شیخ ابراهیم زکزاکی و آنچه درباره‌ی او نمی‌دانیم

شیخ ابراهیم زکزاکی در روزهای اخیر به ایران آمده و روز گذشته به همراه همسر و فرزندانش با رهبری دیدار کرد.

انصاف نیوز در آذر ۹۴ گفت‌وگوی حنیف رضا جابری‌پور با یک دانشجوی اهل نیجریه را منتشر کرده بود که در آن به ناگفته‌هایی از شیخ زکزاکی و اقدامات او در این کشور پرداخته شده است.

متن کامل این گفت‌وگو به همراه مقدمه‌ی آن در پی می‌آید:

سه سال پیش یک‌ دانشجوی ایرانی در مالزی به نام «حنیف رضا جابری پور» با دانشجویی اهل نیجریه گفتگویی می کند و حالا پس از اتفاقاتی که در آن کشور افتاده، متن گفتگوی خود را با همراه مقدمه ای در اختیار انصاف نیوز قرار داده است که به صورت کامل در پی می آید.

جابری پور در مقدمه می نویسد: بیش از سه سال پیش زمانی که در مالزی دانشجو بودم، با جوانی برخورد کردم که او نیز در یکی از دانشگاه­های کوالالامپور تحصیل می­کرد. یک روز در نماز جماعت کنار یکدیگر قرار گرفتیم و هر دو متوجه شدیم که نحوه ایستادن و قرار دادن دستهایمان شبیه یکدیگر است. بعد از نماز با هم دست دادیم و مشغول گفتگو شدیم. بعد از چند دقیقه متوجه شدم که از ماجرایی حرف می­زند که من هیچ اطلاعی از آن ندارم. صفای باطن و صداقت گفتارش جذبم کرد و موجب شد تا از او درخواست کنم که گفتگوی مفصل تری داشته باشیم و من آن را ضبط کنم. متن زیر پیاده شده ترجمه این گفتگو است که اکنون پس از بیش از سه سال مرا به خود فراخوانده و شرایط امروز نیجریه مرا بر آن داشت تا برای انتشار آن قدمی بردارم.

معمولا اینگونه است که ما جذب گفتگوهایی می شویم که مصاحبه شونده یا فردی سرشناس باشد یا تحلیل گری متخصص. متن زیر گفتگویی است با یک دانشجوی گمنام که در فن تحلیل صاحب تخصص نیست. او یکی از تازه شیعه های نیجریه است که آنچه که در آن دیار گذشته را با گوشت و پوست لمس کرده. این ویژگی باعث می شود تا او موضوع را از زاویه ای شرح دهد که احتمالا تحلیل گران مسایل آفریقا آن را اینگونه ندیده اند. بیان او ساده و بی آلایش و خالی از ملاحظات و ظرایف و پیچیدگی های سیاستمداران است. لذا کل گفتگو را بدون هرگونه دخل و تصرف و تغییر پیاده و ترجمه کرده ام.

امروز نمی­دانم مختار کجاست و چه می­کند. اگر سالم و در قید حیات است برایش آرزوی طول عمر و عزتمندی دارم و اگر همراه صدها هموطنش بر خاک افتاده از خداوند می­خواهم با سالار شهیدان همنشینش بفرماید.

در زیر، متن گفتگوی آقای جابری پور با آن شیعه ی نیجریه ای به نقل از انصاف نیوز می آید:

موج تشیع در نیجریه پس از سی سال

گفتگو با مختار، جوان شیعه نیجریه‌­ای مقیم مالزی

(بیست و سوم مارچ دو هزار و دوازده)

– بسم الله الرحمن الرحیم، خوشحالم که امکان این گفتگو فراهم شد و از تو ممنونم که به اینجا آمدی و این زمان را اختصاص دادی. من در مورد سه موضوع اصلی کنجکاوم که از تو بشنوم. یکی شخص یا جریانی که عامل اصلی حرکت شیعی در نیجریه بوده و دیگری داستان گرایش خودت به این مذهب و دیگری چالش ها و برخورد هایی که با دوستان قدیمی، خانواده و دیگر افراد اهل سنت داشتی و داری. خواهش می کنم از هر جا که مناسب می­دانی شروع کن، من هر جا سوالی داشتم می پرسم.

مختار: بسم الله الرحمن الرحیم و صل الله علی محمد و آل محمد، شخصی که می خواهم درباره او صحبت کنم ابراهیم یعقوب زکزاکی[۱] است. همزمان با انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ او دانشجوی رشته اقتصاد در یکی از دانشگاه های نیجریه و رئیس انجمن دانشجویان مسلمان آنجا بود. در آن زمان هر دانشگاهی یک انجمن دانشجویان مسلمان داشته که تمامی آن انجمن ها با یکدیگر مرتبط بودند و زکزاکی رئیس گروه مرکزی و به عبارتی منتخب تمامی آن انجمن ها بود و در حقیقت رهبر تمام آن گروه ها بود. در آن زمان اخبار انقلاب ایران در تمام دنیا پخش می شد و همه خبردار شده بودند که یک انقلاب به نام اسلام در ایران در حال وقوع است.

در اینجا بود که نمایندگان انجمن دانشجویان مسلمان به این فکر افتادند که ما باید یک نماینده داشته باشیم که به ایران برود و از طرف دانشجویان مسلمان نیجریه شاهد این انقلاب باشد. دانشجویان از میان خودشان پول جمع کردند و ابراهیم یعقوب زکزاکی را به نمایندگی از جامعه اسلامی نیجریه به ایران فرستادند. در خلال این سفر بود که او با تشیع آشنا شد و با علما و محققان شیعی گفتگوکرد و تمامی اطلاعات لازم در مورد تشیع را کسب کرد و با حقایقی تازه از باورهای شیعی روبرو شد. اودر حالی به نیجریه برگشت که آدم جدیدی بود با اهداف جدید و باورهایی جدید. او با تعداد بسیار زیادی از پوستر های آیت الله خمینی به نیجریه برگشت و آنها را میان مردم توزیع کرد. در آن زمان بسیاری از مردم از آنچه که در جریان انقلاب ایران اتفاق افتاده بود خوشحال بودند و فکر می کردند از این راه است که همه دنیا می تواند تغییر کند. در آن زمان افکار زکزاکی به حدی سریع میان مسلمانان در حال پخش شدن بود که وارد هر خانه ای که می شدی از او صحبت بود و نشانه اش هم تصویری بود از آیت الله خمینی.

همزمان با این گسترش، دولت عربستان فعال شد. آنها به محض اینکه متوجه شدند زکزاکی طرفدار پیدا کرده و مورد توجه جامعه مسلمانان نیجریه قرار گرفته، در رسانه ها به او حمله کردند، از گروهی از دانشجویان برای تحصیل در وهابیت حمایت مالی کردند. آنها به سرعت کتاب هایی با مضامین حمله به تشیع منتشر کردند. برای مثال شایع کردند که شیعیان معتقدند که جبرئیل [امین] خیانت کرده و به جای وحی به علی (ع) به محمد (ص) وحی کرده است. آنها حکم بر کافر بودن شیعیان می­دادند و ادعا می­کردند که شیعیان به کامل بودن قرآن اعتقاد ندارند. آنها تعداد زیادی کتاب، مجله، نوارهای صوتی و تصویری منتشر کردند تا عموم مردم را نسبت به تشیع بدبین کنند. همه اینها در حالی بود که زکزاکی در بدو بازگشت از ایران، در معرفی باورهای جدید خود نامی از تشیع نمی برد و همه حرف ها و دعوت هایش را تحت عنوان “برادری اسلامی”[۲] مطرح می­کرد.

