چرا مجوز ورود رسمی مارلبرو به ایران پاره شد؟

کیانوش در ویشی، خبرنگار انصاف نیوز: حمید قاسمی، معاون پیشین مالی و منابع انسانی شرکت دخانیات ایران با اشاره به حجم بالای قاچاق دخانیات به کشور، می‌گوید: مجوز ورود قانونی و رسمی برند «مارلبرو» که بیشتر گردش مالی در بین سیگارت‌ها را دارد توسط وزیر صمت صادر شد اما فشار کمتر از چند ساعت دوباره آن مجوز را باطل و پاره کردند.

متن کامل گفت‌وگوی انصاف نیوز با حمید قاسمی، درباره‌ی دلایل افزایش قیمت سیگار، واردات رسمی و غیر رسمی (قاچاق) آن و همچنین تولید این کالا در داخل، در ادامه بخوانید:

مصرف کشور چقدر است؟ گفته شد حدود دو سوم سیگار کشور قاچاق است؟

زمانی که من در ستاد مبارزه با قاچاق کالا بودم طبق تحقیقاتی که انجام داده شد میزان سیگار مصرفی کشور حدود 60 میلیارد نخ برآورد ‌شد که در حال حاضر حدود 68 تا 70 میلیارد نخ در سال برآورد می‌شد که این آمار نشان از افزایش مصرف محصولات دخانیات است.

اگر از مجموع مصرف سیگار کشور 11 میلیارد نخ را تولید شرکت‌ دخانیات ایران و حدود 25 میلیارد نخ هم تولید شرکت‌های مشارکتی در نظر بگیریم، و این مقدار تولید را از میزان کل کم کنیم، چیزی قریب به 50 درصد سهم مصرف سیگار کشور را شامل می‌شود.

50 درصد سهم دیگر، بین واردات رسمی و غیر رسمی (قاچاق) تقسیم می‌شود که سهم واردات غیر رسمی چیزی حدود 30 درصد از کل سیگارهای مصرفی است و بخش عمده‌ی‌ واردات رسمی سیگارهای خارجی تشکیل می‌دهد.

گفته می شود حدود دو سوم سیگار کشور از مسیر قاچاق وارد می شود؟

دو سوم رقم زیادی است اما جمع واردات و تولید رسمی را که از میزان کل مصرف کم بکنیم هر چیزی که ماند می‌شود قاچاق.

ستاد مبارزه با قاچاق و وزارت صمت نمی‌آیند رسماً محاسبه‌ و دقیق اعلام کنند که چه مقدار از واردات سیگار قاچاق می‌شود؛ واقعیت امر این است که حدود حداقل 30 درصد کل مصرف سیگار از راه قاچاق تامین می‌شود.

 

 

 

دلیل اینکه افزایش قیمت‌ها در سیگارهای داخلی بیش از سیگارهای خارجی است چیست؟

افزایش قیمت در چند نقطه ممکن است اتفاق بیافتد، یا در بخش کارخانه و وارد کنندگان است یا در بازار، یعنی مبدأ توزیع و مقصد توزیع. یا به عبارت دیگر مبادی تولیدکنندگان و واردکنندگان دخانیات در کشور و نیز بازار فروش مصرف کنندگان.

اما وقتی در کشور نوسانی اتفاق می‌افتد زنجیروار کالاها به هم مربوط می‌شوند، یعنی وقتی ارز و طلا گران می‌شود ارزش ریال پایین می‌آید و  همه چیز را به دنبال خود گران می‌کند.

مثلاً وقتی تحصن رانندگان پیش می‌آید هزینه‌ی کرایه بالا می‌رود، وقتی هزینه‌ی کرایه بالا رفت این دامنه افزایش قیمت همه‌ی کالاها را ایجاد می‌کند.

چون یکی از پازل‌های تضمینی قیمت تمام شده‌ی هر کالایی هزینه‌ی حمل و نقل آن است.

