تکذیب ادعای کشیش اوباما

اعتماد نوشت: روز چهارم خرداد با عنوان «دستیار ارشد کلیسای نورتلند» به ایران آمد و تقریبا دو هفته بعد در کسوت «مشاور معنوی اوباما» به امریکا برگشت؛ جوئل هانتر، مردی که اکنون می‌گوید حامل پیغام خصوصی حسن روحانی برای باراک اوباما است، آن هم در شرایطی که هنوز امریکایی‌ها تایید نکرده‌اند که او واقعا مشاور معنوی باراک اوباما است. دولت ایران که کمتر از 24 ساعت قبل از طرح این ادعا، نمایندگانش در ژنو روبه‌روی دیپلمات‌های امریکایی نشستند و چشم در چشم مذاکره کردند، سخنان جو هانتر را رد کرده است. سخنگوی دولت گفته «ما هیچ چیز مخفی از مردم نداریم». حرفی که البته از سوی منتقدان دولت چندان پذیرفته نشده است.

آمدن هیات مذهبی امریکایی به ایران خیلی سر و صدایی نداشت، حاشیه‌ها از میانه سفر آغاز شد؛ جایی که شبکه العربیه مدعی شد یکی از اعضای این هیات مشاور معنوی باراک اوباما است. خبر خیلی زود در رسانه‌های داخلی بازتاب پیدا کرد، این بهترین بهانه برای فشار مضاعف به دولتی‌ها و خصوصا علی یونسی، دستیار ویژه رییسی جمهوری بود. هیات امریکایی که با دعوت مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران آمده بودند از میان چهره‌های دولتی با علی یونسی دیدار کردند تا بدین‌ترتیب منتقدان دولت خیلی زود فرض را بر صحت ادعای شبکه العربیه بگذارند. منتقدان در کشور این دیدار را یک نشانه سیاسی دانسته‌اند. انتقادها به علی یونسی آنقدر افزایش یافت که در جلسه روز سه‌شنبه مجلس جواد کریمی قدوسی، نماینده مخالف دولت خواستار برکناری او شد. با این حال همان موقع که عنوان «مشاور معنوی باراک اوباما» توسط شبکه العربیه مقابل نام جوئل هانتر قرار گرفت، ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه امریکا با بیان این جمله که «این سفر و مقدمات آن کاملا مستقل از دولت امریکا صورت گرفته است» ارتباط او با دولت امریکا را رد کرد. هارف همچنین تاکید کرده بود که گفت‌وگوی این کشیش‌های امریکایی درباره مسائل دینی بوده و ارتباطی به گفت‌وگوهای هسته‌یی نداشته است. بی‌ارتباط بودن هانتر به دولت امریکا را شاید بتوان از لابه‌لای اظهارات خود وی نیز متوجه شد، جایی که با صراحت پاسخ نمی‌دهد که آیا ارتباطی با دولت امریکا دارد یا خیر. او بعد از بازگشت از ایران در واکنش به این سوال که وزارت خارجه امریکا گفته بود سفر شما شخصی بوده و از طرف دولت نبوده است، گفته است: «این نوع مذاکرات برای روابط میان دو کشور هم مفید هستند چرا که خطی از ارتباط را بین رهبران مذهبی ایجاد می‌کنند که بین رهبران سیاسی نمی‌تواند برقرار شود. همچنین می‌تواند به اعتمادسازی میان دولت‌های دو کشور نیز کمک کند». در زمان حضور هیات امریکایی در ایران، دیدار این هیات با مراجع تقلید و علمای سرشناسی چون آیت‌الله جوادی آملی در قم خیلی برای منتقدان دولت جای مانور باقی نگذاشت. اما هانتر، بی‌آنکه بگوید این پیغام را کجا و چگونه از رییس‌جمهوری ایران گرفته و چرا حسن روحانی او را برای ارسال این پیام انتخاب کرده است ، می گوید حامل پیام حسن روحانی است. دولتی‌ها خیلی زود به این ادعا واکنش نشان دادند، اول محمدباقر نوبخت وارد گود شد و گفت: «هر پیغام و صحبتی از سوی رییس‌جمهور با شفافیت اطلاع‌رسانی می‌شود و نیازی به این اقدامات نیست». تاکید سخنگوی دولت بر این مساله بود که «عرصه مذاکره و گفت‌وگوی ما مشخص است. ما با 1+5 مذاکره می‌کنیم و به صورت تلفنی نیز تماسی پیش از این برگزار شد که بلافاصله اطلاع‌رسانی شد. ما هیچ چیز مخفی از مردم نداریم». ساعاتی بعد از اظهارات نوبخت، مرضیه افخم هم وارد گود پاسخگویی شد و با اشاره به سفر هیات مذهبی امریکایی به کشورمان تاکید کرد: «این سفر در چارچوب تعاملات غیردولتی میان گروه‌های غیرسیاسی، مذهبی و فرهنگی انجام شده و به میزبانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بوده است. این هیات دیدارهایی با مسوولان مربوطه و اندیشمندان و مراجع انجام داده‌اند و ملاقات سیاسی نداشته‌اند»؛ موضوعی که پیش‌تر نیز مورد تاکید ماری هارف، همتای امریکایی مرضیه افخم قرار گرفته بود. با این همه «جوئل هانتر» تصریح کرده که درصدد است گزارشی از سفر به ایران که شامل سفر به شهر مقدس قم نیز هست، به اوباما ارائه کند؛ ادعایی که هنوز دولت امریکا واکنشی به آن نشان نداده است. شاید هم در شرایطی که گفت‌وگوهای رو در رو و بدون واسطه میان دو کشور در جریان است امریکایی‌ها علاقه چندانی به واکنش نشان دادن به مباحثی از این دست ندارند. پیش از بهبود روابط ایران با قدرت‌های غربی از مقامات بلندپایه کشورهایی چون عمان به عنوان قاصد پیام‌های بین ایران و واشنگتن نام برده می‌شد، آغاز کار دولت یازدهم اما حجم روابط مستقیم دو کشور را با تماس تلفنی اوباما با حسن روحانی و سپس دیدار خصوصی کری و ظریف در نیویورک افزایش داد؛ روابطی که 9 ماه پس از سفر روحانی به نیویورک به سطح مذاکرات رودررویی رسیده که در روزهای 19 و 20 خرداد در ژنو انجام شد.

انتهای پیام