“برادری اسلامی” به سرعت درمیان مسلمانان ریشه دواند و پرطرفدار شد. دولت نظامی نیجریه از همان دهه هشتاد (میلادی) بارها او را دستگیر کرد. او دو سال دستگیر بود، آزاد شد، مجدد دستگیر شد، یک سال زندانی بود، آزاد شد، دوباره به مدت سه سال دستگیر شد… در زندان شکنجه می شد تا حرف­های پیشین خود را نقض کند. هوادارانش که برای آزادی او تظاهرات می کردند به راحتی توسط نیروهای نظامی و پلیس کشته می­شدند. در اینجا اعلام هوشمندانه آخرین جمعه ماه رمضان توسط آیت الله خمینی به عنوان روز قدس خیلی موثر واقع شد. این راهپیمایی که تا همین امسال هر ساله در نیجریه برگزار شده، در آن زمان بسیار جدی توسط هواداران زکزاکی برگزار می­شد و البته هر بار توسط نیروهای نظامی سرکوب می شد. آنها مقابل مردم می­ایستادند و شلیک می­کردند. پیروان زکزاکی که می­دانستند راه پیروزی همین است ادامه می دادند.

جریان دیگری که در این میان پیش آمد از این قرار بود که به مرور زمان توجه افراد به این نکته جلب شد که عناصر تبلیغی زکزاکی عمدتا معارف شیعی است و فقط تحت نام برادری اسلامی مطرح می شود. در این زمان سران گروه های برداری اسلامی گرد هم جمع شدند و صراحتا از زکزاکی پرسیدند که آیا تو مبلغ تشیع هستی و خودت را شیعه می دانی؟ در این زمان بود که او علنا تصدیق کرد که خود شیعه است و آنچه را تبلیغ می کند تشیع است و اعلام کرد که او تشیع را به عنوان باور راستینی می شناسد که پایه اش را پیامبر (ص) گذاشته اند و توسط امام علی (ع) ادامه پیدا کرده است.

– پس از چند سال از بازگشت او به نیجریه این اتفاق افتاد؟

مختار: تقریبا ده سال بعد از بازگشتن به نیجریه.

– این یادآور دعوت علنی پیامبر (ص) پس از سه سال دعوت در خفی است.

مختار: درسته. در این زمان هواداران او دو دسته شدند. گروهی گفتند که این مرد مروج تشیع است و ما هرگز از او پیروی نخواهیم کرد و او دیگر نمی تواند رهبر ما باشد. این باعث شد که برادران اسلامی به دو دسته تقسیم بشوند. گروهی جدا شدند و گروهی به حمایت از او ادامه دادند. گروهی که از او جدا شدند مورد حمایت عربستان سعودی قرار گرفتند و از آن پس به شدت به حمله به او پرداختند. از آن به بعد اگر تو شیعه بودی دیگر نمی توانستی شغل دولتی داشته باشی. تمام کسانی که شغل دولتی داشتند از کار خود کنار گذاشته شدند. زندگی برایشان سخت شد و درآمدشان کاهش پیدا کرد. بعضی از آنها به کسب و کار پرداختند و بعضی برای ادامه زندگی مجبور به کارگری شدند. چه می­شد کرد! حکومت نظامی بود و تمام قدرت را دردست داشت و با مخالفانش هر چه می­خواست می­کرد. اما به خاطر آگاهی­ای که به وجود آمده بود، تشیع به رشد خود در نیجریه ادامه داد.

در ادامه گروهی از پیروان زکزاکی دست به تحقیق زدند. آنها می­گفتند اگر هر آنچه که او می گوید درست است و عقاید شیعی را می توان حتی از کتاب های اهل سنت استخراج کرد، چرا نرویم و با چشم خود نبینیم؟ علاوه بر آن اگر واقعا اینطور باشد، چه حجتی از این قاطع تر در گفتگو با سنی ها؟ حال گروه های مختلفی مشغول به مطالعه و تحقیق و بررسی ریشه های تشیع شدند و حتی گروهی از آنان به ایران سفر کردند و معارف شیعی را در آنجا مستقیما فراگرفتند. به نیجریه بازگشتند و اعلام کردند که این مرد (زکزاکی) درست می گوید. تشیع دین دیگری نیست و عین اسلام است و اسناد عقاید شیعه در کتاب های اهل سنت موجود است، خصوصاً “صحاح سته”[۳] که مجموعه ایست از مهم ترین کتاب های اهل سنت.

با بازگشت این گروه قدرت تبلیغی شیعیان نیجریه افزایش پیدا کرد، اما دولت تا به امروز به آنها اجازه داشتن حتی یک رسانه خصوصی مستقل را نداده است. البته خوشبختانه آنها اجازه­ی انتشار یک مجله را داده اند. اگر در اینترنت جستجو کنی می توانی نامش را پیدا کنی: “المیزان”[۴]. این مجله سهم زیادی در اگاهی بخشی به شیعیان نیجریه داشت. اما همین مجله هم در بعضی از دوران تحمل نمی­شد. در زمان یکی از رئیس جمهورهای نیجریه به نام “ژنرال ثانی آباچا”[۵] مجله المیزان زیر ذره بین قرار گرفت. او می خواست بداند که این مجله کجا منتشر می شود. قصدش ویران کردن آن مکان و حتی از بین بردن متولیان انتشار و توزیع آن بود. او همه نیجریه را جستجو کرد، اما محل نشر را پیدا نکرد، چراکه در آن زمان تمام کارهای مربوط به چاپ و نشر المیزان در یک خانه معمولی بدون هیچ نشان و اثری انجام می شد. اهالی آن خانه در یک اتاق زندگی می کردند و مابقی خانه پر بود از ماشین های چاپ. همچنین در میان نیروهای نظامی کسانی بودند که عقاید شیعی داشتند. آنها نیز کمک می­کردند و برای مدتی مجله را مخفیانه در یکی از چاپخانه های ارتش چاپ می کردند! البته این پیش از این بود که شیعیان ماشینهای چاپ خود را داشته باشند.

در سال ۱۹۹۸ ثانی آباچا فوت کرد و قدرت در نیجریه جابجا شد و این مقدمه ای بود برای اینکه زکزاکی بعد از نه سال –که زمان واقعا زیادی بود- از زندان آزاد شود. از سال ۱۹۹۹ تا کنون او دیگر دستگیر نشده و به کار خود ادامه داده است. او الان به عنوان رهبر تمامی شیعیان بخشهای غربی آفریقا شناخته می شود. تمامی شیعیان نیجر، غنا، کامرون و چاد او را رهبر خود می دانند. این مختصری بود در مورد مردی که تشیع را به نیجریه آورد. او در این راه چالش­های فراوانی را از سر گذراند. مشکلاتی که عمدتا برای او از طرف عربستان سعودی و حتی از طرف آمریکا ایجاد می شدند.