از سویی افزایش قیمتی که به  کالاهای کل کشور وارد می‌شود، باعث شده که هرکسی چه  تولیدکننده و پخش‌کننده و چه فروشنده، متاسفانه در فضای فقدان نظارت و کنترل می‌آیند هزینه‌های زندگی خود را محاسبه کرده و روی قیمت می‌کشند.

از طرفی قیمت‌ها تحت تاثیر جو و فضای روانی جامعه قرار می‌گیرد که ناشی از افزایش نرخ دلار و کاهش ارزش ریال است. وقتی ما با کاهش ارزش ریال مواجه می‌شویم چند اتفاق می‌افتد؛ یکی اینکه طرف می‌بیند این روند روز‌به‌روز ادامه پیدا می‌کند، حریص می‌شود که هر چه بیشتر کالا بخرد و انباشت کند، حال چه تولید کننده، عاملین توزیع و فروش و پخش و چه مصرف کننده هم این موج ایجاد و هم باعث ادامه‌ی آن می‌شود.

وقتی در جامعه متقاضی زیاد می‌شود، کالا را نگه می‌دارند که با قیمت بالاتر بفروشند چون برایشان تجربه شده است چیزی که قیمتش در کشور بالا رفته باشد دیگر پایین نمی‌آید. بنابراین این کالا را احتکار  و انباشت می‌کنند و وقتی کالا احتکار می‌شود خودبه‌خود قیمت‌ها بالا می‌رود؛ چون مصرف کننده که دست از مصرف بر نمی‌دارد! مجبور است به هر قیمتی بخرد علی‌الخصوص اگر سیگار یا مواد اعتیادآور باشد.

اهمیت و جایگاه مصرف سیگار در داخل کشور به حدی است که مصرف کننده‌ی این کالا اگر برنامه‌ی سفری دارد قبل از مقدمات عمومی سفر چند بسته سیگار می‌خرد که در سفر دچار کمبود سیگار نشود.

یعنی می‌خواهم بگویم سیگار کالایی در سبد هزینه‌ای خانوار است که برای شخص از بسیاری از کالاها مهمتر است؛ وقتی ببیند ندارد حاضر است به چند برابر قیمت از بازار تهیه کند. چون به آن معتاد شده است.

پیش‌تر گفتم یک بخش از سیگار تولید داخل و بخش دیگر واردات و یک بخش هم قاچاق و واردات است ضمن اینکه بخش عمده‌ی عناصر تولیدی سیگار داخل از خارج می‌آید.

با کاهش ارزش ریال قاچاق کاهش اما قیمت داخلی افزایش می‌یابد.

شرکت‌های مشارکتی برای اینکه کیفیت کالایشان در همه جای دنیا یکسان باشد غالباً مواد اولیه‌ی خود را از کارخانه‌ی اصلی که در خارج دارد تأمین می‌کند و نمی‌خواهند از مواد بی‌کیفیت کشور ما استفاده کنند.

بخش تولید ملی ما هم بخش عمده‌اش یعنی بالای 50 درصد موادش از خارج تهیه می‌شود، از کاغذ و چسب گرفته تا دستگاه‌ها و بخشی از توتون را وارد می‌کنیم.

البته یک بخش از توتون کاشت داخل کشور را با بخشی از توتون خارجی مخلوط می‌کنیم و در فرآیند تولید سیگار قرار می‌دهیم و سیگار ملی تولید می‌شود!

ما زمانی می‌توانیم بگوییم تولید ملی است که 100درصد فرآیند، مواد اولیه و تجهیزاتش از داخل کشور باشد، اما تحت عنوان برند ملی بخش عمده‌ای از عناصر و مواد اولیه‌ی محصولات داخلی نیست.

وقتی بخش عمده‌ای از مواد اولیه از خارج می‌آید در نتیجه متناسب با شرایط واردات و صادرات قیمت‌ها بالا و پایین می‌شود.

