آیا توان هسته‌ای ایران بازگشت پذیر است؟

سرویس سیاسی انصاف نیوز: برجام همچنان برقرار است، هر چند آمریکا از حدود دو هفته پیش از آن خارج شده، اما اگر برجام میان ایران و 5 کشور دیگر برقرار نماند، توان هسته‌ای ایران برگشت پذیر است؟ اگر هست، چه پیش بینی‌هایی در مورد زمان برگشت پذیری و توان هسته‌ای ایران وجود دارد؟

24 خردادماه 1394، تاریخ انعقاد توافقی به نام برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام) میان ایران و گروه 5+1 است. گروهی متشکل از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل یعنی آمریکا، روسیه، بریتانیا، چین و فرانسه بعلاوه آلمان.

دونالد ترامپ جمهوری خواه، در آبان‌ماه 95رییس جمهور آمریکا شد و پس از حدود یک سال «بد» خواندن این توافق برای آمریکا از آن خارج شد. مقامات اسرائیل و عربستان نیز از همان ابتدا با برجام مخالفت می‌کردند.

در داخل هم گروهی از نمایندگان تندرو به تازگی در مجلس پس از خروج ترامپ از برجام، این توافقنامه را که مصوبه‌ی خود مجلس بود و جز ایران و آمریکا، پنج کشور دیگر نیز در آن دخیل بودند و هستند، به‌طور نمادین آتش زدند.

در تمامی این سال‌ها که بحث بر سر برجام داغ بوده و منتقدین و تحسین کنندگانش ایرادات و محسنات آن را برمی‌شمردند، یکی از مسایلی که مورد تاکید تمامی طرف‌ها بود و حتی یکی از بهانه‌ها و ایراداتی بود که مخالفین غربی برجام از آن می‌گرفتند، میزان توانمندی ایران در بازگشت مجدد به همان حد توانایی غنی سازی پیش از برجام و حتی بیشتر از آن بود.

اما آیا واقعا برجام آنطور که تندروهای هردو طرف از دید خود و در جهتی خلاف یکدیگر تاکید می‌کنند، توافقی یکسویه است؟ آیا کلاف حالا سردرگم شده‌ی برجام دست ایران را در بازگشت به توان هسته‌ای پیشا برجامی خود، بسته است؟

به گزارش انصاف نیوز، تحلیلگران معتقدند که فروپاشی کامل برجام دست ایران را برای فعالیت‌های هسته‌ای باز خواهد گذاشت. با نگاهی به آنچه در آن برحه‌ی زمانی در رسانه‌ها گذشته، شاید بتوان دورنمایی روشن از توان بازگشت‌پذیری هسته‌ای ایران دید.

سه دلیل دبکا فایل اسراییل برای اثبات اینکه ایران به زمان زیادی برای بازگشت به دوران قبل از توافق نیاز ندارد

تابناک در 16 مردادماه 95 به نقل از «دبکافایل»، که وابسته به نهادهای امنیتی-نظامی اسراییل است، نوشته:

«پس از ناموفق بودن تلاش های رژیم اسرائیل در دوران پیش از توافق هسته ای برای تهدید جلوه دادن برنامه هسته ای ایران و شکست مذاکرات، هم اکنون نیز مقامات و رسانه های این رژیم به رغم حصول توافق هسته ای و ایجاد محدودیت بر روی تأسیسات هسته ای ایران، سعی در ادامهِ تهدید جلوه دادن برنامه هسته ای ایران دارند.

در همین رابطه، پایگاه اسرائیلی «دبکافایل» وابسته به نهادهای اطلاعاتی و امنیتی این رژیم، در ادامه جوسازی های خود مدعی شد به اطلاعاتی دست یافته که براساس آن ایران تا پایان سال 2017 می تواند قابلیت آزمایش سلاح هسته ای را به دست آورد.»

همچنین در بخش دیگری از این گزارش آمده است:

«دبکافایل در ادامه مدعی شده که ادعای مقامات آمریکایی مبنی بر اینکه ایران به زمان زیادی برای بازگشت به دوران قبل از توافق نیاز دارد به سه دلیل غیرقابل پذیرش است:

نخست اینکه، ایران با مخفی کاری و دور از چشم بازرسان آژانس انرژی اتمی خواستار خرید نسل دوم سانتریفیوژها از طریق شرکت های المانی و پاکستانی شده است. این دستگاه های می توانند به صورت فزاینده ای قابلیت ایران برای غنی سازی اورانیوم در نطنز و فردو تا مرحله ساخت تسلیحات را کوتاه کنند.