– میشه یک نمونه را بازگو کنی؟

مختار: بله، یک بار از او دعوت شد تا برای چند سخنرانی به آمریکا برود. محافظانش او را تا در هواپیما همراهی کردند، اما به محض اینکه وارد هواپیما شد توسط ماموران “سی آی ای” و ماموران امنیتی نیجریه “اس اس” مستقیما به زندان برده شد. این در حالی بود که پیروان او تصور می کردند او در انگلستان است. بعد از گذشت دو هفته دیدند که هیچ خبری از او منتشر نمی­شود و گویا مفقود شده است. آنها تماس­هایی با انگلستان برقرار کردند و متوجه شدند که او در آنجا نیست. بعد از جستجوی فراوان به زندانی بودن او پی بردند. این را می گویم تا بدانی که او برای آنچه که ما امروز داریم خیلی سختی کشیده است. اما امروز شکر خدا ما بیش از چهار میلیون شیعه در نیجریه داریم.

– چهار میلیون در سی سال؟

مختار: دقیقاً. بیش از چهار میلیون در کمتر از سی سال. او الآن یک دانشمند و عالم بسیار مطرح است. حتی توسط مسیحیان بسیار مورد احترام است. حتی افراد غیر مذهبی نیز او را محترم می­دانند چرا که او با افراد یکسان برخورد می­کند و حقوق همه– حتی وهابی ها  – را محترم می شمارد. او گروه­های مختلف، از وهابی گرفته تا فرقه های صوفیه چون قادریه و تیجانیه، را برای گفتگو و تبادل نظر دعوت می­کرد، آنها دعوت او می پذیرفتند و متقابلاً از او دعوت می­کردند. او از فرصت هفته وحدت بهترین استفاده را برا ی ایجاد این نوع ارتباط ها می­کند. او افرادی از مذاهب و ادیان و نژادهای مختلف دعوت می­کند و گرد هم می آورد. او مسیحی و صوفی و وهابی و سلفی و شیعه را دعوت می­کند و به همه فرصت می دهد تا در مورد وحدت با هم صحبت کنند. این سنت هر ساله اوست و آخرین آن همین سال گذشته بود که با موفقیت انجام شد.

همچنین راهپیمایی روز قدس – در اخرین جمعه ماه رمضان- هر سال در پانزده شهر نیجریه با شرکت میلیونی شیعیان برگزار می شود. حتی در پایتخت نیجریه! به جز پایتخت شهری دیگری هست در نیجریه به نام کانو[۶] که حدود دوازده میلیون نفر جمعین دارد و شهر بسیار مهمی است. ما سالهای اخیر در آنجا هم راهپیمایی روز قدس داشتیم. در این راهپیمایی­ها شما می توانید پرچم های ایران، فلسطین و حزب الله لبنان را ببینید. آمریکا اصلاً این اتفاقات را دوست ندارد. از طرف دیگر دولت نیجریه کاملاً متمایل و وابسته به آمریکاست. حتی تعدادی از نیروهای پلیس نیجریه در اسرائیل تعلیم دیده اند. دموکراسی نیجریه خیلی مورد پسند آمریکاست!

بگذریم، تعداد پیروان شیخ زکزاکی در حال حاضر آنقدر زیاد شده که او نیجریه را به بخش های مختلفی تقسیم کرده و برای هر بخش یک نماینده تعیین کرده تا به امور شیعیان آن منطقه رسیدگی کند. شیعیان در هر کدام از این بخش­ها بیمارستان و حتی مدارس خاص خود را دارند. شیعیان و در راس آنها شیخ زکزاکی زمان طولانی ای را صرف کرده اند تا شیعیان به منزلت مناسب شأن خود در نیجریه برسند. پیش از این اگر شما پیرو تشیع بودید، دیگران نه تنها با شما ازدواج نمی­کردند و هیچ کمکی به شما نمی­دادند بلکه حتی جواب سلام شما را هم نمی­دادند. اما امروز به خاطر پایداری و ایمان قوی شیعیان اوضاع تغییر کرده است. در آن روزها شیعیان بسیار با هم متحد بودند. به محض اینکه یکی از آنها با مشکلی مواجه می شد، دیگران با هم همکاری می کردند، پول جمع می­کردند تا مشکل او را حل کنند. نمونه­ی دیگر در مورد سرپرستی خانواده­ی کسانی بود که در راهپیمایی های گوناگون (مثل روز قدس، عاشورا، میلاد پیامبر) کشته می­شدند. همسر و فرزندان کسی که در راهپیمایی کشته می شد، همان روز تحت تکفل شخص دیگری از شیعیان قرار می گرفتند. این تکفل شامل تمام نیازها از خوراک و پوشاک و مسکن گرفته تا تحصیل و سایر نیازها می­شد. این عمل دقیقاً از روی عمل اصحاب پیامبر الگو برداری شده است. سنت دیگری که ما داریم این است هر مسلمان شیعی خود را موظف میداند تا در ماه دست کم یک نایرا (واحد پول نیجریه) برای امور شیعیان کمک کند. تصور کن که به این ترتیب در ماه دست کم چهار میلیون نایرا جمع میشود. البته بعضی هستند که خیلی بیش از این کمک می کنند، یک نفر صد نایرا کمک میکند ودیگری دویست  نایرا و حتی بعضی تا هزار نایرا! علت این هم­بستگی شاید این است که حکومت هیچ کمکی به شیعیان نمی کند. به هیچ وجه. البته ما هم برای کمک گرفتن به حکومت مراجعه نمی کنیم. چون هنگامی که حکومت به تو کمک کند و تو محتاج او باشی، او می تواند تو را کنترل کند.

وجه دیگر این خودکفایی شیعیان، مدارس خانوادگی ما هستند. معلمین این مدارس عموماً از افراد داوطلب هستند. من خود معلم داوطلب یکی از این مدارس بودم و بر اساس برنامه هفتگی مدونی به بچه ها ریاضی و کامپیوتر درس می دادم. پایه دیگر این استقلال، گروه “عصمت”[۷] است. در این گروه پزشک ها، پرستارها و سایر داوطلبین واجد شرایط با یکدیگر برای حل مسایل پزشکی برادران اسلامی همکاری می کنند. اهمیت کار این گروه بسیار بالا بوده و هست. تصور کن وقتی که مثلاً در یک راهپیمایی شخصی توسط نیروهای حکومتی مجروح می­شده، نمی توانستند او را به بیمارستان یا مراکز پزشکی دولتی ببرند. چون اولاً او را پیدا می­کردند ثانیا به راحتی در پایان یا حتی اواسط مداوا او را دستگیر می­گردند و چه بسا از بین می بردند. به همین دلیل ما بیمارستان های خودمان را با تمام تجهیزات پزشکی لازم داریم. فکرمی کنم همین حد در مورد نهضت شیخ ابراهیم زکزاکی کافی باشد.

– بار قبلی که صحبت می کردیم در مورد اطمینانی که در جامعه نسبت به شیعیان به وجود آمده می­گفتی.

