«نشست اخیر ایران و ۱+۴ درباره‌ی برجام، دستاوردهای ناگفته‌ای دارد»
یک کارشناس مسائل بین المللی به بررسی دستاورهای نشست مشترک کمیسیون برجام پرداخته است.
آقای تفرشی پس از اینکه امریکا از برجام خارج شد، ایران و کشورهای باقی مانده در برجام تلاش کرده اند راهی برای ادامه و حفظ برجام پیدا کنند. روز جمعه نشست کمیسیون برجام با درخواست ایران در سطح وزرا برگزار شد که بیانیه پایانی آن توسط خانم موگرینی قرائت شد. این نشست و این بیانیه چه پیامهایی را به ما می رساند؟
به دلیل خروج آمریکا از توافق برجام و موانع شکل گرفته از زمان انتخاب ترامپ تا اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام که دو ماه پیش بود، طبیعتا برجام به آن سازوکار سابق نمی تواند ادامه دهد و شرایط جدیدی برای آن مهیا شده است؛ واقعیت تلخ این است که آمریکا به عنوان کشوری که بیشترین تاثیرگذاری و نفوذ را بر کشورهای دیگر دنیا دارد، می‌تواند موانع جدي براي اين توافق بين المللي ایجاد کند، اما آنطور که آقای ترامپ فکر می‌کرد، نتوانست برجام را نابود کند البته آمريكا توانسته برجام را خدشه دار کند یا در آن دست انداز جدى ایجاد كرده و مشکلات مختلفی را برای دو طرف توافق میان ایران و کشورهای باقیمانده ایجاد کند، اما بر خلاف تصور آمریکا تا به حال نتوانسته آن را از بین ببرد.
از بین رفتن برجام شاید خبر خوبی برای آمریکا باشد ولی لزوماً دستاورد خیلی بزرگی براى جامعه بين المللي نمی تواند باشد،
شرایطی که در حال حاضر به لحاظ سیاسی و امنیتی و به لحاظ اعتبار و شان اتحادیه اروپا و رشد اقتصادی آن وجود دارد، موجب شده تا کشورهای اروپایی علاقه‌مند به نگه داشتن برجام هستند. با اين حال، در عمل توانایی طرف مقابل ايران براي حفظ و فعال نگاه داشتن برجام محدود است.
در واقع، امكان اجرايى و واقعى مجبور ساختن موسسات اعتبارى، اقتصادی، بانكى، حقوقى، سرمايه گذارى و صنعتى براى همکاری با ایران وجود ندارد. آنها می‌توانند مشورت یا یک سری تضمین هایی بدهند، اما نمی‌توانند به کمپانی های خصوصی بگویند که حتما با ایران کار کنند و این در واقع در انتخاب کمپانی هایی است که اروپایی ها باید تصمیم بگیرند که اگر بانک‌ها با ایران همکاری می کنند می‌توانند خطراتش را تحمل کنند یا اگر با ایران همکاری ندارند ادامه دهند. در شركتهاي خصوصى خارجى، هيئت مديره و سهامداران هستند كه باید انتخاب کنند که با وجود تهديدهاى آمريكا با ايران كار كنند يا نه. دولتهاى اروپایی واقعا توان این تحميل چنين موضوعی را ندارد.
نشست کمیسیون در سطح وزرا برگزار شد. به نظرتان بندهای اعلام شده در این بیانیه نشان از عزم اروپایی ها برای ادامه برجام است؟
اجلاسی که برگزار شد می تواند چند دستاورد مهم داشته باشد که کمتر به آن توجه شده است. قبل از خروج آمریکا از برجام و قبل از انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا نقش چین و روسیه در برجام خیلی محوری نبود و بيشتر نقش یک کاتالیزور و تقویت کننده را داشت. ولي الان به خاطر خروج آمریکا، نقش چین و روسیه محوری شده و این یک نکته مهم است.
