«مأموریت ژنرال هایزر» | مهدی تدینی
مهدی تدینی تاریخ پژوه در اینستاگرام خود نوشت:
وقتی دربارۀ رخدادهای منتهی به انقلاب و خروج شاه از کشور بحث می‌شود، همیشه یک نام تکرار می‌شود: «ژنرال هایزر». در میانۀ دی 1357 ژنرالی آمریکایی به ایران می‌آید، گویا با مأموریتی خاص، و همیشه از او به عنوان یکی از مسائل کلیدی منتهی به انقلاب یاد می‌شود؛ به ویژه کسانی که علاقه دارند عاملان و محرکان اصلی انقلاب را در بیرون از مرزهای ایران بجویند، «مأموریت هایزر» یکی از مهم‌ترین مسائل می‌انگارند.
در بحث دربارۀ انقلاب ایران، همه می‌دانیم که «مجموعه‌ای انبوه و چندلایه» از عوامل دخیل بوده است. مسئلۀ دشوار دربارۀ انقلاب «برشمردن عوامل» نیست، بلکه کار بسیار سخت این است که بار و تأثیر هر یک از این عوامل متعدد در رخداد نهایی چه بوده است. پیش‌تر در بحثی با عنوان «نظریۀ انقلاب» برداشت خود را توضیح داده‌ام و فقط این نکته را در اینجا یادآوری کنم: «اینکه قضیۀ مأموریت هایزر چه بوده است»، یک پرسش است؛ و «اینکه این مسئله چقدر در عوامل انقلاب مؤثر بوده است»، پرسش دیگری است.
پرسش اول را بسیار آسان‌تر می‌توان پاسخ داد و در این نوشتار هم می‌خواهم پرسش اول را پاسخ دهم و طبعاً جستجو برای یافتن پاسخی مناسب برای پرسش دوم به «دیدگاه کلی ما دربارۀ انقلاب» (یعنی همان «نظریۀ انقلاب») و نیز به جوابی که برای پرسش اول می‌یابیم، بستگی دارد. پس برویم در پی پاسخ این پرسش که هایزر که بود و چه کرد.
نکتۀ اول اینکه آمدن ژنرال هایزر به ایران نه بی‌سابقه بود و نه اتفاقی. هایزر یک مقام نظامی بلندپایه بود و به عنوان «معاون فرماندهی کل ناتو» خدمت می‌کرد. از دیگر سو، یک ادارۀ مستشاری در ارتش ایران وجود داشت که در واقع زیرمجموعۀ ناتو بود. به همین دلیل هایزر چند وقت یک بار به صورت رسمی به ایران می‌آمد و هم به امور ادارۀ مستشاری و هم به پروژه‌های مشترک آمریکا با ارتش ایران سرکشی می‌کرد. علاوه بر این، پروژه‌ای (با عنوان Three Cs) به او سپرده شده بود ک برای بهبود کنترل و فرماندهی ارتش بود. به همین دلیل، هایزر اتفاقاً شناخت خوبی از فرماندهان ایرانی داشت. مهم‌ترین تفاوتِ این سفر او با سفرهای قبلی این بود که حضور او به اطلاع شاه نرسیده بود و چند روز پس از حضورش در ایران شاه مطلع شد هایزر در ایران است (و همین هم شاه را عمیقاً بدگمان کرد) و دوم اینکه این بار مأموریتی فرانظامی ــ یعنی سیاسی ــ هم داشت.
انتهای پیام
