ابلاغ پیام رهبری و رییس‌جمهور حامل این پیام است که روسیه از جایگاه ویژه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران برخوردار است و در سطح رهبری توجه به روسیه وجود دارد.

سفیر پیشین کشورمان در جمهوری آذربایجان در تحلیل علل و دستاوردهای سفر علی اکبر ولایتی به مسکو گفت: از نظر من سفر ایشان در آستانه دیدار آقای پوتین با ترامپ انجام شده و احتمالا هدف این بوده که از رییس‌جمهور روسیه در خصوص مذاکرات پیش رو قول‌هایی گرفته و مشخص شود موضع پوتین در قبال ایران چه از حیث برجام و چه از حیث سوریه چه خواهد و همچنین این اطمینان به طرف روس داده شود که ما دیدگاهمان نسبت به آنها تغییر نکرده و می‌خواهیم روابط‌مان با مسکو را ادامه دهیم و پوتین احساس نگرانی نکند که ایران تحت فشارها نظرش در مورد روسیه برگردد. البته قطعا وعده وعیدها و بده‌بستان‌هایی هم انجام شده که اگر روسیه بخواهد با ایران کار کند، فرصت‌هایی در ابعاد اقتصادی و بحث‌های منطقه‌ای و مسائل مهم بین‌المللی وجود دارد.

سلیمانی در خصوص اظهاراتی که از سوی ولایتی مطرح شد و مقامات روسیه آن را تایید نکردند، افزود: اگر چنین موضوعی نبوده چرا در سخنان فرستاده ایران این موضوع مطرح شده است. این مساله را هم باید مدنظر قرار دهیم که روس‌ها در اکثر مواقع غیرشفاف با ایران برخورد کرده‌اند و حتی مواردی را که بعضا محرمانه میان دو کشور مطرح شده بود را به نفع خودشان خرج کرده‌اند. به عنوان مثال در موضوع استفاده این کشور از پایگاه نوژه که موضوعی سری بود، روسیه آن را علنی کرد و همین موضوع موجب رنجش وزیر دفاع وقت آقای دهقان شد.

این کارشناس مسائل روسیه خاطرنشان کرد: در مجموع این موضوع را مشکل ایران می‌دانم که همواره تلاش کرده تا از طریق روسیه بر مشکلاتش فائق بیاید. یعنی به قول معروف از ترس گرگ به خرس پناه برده‌ایم. مهم این است بتوانیم با همه درندگان در نظام جنگل بین‌المللی به یک شکل رفتار کنیم. سابقه تاریخی ایران نشان داده ما حتی پیش از انقلاب و در دوران‌ مختلف میان دوقطب حرکت کردیم. باید بتوانیم توازن ایجاد کنیم که مقاطعی در تاریخ موفق شدیم و حتی در دوران جنگ سرد توانستیم صنعت ذوب آهن را از شوروی وارد کشور کنیم و این در فضایی بود که ایران به عنوان طرفدار غرب و آمریکا شناخته می‌شد. ما در سیاست خارجی چهار دهه گذشته توازن نداشتیم و سعی کردیم کفه ترازو را به یک سمت، سنگین کنیم و آن هم نتوانسته جوابگوی مشکلات ما باشد و متضرر شدیم. ما حتی برای شعار نه شرقی، نه غربی هم برنامه مشخصی نداریم.

افشار سلیمانی همچنین گفت:  روسیه توان این را ندارد که پاسخگوی مسائل و مشکلات ایران باشد، یعنی نه می‌تواند موجب حفظ برجام شود و نه در ایران سرمایه‌گذاری قابل توجهی داشته باشد. ما در گذشته قراردادهای زیادی با روسیه داشتیم. یکی از مسئولان اعلام کند میزان این سرمایه‌گذاری در شرایط مطلوب چقدر بوده است. در دوره تحریم‌ها نیز روسیه همراه اجماع بین‌المللی علیه ایران بود و از فضای تحریم علیه ایران برای خود فرصتی مهیا کرده بود.

