نگاه به بازتاب رسانه‌ای حادثه 7 تیر
شفقنا نوشت: درست ۳۷ سال پیش در ۷ تیر سال ۱۳۶۰ که آیت الله محمد حسین بهشتی در یکی از جلسات هفتگی دفتر حزب جمهوری اسلامی مشغول سخنرانی درباره مسائل اقتصادی و انتخابات ریاست جمهوری بود، انفجاری عظیم ساختمان این حزب را ویران کرد. این حادثه که منجر به کشته شدن شهید بهشتی و هفتاد و دو تن از یارانش شد واقعه ای تلخ را در ذهن افکار عمومی بر جای گذاشت. با توجه به سالروز این حادثه، روزنامه ها به عنوان رسانه هایی که نقش پر رنگی در جهت آگاهی سازی افکار عمومی داشتند این حادثه را چگونه به تیتر و عکس یک خود آوردند؟
جمهوری اسلامی که روزنامه این حزب بود پس از این واقعه روزنامه خود را در چاپ دوم و به صورت فوق العاده در روز هشتم تیر ماه منتشر می کند و این خبر را به صفحه یک خود می آورد. در این صفحه چون چندین خبر به صورت فونت بزرگ نوشته شده تشخیص اینکه کدام خبر تیتر یک روزنامه بوده سخت است ولی احتمالا چینش آن تعیین کننده این موضوع باشد. روزنامه در تیتری طولانی برای این حادثه نوشت«مجاهد و عارف عظیم الشان آیت ا…سید محمدبهشتی همراه دهها تن از یاران همگام خود شهید شد» این روزنامه عکسی معمولی را از شهید بهشتی کار کرده و در زیر آن مقدمه ای این چنینی، نوشته« متاسفانه در اولین ساعات بامداد امروز خبر یافتیم که مجاهد بزرگ آیت الله سیدمحمد حسینی بهشتی به مقام رفیع شهادت نائل شده است و با آرزوی خود که پاک باختن در راه خدا و قرب او بوده است ، رسیده است» و بعد در ادامه به ویژگی های شخصیتی شهید پرداخته و در پایین این متن اسامی شهدا را لیست کرده است. با توجه به اینکه در روز ششم تیر هم ماجرای ترور آیت الله خامنه ای اتفاق افتاده روزنامه سعی کرده پیام های علما را به مناسبت این حادثه در صفحه اول خود جای دهد.
روز بعد یعنی نهم تیرماه هم روزنامه جمهوری اسلامی با همین چینش بیانیه امام خمینی را درباره این حادثه به تیتر یک خود آورده و در خبرهای دیگر به تشییع جنازه های این شهید و یارانش اشاره داشته است. البته در آن سال ها با توجه به کم بودن تعداد خبرنگارها و منبع های خبری و اطلاع رسانی، خیلی دور از انتظار نبوده که چنین حادثه هایی به صورت خبری به صفحه اول روزنامه ها بیاید تا اینکه علت و دلایل حادثه که برای مخاطب جذابیت بیشتری داشته ،نوشته شود . برای همین روزنامه ها صرفا رویکرد خبری داشتند . همچنین در این صفحه پیام های علمای زیادی به مناسبت این شهادت هم منتشر شده و عکسی از شهدای این فاجعه کار شده است. در پایین صفحه هم شعارهای مردم ایران به مناسبت این اتفاق درج شده«بهشتی بهشتی ..راهت ادامه دارد»
همچنین بررسی‌های شفقنا رسانه در آرشیو این روزنامه نشان می‌دهد در اولین شماره روزنامه ( ۹ خرداد ۱۳۵۸) لوگوی روزنامه یک لوگوی معمولی است اما در ۱۶ تیر ۱۳۶۰ کمی پس از انفجار بمب در دفتر حزب، لکه‌ی خونی به لوگوی روزنامه اضافه شد که البته با شکل امروز آن متفاوت است. دو روز بعد یعنی ۱۸ تیر ۱۳۶۰ لوگوی روزنامه به شکل امروزی آن در آمد و اگرچه بعدها حزب منحل شد اما این روزنامه و لوگوی آن به مشی و مرام آن وفادار ماند.
اطلاعات هم فردای همان روز گوشه ای از لوگوی روزنامه را به نشانه عزا سیاه کرد و صفحه یک را کامل به این حادثه اختصاص داد و در تیتر بلندی نوشت: «در وحشیانه ترین جنایت مزدوران آمریکا دهها تن از مسئولین مملکتی شهید و مجروح شدند» این روزنامه همچنین عکس چند تن از شهیدان این جنایت را در صفحه اول آورد و در شرح این عکس ها توضیح داد: «عکس های فوق، تعدادی از شهدای جنایت وحشتناک مزدوران آمریکا را نشان می دهد، که اکثرا از سران و مسئولین مملکتی می باشند. شهادت این پاکباختگان راه اسلام و ایران بر امام و امت مبارک و راهشان مستدام باد.»
در مطالب فرعی این صفحه اسامی شهدای این فاجعه را نوشت و روزنامه در بخش دیگری به روایت حادثه پرداخت: «گزارش خبرنگاران از محل انفجار به نقل از شاهدان عینی حاکی است که احتمالا دو بمب بسیار قوی منفجر شده که صدای انفجار آن تا شعاع حداقل یک کیلومتر به وضوح شنیده شده است. این انفجار به هنگامی روی داده است که جلسه هفتگی حزب با حضور اعضای حزب، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و احتمالا چند تن از وزیران در این محل تشکیل شده بود. گزارش خبرنگاران در ساعت ۲۳ دیشب از مقابل دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران حاکی بوده است که در زمان مخابره خبر ۲۰ مجروح به وسیله آمبولانس به بیمارستان‌های مختلف تهران از جمله بیمارستان طرفه و سینا انتقال یافتند و از بیمارستان طرفه خبر رسید که تا آن ساعت ۸ شهید که پیکر آن‌ها به کلی متلاشی شده را به این بیمارستان آورده‌اند. یکی از این شهدا آقای طباطبایی نماینده مجلس بود اما هویت هفت نفر دیگر هنوز مشخص نشده است. خبرنگاران در گزارش خود اضافه کرده‌اند که در فاصله ساعت‌های ۲۳ تا ۲۴ دیشب ۲۴ جسد را از زیر آوار خارج کرده‌اند.»
این روزنامه همچنین چند اطلاعیه از نخست وزیر وقت را در صفحه اول کار کرد. در یکی از این اطلاعیه ها نوشت: «امروز و فردا تعطیل است و یک هفته عزای عمومی اعلام شد. مراسم تشییع شهدا روز سه شنبه خواهد بود». در اطلاعیه دیگری به مردم هشدار داد تا هوشیار باشند و با مراقبت کامل حرکات عناصر مشکوک را به کمیته ها ، سپاه و بسیج گزارش کنند.