از طرفی وقتی در شرایط تحریم و افزایش نرخ دلار و ارز قرار می‌گیریم به همین ترتیب شرکت‌های تولیدی داخل هم دچار مشکل می‌شوند؛ کما اینکه الان بخشی از افرایش قیمت سیگار داخلی ناشی از افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش ریال و شرایط تحریم است.

یک بخش از افزایش قیمت در واردات به دلیل پایین آمدن ارزش ریال است که رقابت‌پذیری واردکنندگان با کالاهای داخلی را سخت می‌کند؛ آنها زمانی می‌توانند با تولید داخل رقابت کنند که در خارج از ایران می‌توانستند با قیمت پایین‌تری سیگار را تأمین کنند، قیمتشان بالا می‌رود در نتیجه رقابت‌پذیری آن‌ها پایین می‌آید.

این موضوع برای قاچاق سیگار هم اتفاق می‌افتد. قاچاق فقط در بحث مالیات و عوارض گمرکی معاف می‌شود، وگرنه همان کالا را که وارد کننده‌ی رسمی و وارد کننده‌ی غیررسمی و قاچاق در بازار خارج از کشور با هم تامین می‌کنند یکی از مسیر رسمی وارد می‌شود عوارض و مالیات پرداخت می‌کند که بر قیمت نهایی آن اضافه می‌شود؛ دیگری از مسیر قاچاق می‌آید و عوارض و مالیات پرداخت نمی‌کند و در نتیجه تفاوت قیمتی که بین این دو وجود دارد، بازار را از دست واردکننده‌ی رسمی و تولید کننده داخلی می‌قاپد.

ضمن اینکه ممکن است آن کالاهایی که از طریق قاچاق وارد می‌شود هم از نظر سلامت و بهداشت دچار مشکل شده باشد، که مردم به این چیزها توجه ندارند.

یعنی اینکه کنترل و بازرسی نمی شوند و ممکن است از استاندارد برخوردار نباشد و تاریخ گذشته باشد یا در شرایط غیر استاندارد نگهداری شود.

در بازار وقتی مشاهده می‌کنیم که واردات رسمی و قاچاق دچار مشکل شده‌اند و رقابت‌پذیری خودشان با تولید داخلی را از دست داده‌اند کالا را وارد نمی‌کنند و وقتی کالا نیاید میدان‌دار اصلی، تولیدکننده‌ی داخلی می‌شود.

از سویی تقاضا از تولید داخلی بالا می‌رود، در حالیکه بضاعتش کم است و وقتی تقاضا بالا برود و عرضه ثابت یا محدود باشد قیمت‌ افزایش پیدا می‌کند.

همچنین سیستم پخش شرکت‌های داخلی دارای نواقصی است و از طرفی نظارت و کنترلی هم وجود ندارد؛ آن میزان سیگاری هم که به عوامل پخش داده می‌شود یحتمل به بازار نمی‌آید یا بخشی از آن می‌آید و بخش دیگر احتکار می‌شود.

توزیع کننده وقتی می‌بیند که قیمت به صورت افسارگسیخته بالا می‌رود و یک روز هم که کالایش را  نگاه دارد قیمت‌ها بالاتر می‌رود، ممکن است چنین کاری کند.

بخش دیگری از گرانی ناشی از فزون‌طلبی و فزون‌خواهی و نبود نظارت حاکمیتی است. سیگار در خیلی از انبارها انباشت شده است و این انباشت علاوه بر افزایش قیمت به دلیل گذشتن تاریخ انقضا ضررش بیشتر می‌شود.

شرکت دخانیات اعلام کرده که ما افزایش قیمت نداشته‌ایم اما در بازار افزایش قیمت زیادی بوده است،به نظر شما دلیلش چیست؟

نبود سیستم نظارتی؛ در سیستم قدیم قیمت سیگار انحصاری بود، یعنی در تهران و در کنار کارخانه و تا نقطه‌ی مرزی قیمت سیگار انحصاری و ثابت بود؛ مثل بنزین بود یعنی خود کارخانه عامل پخش بود.

