استیضاح وزیر علوم و منافع برخی نمایندگان /محمد فاضلی

برخی نمایندگان مجلس به شدت دنبال استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هستند. چرا در حالی که دانشگاه‌ها آرام است و هیچ حرکت سیاسی قابل توجهی در دانشگاه‌ها رخ نداده است، برخی چنین به دنبال استیضاح وزیر علوم هستند؟ برخی بر این باورند که نمایندگان مذکور به دنبال قدرت‌نمایی، آماده شدن برای انتخابات سال آینده مجلس، یا مخالفت با دولت هستند. هر یک از این‌ها می‌تواند تاحدودی درست باشد، اما تصور می‌کنم علت چیز دیگری است. اما اگر قدرت‌نمایی یا آمادگی برای انتخابات مجلس مد نظر است، چرا وزیر دیگری نظیر بیژن زنگنه یا وزیر اقتصاد که برای جریان روزمره امور کابینه اهمیت بیشتری دارند هدف استیضاح قرار نمی‌گیرند؟

تصور می‌کنم علت را باید در شخصی‌ترین احوالات و منافع برخی نمایندگان مجلس جست. برخی نمایندگان از فرصت نمایندگی برای عضو هیات علمی شدن استفاده کرده‌اند، و به‌راحتی فرایندهای دست یافتن به مدارک دانشگاهی را طی کرده‌اند. دانشگاه‌ها مستقیماً با منافع این افراد گره خورده است. مفاهیم سرمایه فرهنگی، سرمایه ی اجتماعی و سرمایه ی اقتصادی نیز برای این تحلیل کارآمدی دارند. برخی نمایندگان می‌کوشند از طریق دست یافتن به سرمایه فرهنگی ناشی از کسب مدارک دانشگاهی، راهی به سوی سرمایه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیابند. هم‌چنین دانشگاه‌ها در هشت سال گذشته به یکی از بهترین حیات خلوت‌های نمایندگان بدل شده بود. به‌راحتی با توصیه‌های خود عضو هیات علمی منصوب می‌کردند، تبدیل بورسیه انجام می‌دادند، به عضویت هیات امنای دانشگاه‌ها درمی‌آمدند و ده‌ها کار دیگری که دانشگاهیان به خوبی بر جزئیات آن آگاه هستند.

مدیریت رضا فرجی دانا و تیمی از کسانی که باور به استقلال آکادمیک دارند، و نشان داده‌اند با رویه‌هایی نظیر گزینش دانشجوی دکتری با آزمون تستی، و تحمیل اعضای هیات علمی به دانشگاه‌ها مخالفت‌ دارند، مستقیماً با منافع شخصی برخی نمایندگان در تعارض است. مسأله ی استیضاح وزیر علوم وقتی به اوج رسید که مسأله ی بورسیه‌های غیرقانونی فاش شد و این خود شاهدی بر وارد شدن وزیر به حیطه ی منافع شخصی است. از این‌رو عمیقاً بر این باورم که مسأله ی استیضاح وزیر علوم هیچ ارتباطی به ادعاهایی نظیر به‌کار گماردن افراد مسأله‌دار، کند شدن روند علمی کشور، یا هر بهانه ی دیگری ارتباط ندارد. هر نماینده‌ای به خوبی می‌داند که حتی برای گماردن مدیر گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها از مراجع اطلاعاتی و امنیتی استعلام می‌شود و هیچ فردی بدون تأیید این مراجع به ریاست دانشگاه‌ها گمارده نمی‌شود. بنابراین گماردن «افراد مسأله‌دار» کذب محض است. کند و تند شدن روند رشد یا افول علمی هر کشوری نیز مسأله‌ای کوتاه‌مدت نیست و به جابه‌جا شدن افراد ارتباط ندارد. مسأله چیزی جز منافع شخصی نیست. بقیه بهانه است. به سرنوشت ایران ما می‌اندیشم که چنین دستخوش بهانه‌ها می‌شود.