مختار: درسته. البته! مسئله باور و ایمان ما به حدیثی است از امام جعفر صادق (ع) که می فرمایند اگر در اطراف شما کسی پیدا شود که در اعمال و اخلاق و رفتار خود از تو بهتر عمل کند و به مردم مهربان­تر باشد، تو یک شیعه واقعی نیستی. در حالی که اطراف ما اهل سنت فراوانند و بسیاری از آنها انسان­های خوبی هستند، ما، برای اینکه یک شیعه واقعی بمانیم، وظیفه داریم از همه آنها بهتر باشیم. به همین دلیل الآن وضع طوری شده که هنگامی که افراد (عموم مردم) متوجه می شوند شما شیعه هستید، با احترام بسیار با شما رفتار می کنند. همه می­دانند که مثلا شیعیان محال است دزدی کنند، یا دروغ بگویند یا هر جور خلافی از ایشان سر بزند.

اجازه بده در این مورد داستانی جالب و واقعی برایت نقل کنم: مردی که عرقچین بر سر داشته (عرقچین قرمز یا سیاه در نیجریه نشانه ای از شیعه بودن است) وارد خانه ای می­شود و از آنجا یک بز دزدی می­کند. مردم او را دستگیر می­کنند و تحویل پلیس می­دهند. هنگام بازجویی پلیس، آن مرد با آگاهی از احترام اجتماعی­ای که شیعیان دارند، اعلام می­کند که شیعه است. آنها که به سختی باور می­کردند او شیعه باشد، دوباره و چندباره از او می­پرسند و او هر بار تأکید می­کند که شیعه است. نهایتا پلیس می­گوید که چون تو شیعه هستی ما نمی­توانیم به این پرونده رسیدگی کنیم و باید تو را به “امیر” بخش خودتان (نماینده شیخ زکزاکی) ارجاع دهیم. ما تو را نزد امیرتان می­بریم و به او خواهیم گفت که یکی از پیروان شما یک بز دزدیده است.

یک نفر از ایستگاه پلیس نزد امیر آن بخش رفت و ماجرا را برای او شرح داد. او گفته بود غیر ممکن است که یک شیعه دزدی کند. شیعیان حتی اگر از گرسنگی در حال مرگ باشند دزدی نمی­کنند. اما چون او ادعا می کند که شیعه است من همراه شما به ایستگاه پلیس می­آیم تا مشکل را حل کنیم. در ایستگاه پلیس از او پرسید که آیا تو از مایی؟ تو از شیعیان هستی؟ مرد جواب مثبت داد.

امیر بلافاصله گفت: بسیار خوب. قانون ما قانون اسلام است. بر اساس قوانین اسلامی مجازات کسی مثل تو قطع دست است.

مرد که دید اگر سر و کارش با پلیس­ها باشد به نفعش است و حداکثر جریمه نقدی یا چند روزی زندان در انتظارش است، حقیقیت را گفت و حرفش را پس گرفت. اما حالا دیگر امیر اصرار می کرد که چون تو گفتی شیعه هستی باید بیایی و قطع ید شوی. مرد به گریه افتاد و التماس کرد و به خدا قسم خود که شیعه نیست. امیر او را رها کرد و بازگشت.

واقعاً اینگونه است. در حال حاضر، شیعیان در میان مردم نیجریه بسیار خوش نام هستند. هر جا که افراد با یک شیعه روبرو هستند می­دانند که می­توانند کاملاً به او اعتماد کنند. می­دانند که دروغ، دزدی یا کار خلاف قانون برای آنها تعریف نشده است. جالب اینجاست که حتی کسانی که تحت تاثیر تبلیغات ذهنیت خوبی نسبت به شیعیان ندارند، می­گویند که عجیب است که فلان کس خیلی آدم خوبی است و شیعه نیز هست. همین روند به مرور ذهنیت آنها را اصلاح می­کند. یک بار کسی به من گفت که تو آدم مهربان و محترم و خوبی هستی، چه طور شیعه هم هستی؟! من در جوابش گفتم که این تشیع است که مرا خوب کرده. اکثر آنها توسط وهابیان عربستان شستشوی مغزی شده اند که شیعیان آدم­های درستی نیستند، مسلمان واقعی نیستند، به قرآن باور ندارند. همین تلقین ها آرام آرام ذهنیت آنها چنان خراب کرده که وقتی با ما روبرو می­شوند به سختی باور می­کنند که ما مسلمانیم و آدم های خوبی هستیم.

– این خوش­نامی و دقت در رفتار رابطه­ای با در اقلیت بودن شما دارد؟

مختار: طبیعی است. وقتی شما در اقلیت باشید، باید با هم متحد باشید، باید بهتر رفتار کنید، لازم است به تمام معنی شیعه باشید تا به مرور خود را به جامعه بشناسانید. توجه داشته باش که این خوش­نامی در شرایطی است که شیعیان اصلاً رابطه خوبی با حکومت نیجریه ندارند. مردم نیجریه می­دانند که شیعیان قابل اعتمادترین افرادند و آدم های بسیار با ایمانی هستند. آنها دیده اند که شیعیان برای حفظ ایمان و باور خود به راحتی از جانشان می­گذرند. آنها دیده اند که جوانان شیعه چه طور از فدا کردن جانشان در راهپیمایی­ها خوشحال­اند. همه دیده­ اند که آنها در مقابل لوله تفنگ سربازان حکومتی چه طور بی پروا می­ ایستند.

علت این ثابت قدمی این است که شیعیان عقیده دارند که حکومت نیجریه حکومت فاسدی است و مبانی و ساختارش غیر اسلامی است و الگوبرداری شده از جوامع غربی است. شیعیان اعلام کرده اند که بر اساس “لا حکم الی الله” حکومتی که اساسی ترین رکن اش الله نباشد حکومت فاسدی است. طبعاً حکومت نیجریه شیعیان را کسانی می داند که با او در جنگند. ما حتی در رویدادهای دموکراتیکی که در نیجریه وجود دارد شرکت نمی­کنیم. چرا که به نظر ما این سیستم فاسد است، بنابراین کسی که با این سیستم همکاری کند یا وارد آن شود نیز فاسد می­شود. ما نه نامزد انتخابات می­شویم و نه رای می­دهیم. کسی که به یک مجلس فاسد وارد شود، خود به زودی به فساد کشیده می شود.

– پس شما هیچ نماینده ای در پارلمان ندارید.

مختار: نه! ما نماینده نداریم. اگر هم در انتخابات شرکت می­کردیم نمی­توانستیم به مجلس راه پیدا کنیم. چون ما در اقلیتیم و در عمل اهل سنت به ما رای نمی دهند. فکر می کنم وضعیت شیعیان را به خوبی شرح داده باشم!

– بله، ممنون. امکانش هست حالا در مورد روند شیعه شدن خودت برایم توضیح بدهی؟

مختار: بله، منشأ تشرف من به تشیع برادر کوچکم محمد جمیل بود. او چند سالی بود که شیعه شده بود، من هم می­دانستم اما در این مورد با او صحبت نمی­کردم و از او سوالی نمی پرسیدم. ما در خانه پیش از این همگی مالکی بودیم و در واقع به نوعی پیرو تصوف بودیم.

