«مکرون درصدد خرید زمان برای برجام است»

رئیس جمهوری آمریکا در آخرین تمدید اسقاط تحریم های مربوط به این توافق که در ماه ژانویه انجام شد، به صراحت اعلام کرد که او دیگر حاضر به تمدید این اسقاطیه ها نیست و اگر برجام اصلاح نشود، از این توافق بین المللی خارج خواهد شد.

از دیگر سو، اروپا، چین و روسیه بر حفظ این توافق اصرار دارند و مسئول هماهنگی سیاست خارجی اروپا هم بارها تاکید کرده است که برجام، یک توافق یکجانبه نیست و از پشتیبانی قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردار است.

جفری فلتمن دیپلمات کهنه کار آمریکایی در آخرین روزهای فعالیت در معاونت سیاسی دبیرکل سازمان ملل متحد هم اظهار کرد که برجام پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت به یک قانون بین المللی تبدیل شده است.

با این حال ترامپ و تندروهای آمریکا دست به دست هم داده اند تا به صورت یک طرفه از این قانون بین المللی خارج شوند و اروپایی ها هم برآن شده اند تا او را از این تصمیم برحذر دارند.

از این رو با «کاوه افراسیابی» کارشناس سیاست خارجی ایران و نویسنده چندین کتاب که در آمریکا اقامت دارد، گفت و گو کردیم و نظر او را نسبت به این سفر و تبعات احتمالی آن جویا شدیم، مشروح این گفت و گو را در زیر می خوانید:

ایرنا:با توجه به نزدیک شدن به 12 ماه می و همچنین سفر هفته آینده امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به واشنگتن، پیش بینی شما درباره برجام چیست؟

-به نظر می رسد اروپایی ها پیشنهاد داده اند که موضوع تحریم ها را به تعویق بیندازد تا در این مدت بتوانند پاسخی برای قانع کردن ترامپ پیدا کنند، فکر کنم سفر هفته دیگر مکرون به واشنگتن کلیدی خواهد بود و باتوجه به همکاری فرانسه و انگلیس با آمریکا در سوریه، طبعا باید انتظار داشت که ترامپ بیشتر به حرف های مکرون گوش کند.

+در یکسال گذشته اروپایی ها بارها از ترامپ خواسته اند تا در برجام بماند، اما او بر تصمیم خود اصرار دارد، فکر می کنید در صورت موافقت برای تعویق چند ماهه، اتفاق خاصی رخ خواهد داد؟

-این که به نتیجه برسند یا نه با اینکه در شرایط آنی چه تصمیم بگیرند، متفاوت است اما به نظرم همزمانی آن با مذاکرات کره شمالی و سوریه، عوامل بازدارنده ای برای خروج آنی از برجام از سوی آمریکا است. بنابر این مهلت زمانی بیشتری را برای مذاکره یا اصلاح برجام پیشنهاد خواهند داد.

+ایران که بارها اعلام کرده است، برجام قابل مذاکره یا اصلاح نیست

-من از نظر اینها گفتم که می خواهند فرصت بیشتری بدهند چون که در شرایط فعلی زیاد به نفعشان نیست. حملات اخیر به سوریه هم تا حدی اثرات سوء در دیپلماسی بین المللی شان به جای گذاشته است، ممکن است به ظاهر منکر آن شوند اما واقعیت امر آن است که در موضع تدافعی قرار گرفته اند.
به نظرم محتمل ترین سناریو این است که لغو تحریم های برجامی برداشته نشده و احتمالا برای پنج تا 6 ماه، این تعلیق به تاخیر خواهد افتاد.

+تبعات این اقدام چه خواهد بود؟

-این بستگی به نوع بیان و جمله بندی آن دارد. اگر بگوید که من تصمیم نهایی را گرفته ام اما فرصتی برای دوباره نویسی آن خواهم داد،متفاوت است با این که بگوید تصمیم خود را گرفته ام و برجام موضوع پایان یافته است. بنابر این بر اساس متغیرها باید سناریوهای مختلفی را در نظر گرفت که هر کدام پسامدهای متفاوتی را دارد.
آنچه که مسلم است ترامپ تحت هیچ عنوان نظر خود را عوض نمی کند و برجام را نمی پذیرد. این که بخواهد به ما و اروپایی ها اطمینان خاطر بدهد که نظرش تغییر می کند، یک سناریوی نامحتمل است اما بر اساس نوع تصمیم و رفتار، واکنش های مختلفی را از سوی ایران و دیگر کشورهای دخیل در برجام به دنبال خواهد داشت.

