ضربه‌ی ظریف به ناتوی عربی

درست زمانی که همه به مذاکرات برجامی محمد جواد ظریف با مقام های غربی در نیویورک چشم دوخته بودند، رایزنی های فشرده او با همتایان عربی درباره منطقه و تهدیدهای ترامپ، یکی از دستاوردهای مهم را برای ایران رقم زد.

به گزارش ایرنا، اگر حاصل رایزنی گسترده ظریف و تیمش با همتایان غربی، بیانیه مشترک برجامی بود که خواب مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا را ‘آشفته’ کرد. در جبهه عربی هم ظریف توانست در حساس ترین لحظه، ضربه ای کاری به طرح ناتوی عربی ترامپ وارد کند.

در چند روز گذشته دیدارهای مختلف وزیر امور خارجه با مقام های عرب که بیشترشان با حرارت و صمیمیتی فراتر از پروتکل های دیپلماتیک همراه بود، پیام های مهمی به پایتخت های غربی و عربی فرستاد: خواب واشنگتن، ریاض و تل آویو برای ایجاد کمربند عربی علیه ایران تعبیر نخواهد شد.

نشست و برخاست های ظریف در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، نه تنها با وزیران خارجه عراق، سوریه و الجزایر صورت پذیرفت، بلکه چند دور جلسه دو جانبه و چند جانبه با وزیران خارجه قطر و عمان را نیز شامل می شد.
این دیدارهای فشرده همزمان با تلاش شبانه روزی آمریکایی ها برای گردهم آوردن مجموعه هشت کشور عربی زیر پرچم دشمنی با ایران صورت گرفت، طرحی که قرار است از دل آن یک ناتوی عربی متولد شود.

پمپئو، وزیران خارجه عربستان، بحرین، امارات، قطر، کویت، عمان، اردن و مصر را گرد هم آورد و به آنها گفت که باید برای ‘متوقف کردن فعالیت های مخرب ایران’ یکپارچه شوند.

اما درست در اوج این تلاش ها، دو عضو این مجموعه یعنی عمان و قطر، با پیام های دوستانه ای به دیدار ظریف رفتند.
با اینکه در تمام سال های گذشته وزیر خارجه قطر با همتای ایرانی خود در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل ملاقات می کرد، اما امسال قطری ها برای ظریف سنگ تمام گذاشته و میزبانی گرمی از وی در نیویورک ترتیب دادند.

جدا از چند دیدار دو جانبه میان «محمدبن عبدالرحمن آل ثانی» معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر با ظریف، این دو در نشست وزیران خارجه مجمع گفتگوهای همکاری آسیا در هتل ‘سینت ریجز’ خیابان 55 نیویورک دیدار کردند. پیش از آغاز رسمی نشست، هر دو وزیر گپ و گفت دوستانه ای داشتند که با آمدن یک شاهزاده کویتی و سفیران قطر در سازمان ملل و واشنگتن با دست دادن های صمیمی و خنده های بلند همراه شد.

در جریان برگزاری نشست این مجمع، ابتدا وزیر خارجه قطر به عنوان رئیس جدید این مجموعه از ایران ستایش کرد و سپس ظریف از نقش مهم قطر در این مجموعه سخن گفت. سپس هر دو به طبقه دوم هتل رفته و گفت وگویی دو جانبه پشت درهای بسته برگزار کردند.

دیدار دیگر میان آل ثانی و ظریف، در جریان ضیافت شام قطری ها با ‘یوسف بن علوی’ وزیر خارجه عمان، ‘ابراهیم الجعفری’ وزیر خارجه عراق و همین طور وزیر خارجه نروژ انجام شد و درباره آخرین تحولات منطقه و مواضع تهران تبادل نظر کردند. اغراق آمیز نیست که این دیدار را به نوعی گردهمایی دیپلمات های ضد ترامپ توصیف کرد. عمان و قطر، دو عضو مهم شورای همکاری خلیج فارس با وجود روابط دوستانه با واشنگتن، دل خوشی از سیاست های دونالد ترامپ نداشته و به سختی نگران توسعه طلبی سعودی ها هستند.

تردیدی نیست که آتش افروزی محور بن سلمان-ترامپ بیش از هر زمان دیگری ایران را در چشمان دوحه و مسقط به عنوان یک نیروی توازن در برابر جاه طلبی های عربستان دارای اهمیت کرده است.
نگرانی هایی که کویتی ها هم در آن سهیم هستند و می دانند بدون وجود یک ایران قوی، طمع تاریخی آل سعود به خاک و نفت این کشور می تواند تراژدی اشغال 1369/1990 صدام را تکرار کند.