– معذرت می خواهم حرفت را قطع می کنم. به نظر می­رسد که اهل تصوف در مقایسه با اهل سنت وخصوصا وهابی ها انسانهای متعادلی هستند. به نظر تو این تعادل کمکی به بررسی تشیع بدون پیش قضاوت و تعصب کرده است؟

مختار: درسته. همینطوره، اما در سال ۱۹۹۹ که من به دانشگاه رفتم، تحت تاثیر دوستهای وهابی زیادی که در آنجا پیدا کردم تصوف را به کلی کنار گذاشتم. خصوصاً یکی از دوستانم که از عربستان آمده بود و در مدینه درس خوانده بود به شدت ما را تحت تاثیر خود قرار داد و مرا به وهابیت جذب کرد و من سلفی[۸] شدم. الآن هم بسیاری از دوستان من کماکان وهابی هستند.

از زمانی که این دوست وهابی به ما اضافه شد، ما مرتب در جلسات مطالعه و توضیح “صحیح بخاری” او شرکت می­کردیم. یک روز صحبت از این بود که چرا حضرا فاطمه (س) برای مطالبه حق خود نزد ابوبکر رفتند؟ می­گفتند که این توهین به خلیفه بوده است. می گفتند که این از حرص و آز ایشان بوده که اینطور باغ فدک را مطالبه و پیگیری می­کردند. اینجا نقطه­ای بود که من شروع به تفکر کردم که چه­طور می­شود که اینها به این راحتی به دختر پیامبر حرص و طمع نسبت می­دهند! عجیب است! کسانی که باغ را از غصب کردند طمع­کار نیستند اما او که اقدام به مطالبه حقش کرده طمع­کار و حریص است؟

موضوع دیگر صحبت از اهل بیت پیامبر بود. او می­گفت که اهل بیت واقعی پیامبر همسران ایشان بوده اند. او توضیح می­داد که بعضی خانواده امام علی (ع) را اهل بیت میدانند، بعضی آل جعفر را و برخی آل عباس را و گروهی آل عقیل را. سپس در این میان تأکید می کرد شیعیان که اعتقاد دارند خانواده علی (ع) اهل بیت هستند اشتباه می­کنند. من دوباره به فکررفتم که چرا او کاری با عقاید شافعی­ها یا مالکی­ها ندارد و فقط در هر موضوعی روی عقاید شیعیان تکیه می کند و آنها را غلط می شمارد؟

از همین جا بود که من شروع به مطالعه کردم. از آن به بعد شخصاً تمام کتابهایی که آن دوست وهابی از انها صحبت کرده بود را خواندم و هم­زمان تحقیقاتم را در مورد تشیع بیشتر کردم. البته از برادرم نمی­پرسیدم، چون با خودم فکر می کردم که او شیعه است و فقط بهترین و بی نقص­ترین عقاید تشیع را به من خواهد گفت. معمولاً این­گونه است که وقتی شما پیرو آیینی هستید بهترین و جذاب ترین نکات آن را برای دیگران بازگو می­کنید. همیشه دوستانم در حضور من به برادرم حمله می­کردند و می­گفتند او در حقیقت کافر است. او دائماً از علمای ما انتقاد می­کند و نظرات آنها را رد می کند. من همیشه به آنها می­گفتم چرا به من می­گویید؟ چرا با خود او وارد بحث نمی­شوید؟ این هم برایم جای سوال داشت و عجیب بود. من برادرم را می­شناختم. ما هیچ بدی­ای از او ندیده بودیم. همواره وقتی که دوستانم از کار برادرم یا حرف او به من شکایت می­کردند، من نزد او می­رفتم و از او توضیح می­خواستم. توضیح او همیشه برایم قانع کننده بود.

تحقیقم را در مورد اهل بیت ادامه دادم. چون به زبان عربی چندان مسلط نیستم، تعدادی کتاب به زبان انگلیسی پیدا کردم. نویسنده یکی از آن کتاب­ها دکتر تیجانی السماوی[۹] بود که خود مذهبش را از تسنن به تشیع تغییر داده است. در کتاب “آنگاه که هدایت شدم”[۱۰] او شرح می­دهد که روابطش با تعدادی از شیعیان چگونه بوده و علت شیعه شدنش چه بوده. از اینجا بود که من شروع کردم به مقایسه آنچه که او به نام تشیع می­گفت با کتاب­های صحاح سته. عجیب بود! چون می­دیدم که هر چه آنها می­گویند در کتاب­های حدیث ما هم وجود دارد. همین ها باعث می­شد که من جدی تر و علاقه مند بشوم و به این نقطه برسم که لازم است تحقیق بیشتری در مورد تشیع انجام بدهم. لازم بود که قدم به قدم جلو بروم و مطمئن شوم که این (تشیع) آن راهی است که باید رفت.

در مورد دوازده امام، فهمیدم که در حالی که اهل سنت عقیده دارند که پس از پیامبر (ص) تنها چهار خلیفه یعنی ابوبکر، عمر، عثمان و علی (ع) بوده اند، شیعیان به دوازده امام اعتقاد دارند که یکی پس از دیگری از زمان وفات پیامبر (ص) آمده اند. من در صحیح بخاری حدیثی پیدا کردم که از قول پیامبر (ص) نقل می کرد که اسلام کامل نمی­شود مگر اینکه دوازده امیر پس از من بیایند. در حدیث دیگری دیدم که هم ایشان فرمایش مشابهی داشتند با این تفاوت که تاکید کرده بودند که آنها همگی از قریش هستند. این در حالی بود که در منابع اهل سنت هیچ حدیث مشابهی با تاکید بر چهار نفر بودن خلفاء ذکر نشده است. جالب بود! از آنها پرسیدم که پس شما چرا اینقدر روی چهار خلیفه تاکید دارید؟

دوباره روی اهل بیت پیامبر متمرکز شدم تا اینکه در کتاب “صحیح مسلم” حدیثی را پیدا کردم که شیعیان به ان حدیث کساء می­گویند. در این حدیث جریان کاملاً روشن است. فاطمه (س) به پیامبر وارد می­شود، پیامبر او را به نشستن زیر عبای خود دعوت می­کنند، همین اتفاق برای حسنین (ع) و امام علی (ع) می­افتد. در اینجا ام سلمه، همسر پیامبر (ص)، می­پرسد که ای رسول خدا آیا من هم می­توانم وارد شوم، پیامبر می­فرماید “مکانکِ، مکانکِ” یعنی در جای خودت بمان! بعد می­فرماید: پروردگارا، اینها اهل بیت من هستند. من تفسیرهای گوناگونی از اهل سنت دیدم که همگی این حدیث را نقل کرده اند. اما آنها این [حدیث را] نادیده می­گیرند. نمی دانم چرا! واقعاً نمی­فهمم چرا!

