گزارش: فرصت‌های تحریم ایران از سوی آمریکا

کیانوش درویشی، خبرنگار انصاف نیوز: در وضعیتی که ایران در شرایط تحریم است و ممکن است طی ماه‌های آینده این تحریم‌ها تشدید شود، همواره از سختی‌ها و نقاط منفی تحریم اعمال شده بر ایران سخن گفته می‌شود، اما تحریم‌ها چه فرصت‌هایی با خود دارند که می‌توان از ظرفیت آنها استفاده کرد؟ مرتضی افقه، اقتصاددان، تیمور رحمانی، اقتصاددان و فاطمه مقیمی، کارآفرین در گفت‌وگو با انصاف نیوز به این سوال پاسخ داده‌اند.

متن کامل این گفت‌وگوها درباره‌ی استفاده از فرصت‌های ایجاد شده در دوران تحریم را در ادامه بخوانید:

افقه: فرصت مناسب برای رهایی از نفت

مدیران متناسب با شرایط تحریم می‌خواهیم

«مرتضی افقه» اقتصاددان و استاد دانشگاه با اشاره به ناکارآمدی مدیران فعلی می‌گوید: در شرایط تحریم، مدیریت و مدیران متناسب با همان شرایط را نیاز داریم و این تنها به دولت و قوه‌ی مجریه بازنمی‌گردد، بلکه در همه‌ی ارکان نظام باید پدیدار شود.

او گقت: حدود ۳۰ سال از جنگ می‌گذرد؛ مدیران فعلی به مدیریت‌ شرایط عادی و راحت طلبی عادت کرده‌اند و توان مدیریت شرایط فعلی، استفاده از فرصت‌های بوجود آمده از تحریم و نیز تلاش برای کاهش زیان‌های ناشی از تحریم را ندارند.

مدیران دوره‌ی تحریم باید کسانی باشند که وقت بگذارند، فداکاری کنند، انگیزه و آگاهی لازم را داشته باشند، فرصت‌شناس باشند تا بتوانند از این شرایط استفاده کنند.

این اقتصاددان با طرح مساله‌ی فرصت‌های ایجاد شده در تحریم در دو بخش خرد و کلان، گفت: در بخش کلان، سیاست‌گذاری‌ها به شدت باید تغییر کند چون چندین بار کشور خودش را از نفت رهانید اما دوباره گرفتار اقتصاد نفتی شدیم، همت و عزم لازم وجود نداشت.

تمام ارکان نظام باید مشارکت کنند

او گفت: برای رفع موانع تولید باید تمام ارکان نظام و نه فقط دولت، مشارکت کنند. در حال حاضر این شرایط می‌تواند فرصت مناسبی باشد، چون اگر تحریم‌ها اجرایی شود نمی‌توانیم نفت را بفروشیم یا بسیار کمتر از توانمان خواهیم فروخت.

افقه افزود: تولید در داخل کشور ما مشکلات بسیار زیادی دارد که قابل حل است اما چون حل این مشکلات در اولویت نبوده است  تابحال به نتیجه نرسیده است. این فرصت تحریم‌ها ما را ناچار می‌کند به سمت این برویم که تولید داخل را تبدیل به یک ارزش کنیم و برای اینکار اول باید موانع تولید کننده‌های فعلی را رفع کنیم و البته زمینه‌ی تولید داخل را هم فراهم کنیم.

محصولات قابل تولید در داخل کشور، تولید شوند

او با اظهار اینکه باید سیاست‌گذاری و عزم تغییر در سطح کلان برای تقویت یا زمینه‌سازی  مشاغل شکل بگیرد، گفت: از اول انقلاب به اشتباه می‌گفتیم که باید به سمت خودکفایی برویم؛ خودکفایی سیاست مناسبی نیست اما در شرایط تحریم که به نظر نمی‌رسد روابطمان با کشورها و بخصوص کشورهای غربی عادی شود باید به سمت این برویم که برخی از محصولات قابل تولید در داخل کشور، تولید شوند.