دوم آنکه، قبل از توافق هسته ای، تهران به تنهایی 15420 سانتریفیوژ در نطنز داشته-9156 سانتریفیوژ IR-1 نسل اول و 1000 ماشین غنی سازی IR-2 و هم اکنون بنا بر توافق برجام، 5060 سانتریفیوژ نسل اول در تأسیسات نطنز باقی مانده است. صالحی نیز بر همین اساس گفته که ایران ظرف مدت 45 روز می تواند بار دیگر تأسیسات غنی سازی را راه اندازی کند.

در نهایت اینکه، محاسبه آمریکایی ها در مورد مدت زمان مورد نیاز ایران برای ساخت یک بمب اتمی با میزان کمی از اورانیوم غنی شده با درصد غنای پایین است. آمریکا به حفظ محدودیت 400 کیلوگرمی اورانیوم غنی شده برای ایران راضی است.»

محمدجواد لاریجانی: غربی‌ها خیالشان از توانمندی هسته‌ای ما جمع شده ولی اشتباه می‌کنند.

محمد جواد لاریجانی که از منتقدین جدی برجام است نیز در بخشی از گفت‌وگوی مفصل خود با تسنیم که در تاریخ 25 مردادماه 95 انجام شده است ضمن وارد کردن انتقاداتی تند به برجام اما به بازگشت‌پذیری توان هسته‌ای ایران اذعان کرده و می‌گوید:

« به این صورت نیست که ما دست بسته باشیم. مثلاً اولین کاری که ما باید انجام بدهیم آن است که بدون فوت وقت برای احیای توانمندی هسته‌ای‌مان نقشه تهیه و اجرا کنیم. من بیشتر از این نمی‌توانم توضیح بدهم ولی حقیقت این است که غربی‌ها خیالشان از توانمندی هسته‌ای ما جمع شده ولی اشتباه می‌کنند. البته یک حد آن درست است، ما به دست خودمان توانمندی‌های عظیمی که داشتیم را در یک فضای تعاملی و براساس وفای به عهدی که انجام دادیم، از دست دادیم که اشتباه کردیم. اگر تجربه را ارزیابی کنیم اولین اشتباه ما این بوده است که توانمندی‌های بازدارنده هسته‌ای‌مان را یک جا از دست دادیم.

از فردو گرفته که خودش یک بازدارندگی داشت و از اورانیوم 20 درصد غنی‌سازی شده و از اراک گرفته و کاهش تعداد سانترفیوژها تا توقف “تحقیق و توسعه” (R&D) که بدتر از همه است. بنابراین باید اینها را جبران کنیم.»

لاریجانی در بخش دیگر این گفتگو اضافه می‌کند: «چیزی که غرب را از حمله به ما و یا هر کشوری بازمی‌دارد «توانمندی» ما است. از جمله توانمندی هسته‌ای ما. غربی‌ها احساس می‌کردند احتمالاً ما ظرف دو ماه می‌توانیم بمب هسته‌ای داشته باشیم؛ بعضی‌ها می‌گفتند ظرف دو هفته. این مسئله آنها را ناراحت می‌کرد. الان احساس می‌کنند که ظرف سه سال این اتفاق ممکن است رخ بدهد، لذا بازدارندگی‌های روانی ما خیلی پایین آمد. ما باید کاری کنیم که ارزیابی آنها از توانمندی ما به 48 ساعت برسد، همانطور که ژاپنی‌ها هستند. آنها هم بمب ندارند ولی توانمندی‌شان آنقدر هست که می‌توانند ظرف 48 ساعت اولین بمب را بسازند. می‌خواهم بگویم که این توانمندی باید باشد.»