به نظر من وقتی کسی بخواهد راه هدایت را پیدا کند و حق را پیدا کند و بپذیرد، آن را پیدا خواهد کرد و حق خودش را به او نشان خواهد داد. اما نمی­دانم چرا برخی مردم اینجا و آنجا، نمی­خواهند ببینند. در عوض تبلیغات زیادی می­کنند و به مردم هشدار می­دهند که با شیعیان هم­نشین نشوید، گمراهتان می­کنند، آنها خیلی باهوشند و بلدند چه­طور صحبت کنند. یعنی چه بلدند چه طور صحبت کنند؟ به نظر من حقیقت حقیقت است، هر طور که از آن صحبت کنی آدم ها را جذب می­کند. برای همین است که آنها می­گویند هرگز با ما حتی صحبت نکنند، هرگز!

کار تحقیقی بعدی من روی موضوع کربلا بود. بازدر کتاب­های اهل سنت روایتی را پیدا کردم که مطابق آن جبرئیل به پیامبر(ص) خبر می­دهد که نوه­ی ایشان حسین (ع) به دست مردم خودشان کشته خواهد شد و پیامبر (ص) هم این جریان را برای ام سلمه تعریف می کنند. جالب اینجاست که همه اینها در کتابهای اهل سنت وجود دارند.

با یافتن و روبرو شدن با اینگونه حقایق بود که من به مرور معتقد به تشیع شدم و رسماً شیعه شدم و تمامی اعمالم را مطابق فقه شیعه انجام دادم. از این زمان مرحله­ی جدیدی از ارتباطهای من با دوستانم شروع شد. یک روز مشغول وضو گرفتن بودم که یکی از دوستان وهابی­ام آمد و از من پرسید که چرا اینطور وضو می­گیرم و فقط مسح می­کشم. من در جوابش توضیح دادم که خیلی ساده است برای اینکه اگر به قرآن رجوع کنی خواهی دید که قرآن در مورد وضو گرفتن به مسح کردن فرمان داده است. لزومی ندارد که شما به این طرف و آن طرف مراجعه کنید و بگویید که فلان حدیث و بهمان حدیث به ما می­گویند که باید دست و پایمان را بشوییم. پیامبر فرموده که هرگاه گفتاری از من شنیدید که با قرآن تطبیق نمی­کرد، آن گفتار من نیست. این روش شستن پا با قرآن در تناقض است، پس نمی­تواند گفتار پیامبر باشد. دوستم خیره به من ماند و رفت.

من حتی کسانی را می­شناسم که این حرف­ها را پذیرفتند و بدون اینکه اعلام کنند، در خفا مطابق احکام تشیع زندگی می­کنند. به این علت اعلام نمی­کنند که می­دانند که توسط اطرافیان و حتی خانواده­شان تحت فشار قرار می­گیرند و منزوی می­شوند. [در نیجریه] تبلیغات فراوانی می­ کنند که اگر کسی شیعه شود باعث دردسر و در خطر افتادن خانواده می­ شود. البته در حال حاضر وضع بهتر شده، الآن تعداد بیشتری از شیعیان نیجریه برای تحصیل و تحقیق در مورد تشیع به ایران می­ روند و این خود باعث شناخت بیشتر تشیع در نیجریه می­شود. نتیجه آن کم شدن بغض نسبت به تشیع میان مردم نیجریه است.

عنصر دیگری که به گرایش مردم نیجریه به تشیع کمک کرده این است که اکثر مسلمانان نیجریه مالکی[۱۱] هستند. احکام مالکی­ها بسیار به شیعیان جعفری نزدیک است: به عنوان مثال آنها هنگام نماز دستانشان را نمی­بندند، مانند وهابی­ها در نماز جماعت اصرار ندارند که انگشتان پاهای مأمومین به یکدیگر بچسبند و برای سجده مقید هستند که یا بر روی زمین یا بر روی فرشی سجده کنند که با الیاف طبیعی بافته شده باشد. نکته دیگردر مورد آنان این است که بیشتر مالکی­ها صوفی هستند اصولاً صوفی­ها با تشیع مشکلی ندارند.

– گفتی که بیشتر مسلمانان نیجریه مالکی هستند، در این صورت بدنه حکومت چه مذهبی دارند؟

مختار: حکومت در دست سلفی­هاست و آنها با آمریکا و عربستان متحد هستند.

– عجیبه! در بسیاری از کشورهای اسلامی همین مشکل را داریم، گروهی که در اقلیت مذهبی قرار دارند، بر کل کشور حکومت می­کنند.

مختار: بله، آنها می­دانند کشورها را چطور اداره کنند. برای اینکه حکومت کنند ابایی از کشتن یا هر کار دیگری ندارند. ما این چیزها را دیده ایم! آنها هر کس را که لازم باشد می­کشند تا خود بمانند. حمله می­کنند، وارد خانه­ها می­شوند، دستگیر می­کنند. آنها به حکومت حریص­اند… بگذریم …

– رابطه­ات با خانواده­ات چگونه است؟

مختار: در حال حاضر رابطه­ ام با خانواده بسیار خوب است. آنها می­دانند من و برادرم شیعه هستیم و برادر کوچکترمان که دانشجوست هم اخیراً شیعه شده است. مادربزرگمان هم سال گذشته، در حالی که شیعه بود فوت کرد. ما برای او روایت­هایی از شهادت حضرت فاطمه (س) و عاشورا و زندگی امامان تعریف می­کردیم و همین باعث گرایش او به تشیع شد. او روز عاشورا بیرون می­آمد و مردمی که مشغول عزاداری بودند را تماشا می­کرد. همین  اتفاق برای دیگر مسلمانان نیز می­افتد. آنها با کنجکاوی به خیابان می­آیند و مراسم بزرگداشت عاشورا و میلاد پیامبر (ص) و روز قدس را تماشا می­کنند و از ما در مورد جزئیات کارهایی که می­کنیم می­پرسند. مثلاً در روز عاشورا می­پرسند چرا سیاه پوشیدید؟ چرا این کارها را می­کنید؟ اینها چه هستند که بلند کرده اید؟ ما هم البته برای آنها توضیح می­دهیم، پوسترها و برگه­هایی را چاپ می­کنیم و میان آنها توزیع می­کنیم. نتیجه این است که الآن اکثر مسلمانان نیجریه در مورد واقعه کربلا آگاهند و بسیاری از آنها حتی به آنچه که در کربلا واقع شده، باور دارند. در حال حاضر در هر شهر بزرگ و کوچکی که بروی لااقل نشانه ای از عزاداری عاشورا خواهی دید.

چند سال پیش یکی از علمای اهل سنت در شهر ما به همراه گروهی از شاگردانش مشغول تماشا کردن مراسم عزاداری ما بودند. ما صحنه وقایع عاشورا را با اسب­ها و مردان جنگی و شمشیرها (مانند تعزیه­ی ایرانی) بازسازی کرده بودیم. یکی از شاگردان از استاد خود پرسیده بود که آیا واقعیت دارد که مسلمانان نوه­ی پیامبرمان را در این روز این­گونه کشته­اند؟ استاد به گریه می­افتد و تایید می­کند. شاگرد با تعجب می­پرسد: یعنی اینها درست می­گویند؟ استاد دوباره تصدیق می­کند. شاگرد می­پرسد: پس چرا ما به آنها ملحق نمی­شویم؟ چرا ما همراهشان عزاداری نمی­کنیم؟! استاد جواب نمی­دهد و سکوت می­کند. یکی دیگر از علمای اهل سنت را می­شناسم که مالکی و صوفی است. او حتی خود ماجرای واقعه عاشورا را برای شاگردان و مستمعینش می­خواند و تعریف و تفسیر می­کند. وهابی­ها و سلفی­ها چندان دل خوشی از او ندارند و پشت سرش نماز نمی­خوانند. سلفی­های مسجد خود را دارند و پشت سر صوفی­ها نماز نمی­خوانند. آنها صوفی­ها را کافر می­دانند. شیعیان را کافر می­دانند. خلاصه اگر عقاید آنها را باور نداشته باشی کافری!