این استاد دانشگاه فرصت‌های ایجاد شده در سطح خرد را این‌گونه بیان کرد: باید به سمت تولیداتی که وابستگی آنها به واردات از خارج کشور و ارز کم یا صفر است، برویم.

از دوره‌ی خاتمی به این‌طرف در حوزه‌ی پتروشیمی سرمایه گذاری‌های خوبی کرده‌ایم، بنابراین بسیاری از زنجیره‌های تولید از جمله پتروشیمی‌ها زمینه‌ی رشد و گسترش خوبی دارند که فعلا هم صادرات می‌کنند.

بنگاه‌های کوچک و متوسط که وابستگی کمتری به خارج دارند، تقویت شوند

او افزود: در حال حاضر تحریم، صادرات ما را نیز با مشکل مواجه می‌کند و حتی اگر با مشکل مواجه نکنند ما مازاد تولید داریم که می‌توانیم زنجیره‌ی تکمیلی محصولات پتروشیمی را بخصوص در بنگاه‌های کوچک و متوسط، که معمولا وابستگی کمتری به خارج دارند، گسترش دهیم. بنگاه‌های کوچک یا متوسط از تکنیک‌های ساده‌تری استفاده می‌کنند و اتفاقا کاربرتر هستند و  شغل بیشتری نیز ایجاد می‌کنند.

افقه گفت: بخش کشاورزی اگرچه تا اندازه‌ای به خارج وابسته است اما نسبت یه سایر مشاغل وابستگی کمتری به خارج دارد، بنابراین می توانیم روی آن بخش‌هایی از کشاورزی که هم تولید داخل دارند و هم صادرات کار کنیم.

این تحلیلگر اقتصادی گفت: واحد‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی که ارزبری کمتر و بنابراین وابستگی کمتری هم به فروش نفت دارند زمینه‌ی مناسب‌تری نیز دارند.

او افزود: افزایش اشتغال‌زایی تقاضا را زیاد می‌کند و تقاضای اضافه شده، می‌تواند اقتصاد را از رکود خارج کند که البته مدیریت خاص خودش را می‌طلبد.

این استادد دانشگاه گفت: دو سه نوبت تجربه‌ی تحریم یا کاهش درآمدهای نفتی و گازی را داشته‌ایم اما مدیران ما نشان داده‌اند که فرصت‌شناس نیستند یا آمادگی استفاده از فرصت را نداشته‌اند.

او افزود: در سال ۶۵ قیمت نفت از 30 به ۹ دلار کاهش پیدا کرد که بهترین فرصت برای رهایی از درآمدهای ناشی از نفت بود، اما متاسفانه تا مساله‌ی نفت حل شد دوباره به فروش نفت و واردات برگشتیم. اواخر دوره‌ی احمدی نژاد که تحریم‌ها جدی شد، باز هم فرصت خوبی بود اما آن مدیریت‌ها توان این را نداشتند که وابستگی از درآمدهای نفتی را کم کنند. در حال حاضر نیز این فرصت در حال تکرار است اما بعید می‌دانم این مدیریت‌ها اهل این باشند که از این فرصت به نفع مردم و مملکت استفاده کنند!

توریسم گردشگری درامد ارزی قابل توجه ای دارد

او در مورد فرصت‌های ایجاد شده در دوران پسا تحریم در حوزه‌ی گردشگری گفت: اتفاقا در دوره‌ی روحانی کارهای بسیار مثبتی انجام شده است و آثار آن را هم دیده‌ایم؛ روند ورود توریست‌های خارجی به خصوص از آسیای شرقی، چین،  دیگر نقاط جهان و حتی اروپا به شدت افزایش پیدا کرده است.