نکته دوم اینکه تصور عمومی این بود که پس از خروج آمریکا از برجام، بریتانیا که در شرایط آمادگی برای خروج از اتحادیه اروپا قرار دارد و به پیروی از آمریکا وارد میشود اما امروز می‌بینیم كه وضعيت برخلاف این بود. آقای آلستر برت، وزير مشاور در امور خاورمیانه و نفر دوم وزارت خارجه انگلیس، به طور کامل از مواضع کشورهای باقیمانده در برجام دفاع کرد و برای اولین بار اعلام کرد که مذاکراتی که برای همكاري فنى و اجرايى بریتانیا برای بازسازى نیروگاه اراک به نتیجه رسیده و به یک توافق منجر شده و ضمنازقطعنامه ۲۲۳۱ را هم بریتانیا قبول دارد و این خودش یک دستاورد مهمی براى برجام است. یعنی به نظر من ادامه حضور بریتانیا در شرایط خروج آمریکا و در شرایط خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا یک عامل بسیار مثبت است برای نگهداشتن برجام..
در عمل اگرچه خدشه ای هم به برجام وارد شده است، اما به نظر می رسد مذاکرات روز جمعه در مجموع رو به پیشرفت بوده است. ایران به حق اعلام کرد بسته ای که اتحادیه اروپا به ایران داده اگر چه در سطح حداقلى مطلوب است، اما به هیچ وجه کافی نبوده و البته چانه‌زنی ادامه دارد و طبیعی است که ایران بیشتر از آن را بخواهد. چون یک پکیج بزرگ از ایران سلب شده و این پکیج کوچک که اتحادیه اروپا ارائه می دهد اگرچه در حد توان اتحادیه اروپاست اما به اندازه نیاز و مورد توقع ایران نیست و طبیعی است که این پروسه چانه زنى ادامه دارد.
ایران اصرار دارد که کنش‌گرهای اقتصادی که می‌خواهند با ایران کار کنند بیشتر مورد حمایت اتحادیه اروپا واقع شوند، به نظر می رسد که در مجموع این مسئله در مسیر خوب پیش می‌رود و به هرحال شرایطی مهیا میشود. از نظر ايران، به خصوص، تسهيل شرایط صادرات نفت و روابط حمل و نقل دریایی و همینطور مسئله سوئیفت و انتقال جهانى پول و اعتبار صادراتی اتحادیه اروپا و روسیه و چين، بتوانند یک سپر محافظتی برای ایران برای جلوگیری از حملات و تهدیدات و تعدی آمریکا برای کسانی که با ایران همکاری میکنند ایجاد کند و جلوی آثار فرا سرزمینی تحریم های آمریکا را بگیرند.
این اقداماتی است که ممکن است به نتیجه نرسد اما تعهد جدی اتحادیه اروپا می‌تواند در این زمینه راضی کننده باشد و شرایط را هم از آن حالت سخت، زشت و سیاهی که مورد نظر آمریکا ست، از خارج کند.
با این تفاسیر به نظرتان این بیانیه، متن مثبتی است و اگر اروپایی ها توانایی و قابلیت این تعهدات را نداشتند اصلا آنرا در بیانیه نمی‌گنجاندند ؟
بله البته یک امر دوگانه اینجا وجود دارد و از یک طرف ایران به حق چانه زنی می کند که بیشترین امتیازات را بگیرد و کاملا هم موضع درستی است. از یک طرف هم ایران باید بداند که دست اتحادیه اروپا در برابر آمریکا و در برابر کمپانی های خصوصی کاملا باز نیست و اینگونه نیست که هر کاری می خواهد بکند و در اين مورد، خواستن توانستن نیست. اما این خواسته و این اراده وجود دارد و ثابت شد که اتحادیه اروپا و چین و روسیه در برابر آمریکا و سیاست آمریکا و یکجانبه گرایی آمریکا بایستند نه فقط به خاطر ایران و کمپانی خودشان بلکه به خاطر اعتبار و شان خودشان و برجام یکی از معدود دستاورد های همه جانبه و موفق اتحادیه اروپا در طول حیاتش بوده است، در حالی که اتحادیه اروپا شرایط خیلی درخشانی برای حفظ تمامیت و نگهداری اعضای خود ندارد این یک دستاورد مهم بود و شکست برجام برای اتحادیه اروپا شکستی بسیار فراتر ازشکست یک توافق هسته ای با ایران است و ابعاد گسترده‌تری می‌تواند داشته باشد و فقط هم بحث اقتصادی نیست البته بحث اقتصادی وجود دارد اما ملاحظات جدى سیاسی و امنیتی هم برای اتحادیه اروپا براى حفظ برجام وجود دارد.
انتهای پیام