– رابطه­ی شیعیان نیجریه با امام مهدی (عج) چگونه است؟

مختار: شیعیان نیجریه در این مورد مانند همه شیعیان دیگر نقاط جهان اعتقاد دارند و رفتار می­کنند. ما همه باور داریم که امام پس از غیبت کوتاه اولیه، الآن در غیبت بلند خود هستند. ما هر روز بعد از تمامی پنج نمازمان، در سجده شکر برای آمدن امام مهدی دعا می­کنیم.

– چه دعایی است؟ به عربی می­خوانید؟

مختار: دعایی است که در مفاتیح آمده و به زبان عربی است. اما من آن را حفظ نیستم. گفته­اند که می­توانیم به زبان خودمان نیز بخوانیمش. همچنین در صلواتمان می­گوییم “الهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم” که این هم دعایی است برای امدن امام مهدی. ما غدیر را نیز جشن می­گیریم. لباس نو می­خریم. جمع می­شویم. اطعام می­کنیم. نماز می­خوانیم. به دیدار هم می­رویم، به هم تبریک می­گوییم و برای هم دعا می­کنیم و یکدیگر را برادر و خواهر صدا می­زنیم. جالبه در آن روز هیچکس اسم دیگری را صدا نمی زند و همه یکدیگر را برادر و خواهر خطاب می­کنند.

– شما به خاطر اینکه خودتان شیعه شده­اید و به خاطر شرایط و سختی­هایی که از سر گذرانده­اید، احتمالاً بیش از هر کسی قدر نعمتی که در اختیارتان هست را می­دانید. برای شکر این نعمت و تداوم آن چه کارهایی می­کنید؟

مختار: ما شیعیان نیجریه فعالیت­های متنوعی را برای تداوم تشیع­مان انجام می­دهیم. مثلاً شنبه­ی هر هفته ما جلسه­ای به نام “تعلیم” داریم. در این “تعلیم” یاد می­گیریم که چگونه عبادت کنیم و چگونه وظایفمان را به عنوان شیعه انجام دهیم. معمولاً محتوای این جلسات کلی و برای عموم است. اگر کسی بخواهد جزئیات بیشتر یاد بگیرد به “مدرسه” می­رود یا اینکه شخصا از شیخ می­پرسد. اما اصل موضوع این است که در هر شهر شیعیان یک مسجد اصلی دارند که روزهای شنبه همگی در آن جمع می­شوند و از احکام و تکالیف خود و حتی از تحلیل شرایط جهانی آگاه می­شوند و در آنجا یکدیگر را می­بینند. این باعث شده که تک تک شیعیان نیجریه کاملاً در جریان آنچه که در دنیا می­گذرد هستند، از فلسطین و ایران گرفته تا عربستان و افغانستان و پاکستان. بدون خبر داشتن از دنیا نمی­توانیم به درستی بفهمیم که تکلیف­­مان چیست. ببین! همین که ما پایمان را از کشورمان بیرون گذاشتیم چه­قدر دیدمان نسبت اسلام و تشیع وسعت پیدا کرده­ است.

برای ما زنده­ترین بخش جامعه شیعیان و آنچه که باعث ادامه حیات تشیع می­شود جوانان هستند. به نظر من در نیجریه و ایران باید برای جوان­ها کار کرد. ما تشکل­هایی داریم که همگی به صورت داوطلب تنها برای خدمت به دین­مان در آنها عضو هستیم. جوان­ها در ایران هم ­می­توانند جدا از کارهایی که دولت برای آنها می­کند، گروه­های داوطلبی تشکیل دهند و با مایه گذاشتن از خودشان در راه خدا، به مردم و جامعه در مورد آنچه که در دنیا می­گذرد و حقایقی که در حال اتفاق افتادن است آگاهی دهند. به این ترتیب مردم با حقایق تشیع و چالش­هایی که پیش روی او هست، آشنا می­شوند. تنها با قربانی کردن و فداکاری است که می­توان پیام تشیع را گسترش داد.

برای من عجیب است که در حالی که ما در کشورمان داریم به مردم آنچه که از ایران یاد گرفتیم را تعلیم می­دهیم و معارف شیعه را با ارجاع به ایران تبلیغ می­کنیم، بعضی ایرانی­ها را اینجا می­بینیم و برایمان سوال پیش می­آید که آیا اینها مسلمانند! خانم­هایی که حجاب ندارند و شرایطی که خودت بهتر از من می­دانی. حالا فکرش را بکن که کسانی باشند که به او بگوید که مسلمانان و شیعیانی هستند که به تو به عنوان یک ایرانی شیعه نگاه می­کنند و می­خواهند از ایرانی­ها الگو بگیرند. پس تو مسئولی! اگر تو درست باشی، آنها نیز با الگو قرار دادن تو درست می­شوند. البته من می­فهمم که در هر کشوری کسانی هستند که طور دیگری رفتار می­کنند و فکر می­کنند. آنها چون در ایران به خاطر قوانین نمی­توانند بعضی کارها را بکنند سعی می­کنند از کشورخارج شوند تا آن کارها را بکنند! روشن است که آنها تحت تاثیر انگلیسی­ها، آمریکایی­ها و دیگر غربی­ها هستند. علیرغم اینها اگر یک گروه جوانان داوطلب خالص و بی­چشم­داشت وجود داشته باشد به نظر من آنها می توانند تاثیرگذار باشند. آنها باید مهربان و بدون پیش قضاوت باشند.

– خود تو اینجا در مالزی، چه­گونه با افرادی با مذاهب و ادیان متفاوت ارتباط برقرار می­کنی؟

مختار: من در ارتباط با افراد، هنگامی که با کسی گفتگو می­کنم بعد از چند دقیقه می­توانم بفهمم که احتمالاً علایق و عقایدش چگونه است. اگر احساس کنم که ذهنش مشغول است و آماده پذیرش نیست، با او وارد گفتگو و صحبت از عقایدم نمی­شوم. چون احساس می­کنم تاثیر خاصی ندارد. گاهی اوقات می­بینم که آنها شروع می­کنند به محکوم کردن شیعه و بد گفتن از تشیع. با آنها وارد گفتگو نمی­شوم. چون آنها از قبل تصمیم­شان را گرفته­اند و قضاوت­شان را کرده­اند. اما موقعیتی پیش می­آید که شما می­آیی و از من سوالی می­پرسی. من با اشتیاق جواب می­دهم. چون می­دانم که دغدغه دانستن داری. می­خواهی بشنوی.

