اعتماد آقای ظریف به قول پرزیدنت اوباما
بهزاد صابری، دکترای حقوق بین الملل در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی به بررسی حقوقی سخنان وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگو با پی بی اس پرداخته است.
به گزارش انصاف نیوز در این یادداشت آمده است: زبان حقوقی معمولا مملو از عبارات و اصطلاحاتی است که برای افراد غیرحقوقی درک معنای آن سخت است. اما گاهی هم عبارت یا اصطلاح مورد نظر، علاوه بر متون حقوقی، در زبان معمول و روزمره هم معنایی دارد که با معنای حقوقی آن متفاوت است. از این جهت، گاهی اوقات ممکن است برخی جملات و عباراتی که در متون حقوقی به کار می روند، موجب بروز اشتباه یا سوءبرداشت شوند. به عنوان یکی از مشهورترین مثالها در این زمینه، می توان به انواع «خیار» در حقوق قراردادها اشاره کرد که به دلیل کثرت کاربرد آن در مبایعه نامه ها، به دفعات در بنگاه های معاملات ملکی موجب نشانده شدن خنده بر لبهای طرفین معامله شده است. یا در نمونه ای دیگر، دوست وکیلی تعریف می کرد که وقتی به موکل خود گفته بود باید در نخستین گام، به صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به موضوع اعتراض کنیم، موکل نگران شده بود که مبادا این اعتراض به «صلاحیت»، موجب رنجش قاضی را فراهم کند و قاضی در موضع خصمانه قرار گیرد. حال آنکه مبحث «صلاحیت» دادگاه یک بحث کاملا تخصصی حقوقی است که ربطی به توانایی ها و صلاحیت های شخص قاضی محترم نداشته و هیچ قاضی هم از طرح ایراد صلاحیتی، رنجشی به دل نمی گیرد.
از سوی دیگر، زبان دیپلماسی نیز به نوبه خود سرشار از تعابیر و جملاتی است که در بطن خود حامل پیام های متفاوتی نسبت به معنای ظاهری جملات هستند. حال اگر یک دیپلمات، آن هم یک دیپلمات ارشد بخواهد در چارچوب حقوقی صحبت کرده و پیامی بدهد، باید در تفسیر سخنان و عبارات وی در سطح عمومی بیشتر تامل کرد تا سوءتعبیری از سخنان وی صورت نگیرد. خصوصا که سخنان وی به زبان دیگری ایراد شده باشد و ما با ترجمه فارسی آن صحبتها روبرو باشیم. در این حالت، برای درک معنای درست سخن باید به سه عامل فوق الاشاره یعنی «زبان دیپلماتیک»، «عبارات و اصطلاحات حقوقی» و «عامل ترجمه از زبان خارجی» حتما توجه کرد. اخیرا از وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه خود با یکی از رسانه های غربی، نقل شده است که: «ما محدودیت هایی که پرزیدنت اوباما برای وادار کردن کنگره به لغو تحریم ها با آن مواجه است را درک می کنیم و همانطور که ما نمی پذیریم آنها از ما امری غیرممکن را بخواهند، ما هم از آنها نمی خواهیم که اقدامی غیرممکن انجام دهند. ما در امور داخلی امریکا دخالت نمی کنیم، اگر اوباما به ما قول می دهد که کاری بکند، ما آن را می پذیریم و به قولش احترام می گذاریم.»
این عبارات یقینا از آن نوعی هستند که در بالا مطرح شد. یعنی جملاتی که برای درک صحیح آنها بایستی متوجه ابعاد حقوقی و دیپلماتیک آن بود و نیز توجه کرد که ممکن است در ترجمه، دقت کافی صورت نگرفته باشد. خوانش دقیق تر این بخش از سخنان دکتر ظریف به نقل مستقیم از رسانه مصاحبه کننده این چنین است: «ما با دولت (آمریکا) طرف هستیم. البته، ما پیچیدگیها، پیچیدگیهای داخلی مربوطه را می دانیم. اما به عنوان یک دولت دارای حاکمیت، ما با دولت ایالات متحده به عنوان یک دولت دارای حاکمیت طرف هستیم. ما در سیاستهای داخلی و درونی ایالات متحده مداخله نمی کنیم. اگر رییس جمهور اوباما به ما قول انجام کاری را بدهد، ما این قول وی را پذیرفته و به آن احترام می گذاریم.»