سیستم نظارتی حاکمیتی، تولیدکننده و وارد کننده برای حفظ نوسانات بازار باید نظارت بیشتری بر قیمت‌ها داشته باشد.

احتکار سیگار چقدرش به شرکت دخانیات و تولیدکنندگان ربط دارد؟

شرکت‌ها کمتر دچار این ضعف هستند چون آنها هزینه دارند و می‌خواهند پول خود را به جریان بیاندازند و از طرفی هم آن‌قدر تولید و توان مالی آن‌چنانی ندارند که بخواهند انباشت کالا کنند، به میزان کشش بازار سیگار را عرضه می‌کنند.

البته ممکن است بعضی از شرکت‌ها دست به این اقدام‌ها بزنند اما شرکت دخانیات ایران  را من بعید می‌دانم چنین کاری را بکند.

چند درصد مواد اولیه‌ی تولید سیگار داخلی هستند؟

بسته به خانواده‌های هر برند فرق می‌کند بعضی از سیگارها 60درصد توتون‌های فرآوری شده‌ی آن از توتون‌ کشت داخل کشورمان است؛ مثلاً 40 درصدش خارجی است و بعضی دیگر بالعکس

بسته به کیفیت سیگار است اینکه قیمت‌های هر برند متفاوت است به اجزا و مواد تشکیل دهنده‌ی آن‌ بستگی دارد. ولی در کل حدود 70درصد مواد اولیه تولید سیگار در کشور از خارج است.

 

مواد اولیه از کدام کشورها وارد می‌شود؟

تولیدکنندگان مختلف از شرکت‌های آسیایی اروپایی و آفریقایی وارد می‌کنند.

مواد اولیه بیشتر از کشورهای قاره‌ی آمریکا، اروپا و آفریقا وارد می‌شود. کشت توتون بیشتر در چین و آفریقا است که در اروپا فرآوری می‌شوند.

چین با تولید بیش از 5/2 میلیون تن تولید توتون مقام اول را دارد

خیلی از کشورهای اروپایی در کشورهای آفریقایی سرمایه گذاری کرده و آنجا فرآوری را انجام می‌دهند و از همان‌جا پخش می‌کنند، اما ما نماینده‌های زیادی که در امارات هستند، توتون مورد نیازمان را تهیه می‌کنیم!

 

 

پیش‌تر نظارت‌ها بیشتر بوده است اما در حال حاضر پسرفت داشته‌ایم دلیل آن را چه می دانید؟

همانطور که در عدم کنترل قیمت ارز می‌گویند یک سری باندهایی وجود دارند که حتی به دولت امر و نهی می‌کنند، یا شخصی 10 صرافی دارد و 38000 سکه را یک‌جا می‌خرد، در دخانیات  هم کسی  وجود مافیای داخلی یا خارجی را انکار نمی‌کند؛ چنین چیزی وجود داشته و دارد.

شما علت اینکه در داخل کشور مدیریت‌های پی‌درپی وجود دارد و ثبات نیست را چه می‌دانید؟ همانطور که ممکن است مافیای سیاسی وجود داشته باشد و در اقتصاد هم مافیای اقتصادی وجود دارد، گروهی هستند که از کسی حمایت می‌کنند او را منصوب می‌کنند، مافیای مقابل هم تلاش می‌کند او را بردارد.

برای همین است می‌گویند عمر مدیریتی در دخانیات به اندازه‌ی یک سیگار کشیدن است، ما مدیرعامل دو روزه، یک هفته‌ای شش ماه و یک ساله هم داشته‌ایم. نظارت ممکن است وجود داشته باشد اما نظارت در جامعه و اقتصاد سالم جواب می‌دهد.

اگر در جامعه‌ای عوامل نظارتی در فضای جامعه‌ای ناسالم باشند و در آن فضا تربیت شوند دچار اشکال رفتاری و فرار از نظارت بوده و قابل تطمیع خواهند بود!