مرتضی افقه در ادامه گفت: در حال حاضر در حوزه‌های دیگر گردشگری، از جمله گردشگری تاریخی، مذهبی که عمدتا کشور‌های شیعه نشین نه چندان پولدار را شامل می‌شود و همچنین توریسم علمی، سلامت و طبیعت فعال هستیم. عموما توریست های سالخورده‌ای هستند که برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی وارد می‌شوند.

او افزود: از توریسم گردشگری به دلیل محدودیت‌های فرهنگی اجتماعی و نیز تنگ نظری‌های داخل کشور محروم هستیم. این نوع توریسم می‌تواند بر روی درآمد هم تاثیرگذار باشد. از کارهایی که باید انجام شود، اعطای آسان ویزا و یا حتی رفع نیاز به ویزا است که البته برای بسیاری از کشورها این کار را کرده‌اند.

این اقتصاددان گفت: در داخل هم مشاغل مرتبط با گردشگری و توریسم هنوز ظرفیت خالی دارند و اگر در این زمینه کار کنیم بخش قابل توجهی از درآمدهای ارزی را می‌توانیم تامین کنیم.

او افزود: در زیر ساخت‌ها از جمله وسایل حمل و نقل مشکل داریم، اما به نظرم هنوز ظرفیت خالی زیادی داریم  که بتوانیم پذیرای توریست بیشتری باشیم و درآمد ارزی بهتری کسب کنیم.

رحمانی: می‌توانیم توریسم آوری داشته باشیم

صنعت پزشکی، پتروشیمی و کشاورزی در دوران تحریم

«تیمور رحمانی» اقتصاددان و استاد دانشگاه با اشاره به وابستگی کم  بنگاه‌های کوچک به واردات مواد اولیه از خارج، مشکل اصلی را یارانه‌ای و حمایتی بار آوردن  واحد‌های تولیدی‌ کشور می‌داند و می‌گوید: صنایع ما متاسفانه مونتاژ کار هستند و تولید با مونتاژ تفاوت دارد. تولید کننده‌ی اتومبیل یک کشور اروپایی هم ممکن است از دیگر کشورها قطعه بگیرد اما چون تولید کننده است اصل کار را خودش انجام می‌دهد. کشور ما چون صنایع و حتی کشاورزی‌اش به شدت متکی به نهادهای وارداتی و یارانه‌ای است، با مشکل روبرو می‌شود

او افزود: مواقعی که نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند به طور طبیعی برای تولیدکنندگان کشور باید اسباب خیر باشد، اما عملا فرصت زیادی برای آنها فراهم نمی‌شود؛ و این حاصل حمایت‌گرایی طولانی مدت ما از صنایع است که عملا مانع از این شده که صنعت قابل رقابت داشته باشیم. به طور مثال چینی‌ها عملا نرخ ارز را بالا نگاه می‌دارند که بتوانند صادرات انجام دهند. این است که ما حتی از موهبت تحریم هم با اینکه خودش دردهایی دارد بی‌بهره هستیم. با این‌حال در شرایط تحریم برخی از صنایع کوچک می‌توانند فعالیت کنند.

این اقتصاددان گفت: در صنعت پزشکی بویژه در بخش نیروی انسانی آن، به علت سطح بالای دانش پزشکی کشور، توانایی داریم. در این زمینه خدمات پزشکی ما برای کشورهای اطرافمان بسیار ارزان است. از طرفی در بعضی از محصولات کشاورزی هم فرصت‌هایی داریم اما اثرات فرصت‌های ایجاد شده در مقابل تحریم  آنچنان چشمگیر نیست. شاید معدود مواردی را بتوان ذکر کرد؛ این درحالی است که اگر از قبل خودمان را مهیا می‌کردیم بهتر می‌توانستیم عمل کنیم و بهره ببریم.

رحمانی گفت:در حال حاضر هم کشورهای اطراف از صنعت پزشکی ما بهره می‌برند اما در آن برنامه‌ریزی جهت‌گیری وجود ندارد که شما بتوانید از تحریم به عنوان یک فرصت استفاده کنید و بخشی از فشارها را کم کنید.