تا همینجا معلوم است که با یک ترجمه دقیق تر و کامل تر، معنای سخنان دکتر ظریف خیلی روشن تر و شفاف تر می شود. حال برسیم به ابعاد حقوقی و دیپلماتیک موضوع. نخست باید توجه داشت که بر خلاف آنچه در ادبیات روزمره ما در ایران مرسوم شده است، «دولت» در حقوق بین الملل به معنای قوه مجریه نیست. بلکه دولت یک کلیت فراگیر و متشکل از تمام ارکان حاکمیتی یک کشور است. یعنی وقتی صحبت از دولت ایران یا دولت آمریکا می شود، فقط محدود به قوه مجریه این کشورها نیست. بر همین منوال، در حقوق بین الملل، همانطور که دکتر ظریف گفته است، دولتها طرف حساب یکدیگر هستند. یعنی دولت در کلیت خودش در برابر دولتهای دیگر قرار می گیرد و تقسیمات داخلی دولتها و بخشهای مختلف آنها در این خصوص به حساب نمی آیند. مجلس نمایندگان، مجلس سنا و قوه مجریه همگی بخشهای دولت آمریکا هستند و همانطور که رییس جمهور و وزیر امور خارجه دولت جمهوری اسلامی ایران، نمایندگی کل دولت – و نه فقط نمایندگی قوه مجریه – را بر عهده دارند، طرف مقابل نیز همین حالت را دارد. قوه مجریه و رییس آن، هم در ایران و هم در آمریکا، نمایندگی کل دولت (اعم از قوای سه گانه) را برعهده دارند. لذا این اظهارنظر وزیر امور خارجه یک بیان دقیق حقوقی است و تاکیدی بر این واقعیت است که ما اگرچه پیچیدگیهای موجود در بخشهای داخلی دولت آمریکا مانند نظرات موافق و مخالف در کنگره و امثالهم را می دانیم، اما در مذاکرات، وارد این مباحث نمی شویم و حل مشکلات داخلی آمریکایی ها با خودشان است. اینکه آقای ظریف، اوباما را با عنوان رسمی وی یعنی «پرزیدنت» مورد اشاره قرار می دهد نیز تعارف لفظی و برای احترام نیست. بلکه اشاره به جایگاه حقوقی اوباما به عنوان رییس جمهور است و مشخصا اگر رییس جمهور، به نمایندگی از دولت آمریکا قولی بدهد، حل مشکلات داخلی و یافتن راه حلهای اجرای آن قول در سیستم داخلی آن کشور بر عهده خودشان است.
به عبارت دیگر، وزیر خارجه ایران در این جملات دیپلماتیک خود، تاکید می کند که اگر قرار باشد به راه حلی در مذاکرات برسیم و قرار شود که در قالب این راه حل هر طرف اقداماتی را انجام دهد، اینکه آمریکا برای اجرای این اقدامات در سیستم داخلی خود با چه مشکلاتی روبرو است و چه اقدامات قانونی یا اجرایی برای رفع این مشکلات باید انجام دهد بر عهده خودشان است و به اصطلاح، «این دیگر مشکل ما نیست». و این هم عین مواضع رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران (در کلیت آن و نه فقط قوه مجریه) است که از زبان وزیر امور خارجه ابراز می شود. این یک بحث کاملا حقوقی و دیپلماتیک است که مخاطبان خاص خودش در طرف مقابل را هم حتما پیدا کرده است.
انتهای پیام