یک روز در مسجد دانشگاه یکی آمد و از من پرسید چرا روی دستم سجده می­کنم. من برایش توضیح دادم که ما باید بر خاک سجده کنیم، اگر خاک نبود بر چیزهایی که از خاک درست شده­اند یا بر زیرانداز بافته شده از الیاف طبیعی. در هر مرحله از او تایید می­گرفتم که اینکه حرف من از سنت پیامبر (ص) است، را قبول دارد. او تایید می­کرد. او می­گفت این فرش­ها هم از کتان است. گفتم از کتان نیست، الیاف این فرش­ها مصنوعی است! کاشی و موزائیک هم همینطور. درست است که اصلشان خاک است اما فرآیندی که روی آنها انجام شده و حرارتی که دیده­اند دیگر آنها را از حالت طبیعی­شان خارج کرده است. اما در عوض دست من بخشی از بدنم است و من فرزند آدم (ع) هستم که خداوند او را از خاک آفرید. پس وقتی سرم را روی دستم می­گذارم مثل این است که بر خاک سجده کرده­ام. او در جواب گفت که موافق است که بر خاک باید سجده کرد ولی نمی­تواند بپذیرد که می­شود بر دست نیز سجده کرد. می­گفت اگر این­طور است بنشین و دستت را بگذار روی پیشانی­ات. گفتم برای سجده باید بدن را حرکت دهیم، این حالتی که تو می­گویی که اصلاًسجده نیست.

خلاصه بیشتر از نیم ساعت با هم گفتگو کردیم. او از من پرسید که پیرو چه مذهبی هستم. من در جوابش گفتم مذهب جعفری. او نمی­دانست جعفری چیست (و این باعث شد که مقاومتش در مقابل شیعه، مانع شنوایی اش نشود) به او گفتم برو تحقیق کن ببین مذهب جعفری چیست. می­دانستم اگر بگویم شیعه هستم می­خواهد شروع به جدل کند و من تمایلی به بحث وجدل نداشتم. نکته­ی دیگری نیز به او گفتم: پیشنهاد دادم برود در کتاب­های مذهب مالکی جستجو کند و ببیند که نظر فقه مالکی نیز مانند آن چیزی است که من گفتم و ببیند که این حکم منحصر به “جعفری”ها نیست. او تشکر کرد و گفت که حتماً می­رود و تحقیق می­کند و با روی خوش از هم جدا شدیم.

البته هنگامی که در محیط زندگی، افراد مختلف از مذاهب مختلف حضور داشته باشند گاهی باید تقیه کرد. در نیجریه افراد بسیار متعصبی هستند که شستشوی مغذی شده­اند. آنها در مورد ما بسیار بد فکر می­کنند. مثلاً تصور می­کنند که ما در پایان نماز با سه بار بالا و پایین بردن دستمان سه خلیفه اول را لعن می­کنیم. این تصور در حالی که ما فقط تکبیر می­گوییم شگفت انگیز است! در این شرایط که ما می­دانیم گوش شنوایی برای توضیح و شفاف­سازی وجود ندارد، دیگر دستمان را بالا و پایین نمی­بریم و فقط الله اکبر می­گوییم.

اما مثلاً در میان دوستان غیر شیعه­ام در نیجریه من به راحتی تمامی آداب و احکام را رعایت می­کنم. چراکه به راحتی می­توانم با آنها صحبت کنم و توضیح دهم. جالب است که بدانی که از وقتی من شیعه شده­ام آنها به مرور از وهابی­گری افراطی دست کشیده اند و الآن کمی متعادل شده­اند. به خاطر اینکه از من جز خوبی و مهربانی ندیده­اند و طبیعتاً جذب شده­اند. آنها کاملاً به من اعتماد دارند. برای کارهای­شان با من مشورت می­کنند. حتی الآن که در مالزی هستم با من تماس می­گیرند و مشورت می­کنند. در مقابل هر گاه مشکلی داشته باشند، من با پولم یا بدنم یا توانم به آنها کمک می­کنم. آنها بیش از هر زمان دیگری به من احترام می­گذارند و اعتماد می­کنند. حتی وقتی بعضی از وهابی­ها به من حمله می­کنند آنها مدافع من هستند. ما می­دانیم که امام علی (ع) هم با این طور افراد چگونه رفتار می­کرد.

– خیلی ممنونم. هر بار که با هم صحبت می­کنیم، من با خود فکر می­کنم که شما شیعیان نیجریه که این­گونه تلاش می­کنید و ایستاده­اید، از منتظران واقعی امام مهدی (عج) هستید.

مختار: خوب شد گفتی! در مورد انتظار باید بگویم که ما یک مدرسه داریم که بچه­هایی که به آن­جا می­روند با این فرض می­روند یا فرستاده­ می­شوند که می­خواهند خود را برای یاری امام مهدی آماده کنند. آنها وارد “جیش المهدی” می­شوند. به آنها گفته می­شود که شما برای اینکه برای آمدن امام آماده باشید نباید فقط بخورید و بخوابید! باید از هر جهت، جسمی، فکری، علمی، اعتقادی و ایمانی خود را آماده کنید. و حتی باید بعضی وقت­ها باید به خود سختی بدهید و خود را گرسنه نگاه دارید تا قوی شوید. بله. البته! همه می­دانند، ما منتظر امام مهدی(عج) هستیم.

– از گفتگوی صمیمی و صریح و صادقانه­ات ممنونم.

پینوشت ها:

[۱] Sheikh Ibrahim Alzakzaki

[۲] Muslim brotherhood

[۳] صحاح ستّه یا کتابهای صحیح شش گانه کتب حدیث معتبر نزد اهل سنت که بنابر نظر اهل سنت تمام احادیث آنها صحیح است. ین کتب پس از قرآن کریم مهمترین منابع دینی است که در دسترس اهل سنت است و این کتابها توسط علمای اهل سنت و علمای شیعه مطالعه و استفاده می شود. این کتب عبارت اند از: صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابوداود، سنن ترمذی، سنن نسائی، سنن ابن ماجه

[۴]www.almizan.net

[۵] Sani Abacha

[۶] Kano

[۷] ISMA group (Islamic Medical Association)

[۸] سَلَفی به گروهی از مسلمانان اهل سنت گفته می‌شود که تنها راه نجات مسلمانان را بازگشت به قوانین قرآن و سنت طبق فهم «سلف صالح» می‌دانند. این گروه با هرگونه پیروی از شاخه‌های گوناگون دین و کیش‌گرایی مخالفند و معتقدند که هر مسلمان به راحتی می‌تواند با مراجعه مستقیم به قرآن و سنت دینش را بیاموزد. سلفی‌ها که بسیاری آنها را به تندروی متهم می‌کنند، پایتخت اصلیشان مکه و مدینه است. گاهی به آنان وهابی گفته می‌شود اگرچه کسانی که خود را سلفی می‌خوانند منکر وجود گروهی به نام وهابی هستند.

[۹] Muhammad al-Tijani al-Samawi

[۱۰] When I was guided ثم اهتدیت ،

[۱۱] مالکی نام یکی از شاخه‌های مذهب سُنّی از دین اسلام است. شاخه مالکی از مذاهب فقهی و پیرو ابوعبدالله مالک بن انس است.

انتهای پیام