هینون: اگر سران ایران تصمیم خود را عوض نمایند، این کشور قادر است

همچنین خبرگزاری فارس در تاریخ 30 شهریورماه 1395 یادداشتی از «اولی هینونن» معاون پیشین آژانس بین‌الملل اتمی، به نقل از وبگاه «سایبر بریف» را منتشر کرد، در بخشی از این یادداشت هینون ادعا می‌کند:

«توافق اتمی هیچ محدودیتی را بر دامنه و محتوای برنامه ایران در مسیر رآکتورهای آب سبک نمی‌گذارد. همچنین بعد از 15 سال، توافق اتمی تنها متکی بر تعهدهای داوطلبانه ایران در دور انداختن سوخت مصرفی خواهد بود. بازفرآوری به معنی جداسازی پلوتونیوم برای ساخت بمب اتمی است. البته ایران اعلام کرده که تمایلی به بازفرآوری سوخت مصرفی ندارد هر چند که شاید این مورد تغییر کند. اگر سران ایران تصمیم خود را عوض نمایند، این کشور قادر است در سایه راکتورهای آب سبک به پروسه باز فرآوری سوخت مصرفی مبادرت نماید و آنگاه می‌تواند پلوتونیوم مورد نیاز برای ساخت بمب را بدون نقض فنی مندرجات توافق تهیه نماید.

اولی هینونن در خاتمه این یادداشت با ذکر سخنان برخی مقام‌های ایران در زمینه ساخت موسسه تحقیقاتی اتمی و دفع حملات غرب و این‌که ایران باید غرب را متقاعد نماید که می‌تواند در 48 ساعت بمبی بسازد، عنوان ساخت: این‌ها سخنان یک کشوری که می‌خواهد از رآکتورهای اتمی تنها برای تولید برق استفاده نماید، نیست. جامعه بین‌المللی نمی‌تواند روی نیات خوب ایران حساب نماید پس ضرورت دارد تا اطمینان سازی طولانی مدت مستحکمی بر تمامی معاهدات اتمی جدا سازی پلوتونیوم از سوخت مصرف شده صورت گیرد.همچنین در صورت لزوم،ارائه دهندگان فن آوری اتمی می‌توانند تقاضای باز پس گرفتن بخش‌های مورد تردید را از ایران بنمایند. اینک مذاکراتی بین تهران و مسکو در امور اتمی و ارسال فن آوری‌های اتمی به این کشور در دست اجرا می‌باشد. همزمان با پیشرفت این مذاکرات واشنگتن، اتحادیه اروپا و همه طرف‌های دخیل در امنیت بین‌المللی از نفوذشان برای ایجاد شرایطی استفاده کرده و فضای توافق‌های اتمی آینده با ایران را تنظیم نمایند.»

روحانی: ایران اگر بخواهد به شرایط قبل از برجام برگردد، در عرض چند روز این کار انجام خواهد شد

رییس جمهور نیز در بخشی از گفت‌وگوی خود با «کریستین امانپور»، مجری شبکه‌ی ان‌بی‌سی آمریکا، به بازگشت پذیری توان هسته‌ای اشاره می‌کند. اقتصادآنلاین در 28 شهریورماه 1396 نوشت:

«دکتر روحانی در جواب این سوال که “رهبر معظم انقلاب ایران گفتند که عکس‌العمل از طرف ایران خیلی جدی خواهد بود. شما هم گفتید می‌توانید در طول چند ساعت از برجام خارج شوید؟ کشور شما چه کار خواهد کرد؟”، اظهارداشت: گزینه های مختلفی را در برابر این موضوع در اختیار خواهیم داشت. اگر آمریکا از برجام خارج شود. برای این کار برنامه‌ریزی و فکر شده که چه اقداماتی انجام خواهیم داد. بنابراین اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد به سرعت اقدامات ایران را دنیا شاهد خواهد بود. ایران اگر بخواهد برگردد به شرایط قبل از برجام، در عرض چند روز این کار انجام خواهد شد.»

قربان اوغلی: ما در یک زورآزمایی دیپلماتیک آمریکا را شکست داده ایم

سایت فرارو نیز با انتشار یادداشتی از جاوید قربان اوغلی در تاریخ 15 مهرماه 96، پیش از خروج آمریکا از برجام، به این سوال پاسخ داده است که ایران پس از نقض برجام از سوی آمریکا چه باید بکند در بخشی از این یادداشت،می‌نویسد:

«ذکر این عبارت که ایران می‌تواند به شرایط قبل از برجام بازگردد درست نیست چرا که این مواضع می تواند به آمریکایی‌ها مشروعیت و قدرت مانور بیشتری دهد. بلکه ایران باید بر این تاکید داشته باشد که پای تعهدی که امضا کرده بایستید تا اینکه دیگر کشورهای امضا کننده برجام درباره نقض آشکار برجام از سوی آمریکا تصمیم گیری کنند. در این صورت همه تبعات بر گردن کاخ سفید و کنگره آمریکا خواهد افتاد. این موضع گیری افکار عمومی دنیا را تحت تاثیر قرار خواهد داد که ایران به تعهدات خود پایبند است.

