ایران – آمریکا؛ تابویی که شکسته شد
به گزارش انصاف نیوز، جاوید قربان‌اوغلی در اعتماد نوشت:
سال قبل در چنین روزهایی (قبل از انتخابات 24 خرداد) حتی تصور اینکه ایران و امریکا این‌گونه فارغ از جنجال‌ها بتوانند دور یک میز رودرروی هم به گفت‌وگو بنشینند فرضی محال می‌نمود. ماجرای گفت‌وگوی سعید جلیلی با ویلیام برنز در پاییز 89 را از یاد نبرده‌ایم، رویدادی که با تکذیب شداد و غلاظ در تهران روبه‌رو شد و با وجود اعتراف صریح احمدی‌نژاد به آن، متحدان اصولگرای او پذیرش شکست تابویی که از مذاکره ساخته شده بود را بر نتابیدند. اخبار و شایعات جسته گریخته مذاکره بین نمایندگان ایران و امریکا در یک سال آخر دولت دهم نیز از همین قماش بود که هیچ‌کس حاضر نشد درباره صحت یا سقم آن سخن بگوید بلکه اصرار بر عدم وقوع چنین رویدادی در عرصه سیاسی اصولگرایان کاملا مشهود بود هر چند پس از دستاورد بزرگ توافق ژنو برخی عقلای جبهه اصولگرایان مجبور به رمزگشایی از آن مذاکرات شده و به آن اعتراف کردند. اما امروز و تنها یک سال پس از آن تاریخ، تابوی مذاکره به گونه‌یی شکسته که گفت‌وگوی بین مقامات عالیرتبه ایران و امریکا به اخباری نسبتا عادی تبدیل شده و تعجبی را برنمی‌انگیزد. قبلا در جایی نوشته‌ام که اگر بزرگ‌ترین دستاورد جدید مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی موسوم به 1+5 را شکست این تابو بدانیم، بیراهه نرفته و سخن به گزاف نگفته‌ایم. اینکه چه عامل یا عواملی در این دیوار بی‌اعتمادی با استحکام بیش از 30 سال شکاف و ترک انداخت موضوع این یادداشت مختصر نیست و شاید پرداختن به آن در این مقطع نیز اهمیت چندانی نداشته باشد. مهم این است که رویکرد مذاکره بین دو طرف برای برون رفت از مشکلات و برطرف کردن موانع حداقل در موضوع پرونده هسته‌یی و دستیابی به توافق، خواست و نیازی دوطرفه است که تهران و واشنگتن را به پشت سر گذاشتن فضای به شدت تیره گذشته وادار کرده است. روشن است این سخن به آن معنا نیست که دو کشور وارد بهشت رویاهای خود شده‌اند و به قول عوامانه همه‌چیز گل و بلبل شده است و دیگر هیچ مانع و رادعی بین دو کشور وجود ندارد. اینک در گرماگرم مذاکرات حساس و سرنوشت‌سازی که از سپتامبر گذشته شروع و در زمانی کمتر از 100 روز به توافق مهم ژنو منجر شد، نمایندگان ایران و امریکا در ژنو گرد آمده و رودرروی هم نشسته‌اند، گفت‌وگوهای نمایندگان دو کشور اما، این بار نه در حاشیه مذاکرات 1+5 بلکه مذاکره‌یی است دوجانبه و بدون حضور دیگر اعضای کشورهای 1+5. در یک طرف میز ویلیام برنز قائم‌مقام وزیر خارجه به همراه دو دیپلمات کهنه‌کار وندی شرمن و سالیوان به عنوان نمایندگان امریکا و در طرف دیگر میز عراقچی، تخت روانچی و بعیدی‌نژاد. هدف از این مذاکرات عبور از موانعی است که چهارمین دور مذاکرات وین را با وقفه‌یی تامل‌برانگیز روبه‌رو و دلواپسان داخلی را ذوق‌زده کرد. حساسیت مذاکرات ژنو بر کسی پوشیده نیست. رصد رفتار امریکا به خصوص رییس‌جمهور آن طی یک سال گذشته از اراده‌یی قوی برای غلبه بر موانع و حصول توافقی آبرومندانه در مناقشه دیرپای پرونده هسته‌یی ایران حکایت دارد.
توافق ژنو محصول مشترک این رویکرد امریکا و راهبرد جدید ایران در مذاکرات پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید است. ورود ویلیام برنز که گفته می‌شود نقشی کلیدی در توافق ژنو داشت، به این دور از مذاکرات، شاید با همین رویکرد رییس‌جمهور امریکا همخوانی داشته باشد. اگر راهبرد دور جدید مذاکرات آنچنان که گفته‌اند، مبتنی بر برد- برد است، عدم اصرار بر تحقیر حریف جز و لاینفک این راهبرد خواهد بود و باید از هر مطالبه‌یی که ظن تحقیر (هر یک از طرفین) را در پی داشته باشد، پرهیز کرد.
به زودی زمان رقابت‌های مقدماتی انتخابات امریکا آغاز خواهد شد. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که نه‌تنها در امریکا بلکه در همه جای جهان فصل انتخابات زمان شعارهای داغی است که شاید چندان هم با روح سیاست سازگاری نداشته باشد لذا باید در نهایت ظرافت تلاش کرد قبل از اینکه شرایط پیش‌روی امریکا بر فضای به‌شدت مثبت مذاکرات سایه افکند از آن عبور کرده و به نتیجه‌یی مرضی‌الطرفین رسیده و توافق ژنو را به مرحله پایانی آن نزدیک کرد. دنیای سیاست، دنیای منافع است که براساس واقعیت‌ها بنا نهاده می‌شود. به گفته یکی از سیاستمداران نامدار جهان در چنین دنیایی دوست و دشمن دائمی وجود ندارد و آنچه هست منافع دائمی کشورهاست.
انتهای پیام