یوسف بن علوی وزیر خارجه کهنه کار و کم حرف عمان هم دو بار با ظریف دیدار کرد. نخست او به محل اقامت وزیر امور خارجه ایران رفت و درباره وضعیت منطقه و ضرورت همکاری برای جلوگیری از تنش در خلیج فارس سخن گفت.
وی بار دیگر در ضیافت شام قطری ها حضور یافت و با ظریف درباره آخرین تحولات و همکاری های اقتصادی رایزنی کرد. عمانی ها در سال گذشته، همین روزها در نیویورک میزبان وزیران خارجه ایران و هند برای توسعه بندر چابهار بودند و هنوز هم خود را ظلع سوم شراکت در توسعه چابهار می بینند.

اما ‘ابراهیم الجعفری’ وزیر خارجه عراق که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک آمده بود صریح تر از همتایان عرب خود در ‘محور ضد ترامپ’ علیه آمریکا موضعگیری و تاکید کرد بغداد نمی خواهد بهای آتش افروزی های کاخ سفید را بدهد.

الجعفری با اعلام اینکه ‘با هیچ تهدید یا مداخله ای همراهی نخواهیم کرد’، پاسخ قاطعی به جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید داد که ایران را تهدید کرده بود بهای سنگینی برای حضور در عراق خواهد داد.

جدا از دیدارهای دو جانبه، الجعفری و ظریف در نشست ‘تمدن های کهن’ در مقر سازمان ملل کنار یکدیگر نشستند، جلسه ای که ‘سامح شکری’ وزیر خارجه مصر نیز در آن حضور یافت.

شکری به هنگام ورود وزیر امور خارجه ایران به جلسه، نیم خیز شد تا شاید با او دستی بدهد اما بی اعتنایی ظریف که مستقیما به سوی صندلی خود رفت وی را سر جایش نشاند.

قیافه شکری آنجا دیدنی بود که وزیران خارجه عراق و ایران به پارسی شروع به احوال پرسی کردند و ظریف از وضعیت دیسک کمر وزیر خارجه عراق سوال کرد. گویی برای گوش های تیز وزیر خارجه مصر که سرش را پایین انداخته بود، این پیام را می فرستادند که ائتلاف سازی بر اساس تقسیم بندی های مذهبی و قومی بیهوده است و تکثر فرهنگی و همزیستی عربی و پارسی و شیعه وسنی جایی برای موفقیت طرح های فرقه گرایانه، همچون ناتوی عربی یا به تعبیر برخی آمریکایی ها کمربند سنی علیه ایران، نمی گذارد.

اما از مغرب عربی، روز جمعه ‘عبدالقادر مساهل’ وزیر خارجه الجزایر به دیدار ظریف رفت تا سنت سال های گذشته در ملاقات های حاشیه مجمع عمومی در نیویورک تکرار شده و دو عضو اوپک بر روابط دوستانه تاکید کنند.

پس از آن، دیدار با دیپلمات های قدیمی ترین متحد عرب تهران، صورت گرفت. همانند سال های گذشته، ‘ولید المعلم’ وزیر خارجه سوریه به همراه معاونش ‘فیصل المقداد’ و ‘بشار الجعفری’ نماینده این کشور در سازمان ملل با وزیر خارجه ایران دیدار و درباره تحولات سوریه و سیاست های آمریکا گفت وگو کردند.

هر چند هیات سوری همان ترکیب سال های پیشین بود اما امسال سوری ها با اعتماد به نفس دیپلماتیک بی سابقه ای در راهروهای سازمان ملل قدم می زدند. دیگر کسی از رفتن ‘بشار اسد’ سخن نمی گوید و خیلی از کشورهای عربی در حال زمینه سازی برای عادی سازی روابط با دمشق هستند. سلام و احوال پرسی گرم وزیر خارجه «بحرین» با المعلم در سازمان ملل پیامی روشن در این خصوص بود.

رایزنی های فشرده چند روز گذشته وزیر امور خارجه ایران با همتایان عرب خود نمایشی از هماهنگی با مجموعه عربی ضد ترامپ بود که رشته های پمپئو و الجبیر را برای اعلام موجودیت ناتوی عربی پنبه کرد.
بدون تردید، جدا از بیانیه مشترک ایران و 1+4 که گامی مهم در بهبود فضای تجاری ایران خواهد بود، ظریف و تیمش در حساس ترین لحظه کارزاری دیپلماتیک را در عرصه روابط با جهان عرب به پیش بردند. ضربه ای که از نیویورک و قلب ایالات متحده به طرح محاصره تهران و محور مقاومت وارد شد.

انتهای پیام