+در هر صورت هر نوع اظهار نظر ترامپ درباره برجام، منافع اقتصادی ایران را گروگان گرفته است.

-این مساله از زمان روی کار آمدن وی ایجاد شده و مطمئنا اثرات سوء اقتصادی و تجاری برای ایران در برداشته است. هزینه های این جریان، سنگین و برای ایران مشکل است که آنها را تحمل کند و همچنان در چارچوب برجام باقی بماند. رئیس جمهوری و دکتر ظریف بارها گفته اند که واکنش ایران بسیار محکم و قوی خواهد بود.
بسیاری از سوال ها در هاله ای از ابهام قرار دارند و فکر می کنم در کاخ سفید و پایتخت های دیگر کشورهای غربی هم هنوز تصمیم های آنچنانی گرفته نشده و بحث های جدی وجود دارد. در دستگاه ترامپ هم چند دستگی وجود دارد و بولتون و پمپئو در مقابل پنتاگون قرار دارند و در این مساله زورآزمایی خواهند کرد.

+اما پنتاگون در حمله به سوریه نشان داد که مجبور به اجرای دستور رئیس جمهوری است

-در سوریه این کار را کرد اما وزنه خود را هم به نمایش گذاشت. حمله به سوریه بسیار جنبه نمایشی داشت، محدود بود و تکرار نشد و بسیاری از آنها به دلیل متیس(وزیر دفاع آمریکا) بود. بنابراین می توان حدس زد درباره برجام هم چنین روندی وجود خواهد داشت.
از یک طرف تندروها به سرکردگی بولتون سعی خواهند کرد، ترامپ تصمیم به خروج بگیرد اما متیس و پنتاگون می خواهند از این تصمیم جلوگیری کنند اما موفق نخواهند شد؛ اروپایی ها هم بازی بینابینی را جلو می برند. از این رو، مکرون با توجه به منافعی که فرانسه در ایران دارد، تلاش خواهد کرد برای برجام زمان بیشتری بخرد و حدس من این است که او موفق خواهد شد.

+کنگره چه خواهد کرد؟

-ما نقش موثری از کنگره دراین جریان نمی بینم، آنها منفعل و با توجه به اکثریت جمهوریخواهان، دنباله رو سیاست های کاخ سفید هستند و تا کنون هم عمل موثری از سوی کنگره صورت نگرفته است. برخلاف آنکه در ابتدای کار، ترامپ توپ برجام را در دامان کنگره گذاشت اما آنها با بی عملی خود نشان دادند که قادر به هیچ گونه ابتکار عمل در این زمینه نیستند، بنابراین حدس می توان زد که دنباله رو کاخ سفید خواهند بود.

+روسیه و چین از طرف های دیگر در این توافق بوده اند، با توجه به تشدید اختلاف ها بین روسیه و آمریکا به خصوص در قضایای اسکریپال و سوریه، آنها با تصمیم ترامپ چه خواهند کرد؟

-متاسفانه شرایط جنگ سرد جدیدی را شاهد هستیم و این قضایایی که اشاره کردید و تحریم های جدید علیه روسیه، نموداری از جنگ سرد جدید هستند که در زمان امضای برجام، حداقل به این شکل شدید و قطبی وجود نداشت.
علاوه برآن، جنگ تجاری بین آمریکا و چین را شاهد هستیم و خوشبختانه چینی ها در برابر این حملات غیرقانونی غربی ها علیه سوریه ایستاده اند، از قطعنامه روسیه برای محکوم کردن این عمل حمایت کردند و در سطح دیپلماسی عمومی هم مواضع صریح گرفتند. بارها هم از برجام حمایت کرده اند و هیچ گونه خواهان دوباره نویسی آن نیستند، در نتیجه مواضع آنها با روسیه یکسان است.
آلمان هم توان چندانی برای دوباره نویسی برجام ندارد و یک بازیگر فرعی است. البته باید دید وقتی خانم مرکل با ترامپ گفت و گو خواهد داشت تا چه حد همچون مکرون می تواند بر ابقای برجام تاثیر بگذارد. مسایل متعددی بین امریکا و آلمان هم وجود دارد که نشان می دهد ترامپ زیاد به حرفهای مرکل گوش فرانخواهد داد.
به هرحال آلمان هم وزنه ای است، منافع زیادی در ایران دارد و از موضوعات امنیتی خروج از برجام همچون سایر اروپایی ها نگران است و تلاش خواهد کرد تا جایی که می تواند برای حفظ برجام کوشش کند.