وی ادامه داد: ما باید ببینیم در شرایط عادی و به دور از تحریم‌ها، روابط ایران و روسیه تا چه میزان می‌تواند پیش برود. روسیه در شرایط خوب هم توان پنجاه میلیارد سرمایه‌گذاری در ایران را ندارد و شاید تنها چند شرکت کوچک برای کار با ایران وارد عمل شوند. توتال با همه عظمتش با کمک یک شرکت چینی تنها توانست چهار میلیارد و هشتصد میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. درزمینه تجاری هم در اوج این روابط که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم شکل گرفت، حجم این مراوردات حتی به دو میلیارد دلار نیز نمی‌رسد.

این کارشناس مسائل روسیه تاکید کرد: تکنولوژی روسیه هم قدیمی و حتی نیروگاه‌هایی که در ایران ساخته با تکنولوژی قدیمی بوده است. این نمی‌تواند پاسخگوی ما باشد. باید حد روسیه را بدانیم و به همان میزان هم برنامه‌ریزی کنیم. اتکا به روسیه برای کم کردن فشارهای آمریکا عقلانی نیست؛ چراکه روسیه خودش تحت فشار و تحریم است. البته سفر آقای ولایتی در آستانه دیدار پوتین و ترامپ می‌تواند آزمایشی بر میزان تعهدات روسیه در قبال ایران باشد و وجه‌المصالحه میان دو قدرت قرار نگیرد.

وی خاطرنشان کرد: روسیه درخواست‌هایی از آمریکا خواهد داشت، چه درحوزه تحریم‌ها و چه در حوزه سهمی که در سوریه می‌خواهد. روسیه نیازمند تکنولوژی و سرمایه‌گذاری آمریکا است. روسیه دچار مشکلات اقتصادی، فقر و بیکاری است و به دنبال حل این مشکلات است. مشکلات سیاسی در خصوص اوکراین و شبه‌جزیره کریمه نیز مسائلی است که دو طرف به دنبال حل آنها هستند. بنابراین باید بدانیم که مسکو بازیگری در سطح منطقه است و این بازیگر هیچ‌گاه منافع خودش را برای ایران هزینه نخواهد کرد.

سلیمانی گفت: روسیه توان ایستادگی در برابر آمریکا را ندارد. چین هم با اینکه از نظر اقتصادی از روسیه بالاتر است ، حتی الان که دچار جنگ تجاری با آمریکاست، هنوز دو سوم واردات آمریکا از چین انجام می‌گیرد اما باز هم حاضر نیست روابط خود با آمریکا را فدای همکاری و حمایت از ایران کند.

این استاد مطالعات منطقه‌ای افزود: در نظام بین‌الملل قاعده همکاری‌ها بر خوش آمدن نیست، جبری است که بر محور قدرت استوار بوده و قدرت هم فقط سیاسی، اقتصادی یا نظامی نیست. مجموعه‌ای از عوامل به عنوان مولفه‌های قدرت وجود دارد که جایگاه هر کشوری را در هرم نظام بین‌المللی تعیین می‌کند. هر کشوری که درک کند جایگاهش در کجای این هرم قرار گرفته می‌تواند استراتژی خوبی تعیین کند و با تاکتیک‌های مشخص به منافعش دست پیدا کند.

وی عنوان کرد: ایران اساسا به تئوری‌های روابط بین‌الملل و واقعیات نظام بین‌الملل توجهی نمی‌کند؛ با شعار نمی‌توان به منافع ملی دست پیدا کرد. روسیه می‌داند که براساس همین منافع نباید با آمریکا سرشاخ شود. از همین لحاظ ماهیت حضور روسیه در سوریه نیز با ایران متفاوت است. مسکو قطعا در مذاکرات خود با واشنگتن مطرح می‌کند که چه اقداماتی در سوریه انجام داده و سعی می‌کند منافعی از قبل آن به دست بیاورد. ایران هم باید بتواند با کارت‌هایی که در دست دارد در پروسه صلح وارد شده و پیروز اقتصادی عرصه بازسازی سوریه باشد.

انتهای پیام