او افزود: در مورد صنایع پتروشیمی هم برتری داریم اما تحریم‌ها که تشدید شود تحت تحریم قرار می‌گیرد و زمینه‌ی استفاده از آن عملا وجود ندارد.

این تحلیلگر اقتصادی در مورد ایجاد فضای گردشگری در دوران پسا تحریم گفت: گردشگری به طور طبیعی جزو بخش‌هایی است که با  افزایش نرخ ارز رونق پیدا می‌کند.

برای مثال اگر یک توریست اروپایی بخواهد از بین کشورهایی مانند: عراق، آذربایجان و ایران انتخاب کند ایران برای او ارزان‌تر خواهد بود؛ بنابراین انگیزه‌اش هست اما  از آن‌طرف هم فشارهایی وجود دارد که اگر بیاید ایران نکند ویزای کشورهای دیگر را به آن شخص ندهند.

او گفت: ولی در کل اگر هدفمند برخی محدوده‌ها را برای توریسم فراهم کنیم و مقداری هم مدیریت شودُ باتوجه به ارزان بودن خدمات ما برای خارجی‌ها می‌توانیم توریسم‌آوری داشته باشیم.

یک کارآفرین: موانع تولید توسط قوانین خوب اصلاح شود

«فاطمه مقیمی» کارآفرین برتر، در مورد فرصت‌های شغلی دوران تحریم، می‌گوید: بهترین موارد بخش‌هایی هستند که با تحریم ارتباط مستقیم دارد، یعنی چیزهایی که ما پیش‌بینی می‌کنیم احتمال ورودش به ایران وجود نداشته باشد. بخش‌هایی که می‌تواند مواد اولیه‌ی آن در کشور تولید و با ارزش افزوده تبدیل به کالای مصرفی شود و بازارهای ایران مطالبه و درخواست داشته باشند.

بر همین اصل بخش‌های مختلف از جمله: آرایشی بهداشتی، دارویی، موادغذایی و مواردی که در سبد خانوار به عنوان ملزومات یک زندگی سلامت باید گنجانده شود، می‌تواند توسعه و گسترش یابند.

او افزود: بحث فقط بحث تحریم نیست بلکه اعتقاد من این است که شرایطی وجود دارد که اگر آدمی بتواند در مملکت خود تولید بیشتری در  زمینه‌های مختلف داشته باشد افزایش نیروی کاری، متخصص و  اشتغال بیشتر و طبیعتا عدم خروج ارز از کشور را هم می‌تواند داشته باشد.

مقیمی درمورد ظرفیت این مشاغل گفت:  ایران بیش از ۸۰میلیون جمعیت دارد. به طور مثال بحران پوشک داشتیم، این صنعت به گونه‌ای است که بچه‌ی نوزاد از آن استفاده می‌کند اما ظرفیت استفاده‌ی آن در ایران نسبت به ظرفیت تولید غیر قابل استفاده بود؛ پس لازم است که تولید این نوع صنایع در داخل بیشتر شود.

او گفت: کالاهایی که در همین بخش پوشک وارد می‌کردیم آنقدر ارزشش بیشتر از تولید داخل بود که تولید داخلی ما جوابگو نبود!

این کارآفرین با تاکید بر اینکه این صنایع یک انتخاب نیستند بلکه یک نیاز هستند، گفت: روی فرصت‌های مشابه با تخصص گروه‌های کاری می‌شود مانورهای خوبی داد.

مقیمی درمورد موانعی که بر سر راه تولید داخل است گفت: از موانعی که وجود دارد می‌توان به موانعی اشاره کرد که به صورت قوانین هستند، ما حتما انتظار داریم که این موانع توسط قانو‌ های خوب و قابل اجرا رفع و رجوع شود. یعنی حاکمیت و دولت در بخش قانون‌گذاری و اجرای قانون این را حتما لحاظ کند.

انتهای پیام