 

این حجم از قاچاق چیزی نیست که بشود به راحتی وارد کرد، و چیزی نیست که مردم عادی توان انجام آن را داشته باشند پشت پرده قاچاق سیگار چه هست؟

بعضی از برندها دست مردم عادی نیست، مثل مارلبرو؛ کسی هم نمی‌تواند در آن ورود کند!

مارلبرو برند اول کشور است، هم میزان مصرفش بالاست و هم اگر مصرف‌کنندگان را از نظر مالی و اجتماعی درجه بندی کنیم، مارلبرو را رده‌های بالای جامعه استفاده می‌کنند و قیمت و کیفیتش هم به همین دلیل بالا است و از نظر گردش مالی در بین سایر برندها بالاترین گردش مالی را دارد. کسی تا الان نتوانسته موضوع قاچاق مارلبرو را سامان‌دهی کند.

چه دولت بخواهد چه نخواهد این کالا در کشور وارد و مصرف می‌شود،چنانچه آن را ساماندهی کنیم که حداقل با یک فرآیند قانونی بیاید که لااقل مالیات و عوارضش را بگیریم!  اگر به صورت قانونی و کنترلی وارد شود قطعاً درآمدی برای دولت به وجود می‌آید، از طرفی میزان آمار آن هم به دست می‌آید. می‌توانیم بر واردات آن برنامه‌ریزی و نظارت کنیم و همچنین نقاط مصرف، کانون رده‌های مصرف آن را ببینیم کجاست؛ ولی اجازه نمی‌دهند!

چه کسی اجازه نمی‌دهد؟

این موضوع از همان بحث‌های ممنوعه است، چون قاچاقچی آن نمی‌خواهد شناسایی شود تا مالیات و بخشی از سود خودش را به دولت ندهد و عوامل او در بخش‌هایی که حضور دارند اجازه نمی‌دهند که کارهای آن‌ها  آشکار شود.

این از عواملی است که نباید به آن ورود کرد و اگر کسی به این بخش از موضوع ورود کند برایش مشکل ایجاد خواهد شد.

در دوره‌ی یکی از وزاری صمت، یک‌بار مجوزی برای ورود قانونی و رسمی مارلبرو به کشور صادر شد(اعطای نمایندگی به یک شرکت)، کمتر از چند ساعت دوباره آن مجوز را باطل و پاره کردند.

حتی زمانی خود شرکت دخانیات ایران متقاضی شد که به صورت مشارکتی تولید کند و با شرکت فلیپ موریس قرار داد ببندد. که علیرغم موافقت عملیاتی نگردید.

آیا به دلیل شایعه‌ی اسراییلی بودن این برند است؟

یک بار در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز جلسه‌ای گذاشته بودیم در خصوص فلیپ موریس، کسی نتوانست دلیلی بیاورد که هیات مدیره، سهامداران، مدیرانش یا حداقل محل تولیدش مربوط به صهیونیست است یا به صهیونیست کمک می‌کند! بعضی مواقع برندها برای این‌که یکدیگر را از رده خارج کنند انگ‌هایی به هم می‌زنند.

بحث دیگری هم که وجود دارد این است که  ایران توان اطلاعاتی بالایی دارد و وقتی می‌گویید آقای ترامپ جایی که فکر نمی‌کنی ما هستیم، یعنی توان اطلاعاتی بالایی داریم.

یک کشور با این توان اگر نتواند بعد از 40 سال کشف کند که  این شرکت فلیپ موریس چه ماهیتی دارد، آیا پذیرفته است؟قطعاً نمی‌شود؛

پس معلوم است که پنهان کاری می‌شود و معلوم می‌شود نفعی وجود دارد که می‌گویند تحقیقات راجع به شرکت هنوز در دست بررسی است.

قاچاق نیازمند اراده‌ی ملی برای رفع آن است که به طور کلی من در سطح مسوولان برای رفع این پدیده‌ نمی‌بینم.

انتهای پیام