+سخنگوی وزارتخارجه آمریکا ادعا کرد که با نمایندگان اروپا درباره برجام در حال مذاکره هستند و پیشرفت هایی داشته اند، سناتور کورکر رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا هم اظهارنظر مشابهی داشت، به نظر شما اروپا چه چیزهایی را خواهد پذیرفت؟

-به نظرم این اظهارات، تا حدی ژست دیپلماتیک است و مضمون چندانی ندارد. دلیل آن هم این است که برجام برای آمریکا امتیازهایی دارد و برداشته شدن آن در شرایطی که دیگر کشورها به آن متعهد هستند، برای آمریکا به خصوص در شرایط فعلی ضررهای زیادی خواهد داشت. در نتیجه آمریکایی ها به دنبال ظاهرسازی هستند.
این صحبت هایی که می شنویم زمزمه هایی برای یافتن چنین چیزی است. همچون ادعای ترامپ که گفت در حمله به سوریه کاملا به هدفمان دست یافتیم در حالی که هیچ چیزی را به دست نیاوردند و یک ساختمان خالی و یک مرکز پزشکی را مورد هدف قرار دادند. بعد هم به دروغ اعلام کردند که توانایی سلاح شیمیایی سوریه را فلج کرده اند.
اینها باتبلیغات سوء و پروپاگاندا می توانند به مردم خودشان القا کنند که در روند اصلاح برجام پیشرفت حاصل شده است بدون این که محتوا و مضمونی وجود داشته باشد.
آقای ظریف مطرح کردند آمریکا منزوی شده و اروپا محکم پشت برجام ایستاده است. مطمئنا این ها بر اساس تبادل نظرهایی است که با مقامات اروپایی به خصوص آلمان داشته است. تلاش فرانسه و انگلیس برای تحریم های جدید هم که عقیم مانده و مخالفت های زیادی از طرف بقیه کشورها ظاهر شده است. اینها نشان می دهد این دو کشور در اتحادیه اروپا در اقلیت هستند و این کارت مهمی در دست ایران است که با مهارت دستگاه دیپلماسی ایران استفاده می شود.
در مجموع یک نوع بن بست سیاسی و دیپلماتیک برای کاخ سفید به وجود آورده است که به عقیده من راه چاره آن هم چندان آسان نیست و هر تصمیمی نکات مثبت و منفی برای منافع آمریکایی ها خواهد داشت. قانون پیامدهای نانوشته وجود دارد و یکی هم می تواند واکنش شدید پارلمان اروپا برای وضع قوانین حمایت از کمپانی های خودشان در نادیده گرفتن تحریم های ثانوی آمریکا باشد که آن هم به روابط اروپا و آمریکا صدمه خواهد زد.
من بعید می دانم با این شرایط، ترامپ بخواهد تحریم های ثانوی را زنده کند و به منافع اروپا صدمه وارد کند تا آنها هم واکنش نشان دهند و وارد یک سیکل منفی در روابط دوجانبه اروپا و آمریکا شوند، بنابراین برای مدیریت بحران، محتمل ترین سناریو در شرایط فعلی به تاخیر انداختن تصمیم نهایی است و عدم خروج قطعی از سوی آمریکا که بار دیگر، بحران هسته ای ایران دوباره زنده نشود.

+واکنش ایران چه باید باشد؟

-به نظر من ایران خیلی قوی و محکم ایستاده و نباید نقطه ضعفی از خود نشان بدهد. طبق اوامر رهبری محکم همچون سدی در برابر تلاش ها برای دوباره نویسی برجام و زیرپاگذاشتن حقوق ایران در زمینه های هسته ای و دیگر زمینه ها بایستد و هیچ گونه ضعفی را از خود نشان ندهد.

انتهای پیام