او با بیان اینکه موضع گیری این روزهای آمریکا کاملا به نفع ایران است می گوید: همانطوری ایران قبل از برجام تحت فشارهای دیپلماتیک بین المللی بود، کشورهای دیگر می توانند به آمریکا فشار بیاورند. بنابراین اکنون بهترین زمان برای دیپلماسی فعال ایران است.
قربان اوغلی در پایان خطاب به مخالفین داخلی برجام می گوید: اگر آمریکا از برجام خارج شود مخالفین داخلی به جای ابراز خوشحالی و کف زدن باید ابراز شرمساری کنند. چرا که ترامپ با صدای بلند اعلام کرد که برجام مایه شرمساری آمریکاست و منافع این کشور را تهدید کرده است. در واقع ما در یک زورآزمایی دیپلماتیک آمریکا را شکست داده ایم.»

وی همچنین در بخش دیگری از این یادداشت خطاب به مخالفین داخلی برجام می‌نویسد:

« اگر آمریکا از برجام خارج شود مخالفین داخلی به جای ابراز خوشحالی و کف زدن باید ابراز شرمساری کنند. چرا که ترامپ با صدای بلند اعلام کرد که برجام مایه شرمساری آمریکاست و منافع این کشور را تهدید کرده است. در واقع ما در یک زورآزمایی دیپلماتیک آمریکا را شکست داده ایم.»

اسپوتنیک: در صورت از سرگیری برنامه‌ی هسته‌ای به طور کامل ایرانی ها می توانند طی چند هفته تولید اورانیوم 20 درصدی را آغاز کنند

همچنین اسپوتنیک فارسی در بخشی از گزارشی با تیتر «آیا ایران می‌تواند در پنج روز بمب اتم بسازد؟» در تاریخ 14 شهریورماه 1396، نوشت:

«رهبریت ایران در خصوص احتمال خروج از توافق هسته ای هشدار داد، توافقی که در مذاکرات ایران و گروه 5+1 در ژوئیه سال 2015 در وین بدست آمد. ضمن اینکه ایران بیانیه‌ی تندی را در خصوص از سرگیری برنامه‌ی هسته‌ای و غنی سازی اورانیوم تا 20 درصد در صورت ادامه‌ی فشار تحریم های آمریکا بر ایران انجام داد.
این بیانات، گمانه زنی‌های فراوانی را در رسانه‌ها به دنبال داشت. و خبرهای احتمال ساخت تسلیحات هسته ای در ایران طی پنج روز و خروج کشور از برجام جهان را متحیر ساخت.»

در بخش دیگری از این گزارش آمده است:

«در واقع ایران مسایل زیادی را از آژانس بین المللی انرژی هسته ای مخفی کرده است و طی 10 سال مطئئنا به ایجاد زیرساخت‌هایی که قادرند اسلحه هسته‌ای تولید کنند دست یافته، زیرساخت هایی که جامعه ی بین الملل را نگران کرده و به معاهده هسته‌ای منجر گردید.
بله ، واقعا در صورت از سرگیری برنامه‌ی هسته‌ای به طور کامل ایرانی ها می توانند طی چند هفته تولید اورانیوم 20 درصدی را آغاز کنند که به هیچ وجه نمی تواند پایه و اساسی برای بمب هسته ای باشد.»

اظهارنظرها در این مورد محدود به مواردی که مثال زده شد نیست اما از جمع بندی آنها به نظر می‌رسد که پیش‌بینی‌های داخلی و خارجی بر بازگشت‌پذیری توان هسته‌ای ایران صحه می‌گذارد و آنگونه که عده‌ای سعی در القای این موضوع می‌کنند، احتمالا ایران در این زمینه دستانی بسته و خالی ندارد.

انتهای پیام