تحلیل رای‌الیوم از پیام‌های مختلف ناپدید شدن خاشقجی
عبدالباری عطوان در تحلیلی به بررسی زوایای توطئه جدید عربستان علیه «خاشقجی»، یک روزنامه‌نگار منتقد این کشور پرداخت و در رای‌الیوم نوشت: اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه پیرامون بازداشت جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و منتقد عربستانی و احتمالات قتل او بحران را پیچیده‌تر کرده است اما روزنه امیدی دراین باره باقی می‌گذارد که چه کسی او را کشته است؟ داستان ۱۵ نیروی امنیتی ویژه عربستان که که به کنسولگری این کشور در استانبول رفته و بعد از چند ساعت آنجا را ترک کردند چیست؟ همسر چهارم او چه چیزی افشا کرده است؟ آیا در نهایت این ترکیه است که ضرر بیشتری در جریان این حادثه می‌بیند؟
مقامات امنیتی ترکیه هنوز به وعده خود درباره برگزاری نشست خبری عمل نکرده‌اند. قرار است در این نشست خبری همه اطلاعات مستند توسط فیلمی پیرامون عملیات ناپدید شدن این روزنامه‌نگار عربستانی از زمان ورودش به کنسولگری این کشور در استانبول بعد از ظهر روز سه شنبه اعلام شود. امیدواریم که اظهارات روز یکشنبه اردوغان قانع کننده بوده و جواب همه سوالات باشد که بارزترین آنها این است که آیا خاشقجی همچنان زنده است یا به قتل رسیده؟ در صورت زنده بودن آیا همچنان داخل ترکیه است یا خارج از آن؟ و اگر به قتل رسیده جسد او کجاست؟
اردوغان با بیان اینکه او هم مثل ما در انتظار نتیجه تحقیقات است و امیدوار است که آنچه دوست ندارد، رخ ندهد، ابهام ماجرا را بیشتر کرد. همچنین اظهارات یاسین اوکتای و توران خاشقجی، دو مشاور وی هم به ابهام این ماجرا افزود که به نقل از منابع امنیتی ارشد گفتند: خاشقجی داخل کنسولگری به قتل رسیده است اما اعلام نکردند که چگونه کشته و چگونه جسدش از این ساختمان خارج شده و اینکه به کجا منتقل شده است به ویژه اینکه دوربین‌های داخلی ساختمان طبق گفته‌های کنسولگری عربستان در ساعت ورود قربانی خراب بوده، آیا این خرابی عمدی بوده یا دلایل فنی داشته است.
روایت جدید مقامات ترکیه در این باره ابهامات را بیشتر کرده است. آنها می‌گویند ۱۵ نیروی امنیتی ویژه عربستان با دو هواپیما وارد استانبول شدند و در زمان ورود خاشقجی ساعت ۱ بعد از ظهر روز سه‌شنبه آنها در کنسولگری حضور داشتند. طبق این روایت رسمی امنیتی آنها چند ساعت بعد با خودروهایی با شیشه‌هایی دودی این مکان را ترک کردند، آنها چه چمدان‌هایی با خود حمل کردند و چه چیزی در آنها وجود داشت؟ آیا جسد قربانی پس از قطعه قطعه شدن در این چمدان ها بود یا اینکه او به مکان دیگری در استانبول منتقل شده و سر به نیست شده است؟
دو نظریه وجود دارد؛ نخست اینکه تیم عربستانی متشکل از نیروهای امنیت ویژه برای انجام ماموریت مشخص یعنی قتل خاشقجی پس از انجام تحقیقات از او درباره برخی مسائل از جمله ارتباطش با گروه اخوان‌المسلمین و کشور قطر وارد استانبول شده بود و یا اینکه این تیم آمده بود تا با خاشقجی با هدف دستیابی به حل و فصلی برای بازگرداندن او به ریاض مذاکره کند.
یک روزنامه ترکیه‌ای معتبر این دو نظریه را افشا کرد اما هیچ کدام از آنها را احتمال نداد هرچند اندکی به نظریه اول گرایش داشت.
یکی از زنان به اسم (ح. ا) در تماس تلفنی با روزنامه رای الیوم گفت: که همسر چهارم خاشقجی است و تاکید کرد که از مراسم ازدواج عکس‌هایی را در اختیار دارد و آخرین بار خاشقجی را هفت سپتامبر در نیویورک دیده است و آخرین گفت‌وگوی او با این زن ۲۵ سپتامبر بوده و آخرین نامه‌ای که به وی ارسال کرده سی‌ام همین ماه بوده است که تولدش را تبریک گفته است.
این خانم تاکید کرد که خاشقجی ناامید و نگران بود و احساس تنهایی می‌کرد و دنبال همسری بود که تنهایی‌اش را کم کند به حدی که پس از اینکه این زن زندگی دائمی با او را رد کرد خاشقجی به فکر ازدواج با یکی از آوارگان سوری موجود در ترکیه افتاده است. وی گفت: خاشقجی بسیار مقروض بود و در آستانه ورشکستگی قرار داشت. او بارها به فکر بازگشت به کشورش و حل اوضاع خود افتاده بود.
میزان درستی این روایت را نمی‌دانیم با وجودی که این خانم را به خوبی می‌شناسیم و اما صحت داشتن این روایت هم بعید نیست، زیرا وی از طرفداران خاشقجی و نوشته‌های او بود و قبل از ازدواج تقریبا تماس‌های منظمی با او داشت.
مقامات عربستان سعودی با مخالفان خود حتی اگر انتقاد کم، بی‌طرف و واقعی هم داشته باشند مسامحه نمی‌کنند. مثل خاشقجی که مقاله‌ها و اظهاراتش پیرامون اوضاع داخلی عربستان سعودی به ارائه توصیه‌ها نزدیک‌تر بود و هدف او اصلاحات داخلی در چارچوب نظام سعودی بود. خاشقجی در پیام‌های توییتری خود که بیش از یک میلیون دنبال‌کننده داشت از اقداماتی مانند دادن اجازه رانندگی به زنان، ورود آنها در حوزه اقتصاد و لغو تعدادی از محدودیت‌های زنان استقبال کرد اما در انتقاد از بازداشت زنان فعال حقوق بشری عربستان سعودی با اتهام جاسوسی برای سفارت‌های بیگانه و مطالبه حقوق زنان تردید نداشت و یکی از حامیان برجسته عملیات “طوفان قاطعیت” در یمن در ماه‌های نخستین و مداخله عربستان سعودی در سوریه بود.
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نظریه “هر کسی با ما نیست علیه ماست” را دنبال می‌کند و هیچ‌گونه موضع بی‌طرف یا میانه‌ای را نمی‌پذیرد. از همین روست که او سلمان العوده، مبلغ معروف را به تروریسم متهم کرد زیرا او خواستار گفت‌وگو با کشور قطر بود، بن سلمان همچنین عصام الزامل را تروریست اقتصادی دانسته زیرا او فروش سهام شرکت ملی نفت آرامکو را به باد انتقاد گرفته بود و دادستان کل عربستان هم خواستار اعدام او و تعدادی بازداشتی‌های دیگر شد. همه این موارد بیانگر سیاست “مشت آهنینی” است که ولیعهد عربستان سعودی در پیش گرفته است.
دو روز پیش محمد بن سلمان اعتراف کرد که تعداد بازداشتی‌های سیاسی این کشور بیش از ۱۵۰۰ تن است. او گفت: این رقم در مقایسه با ده‌ها هزار تنی که اردوغان بعد از “کودتای نظامی نافرجام” بازداشت کرده بسیار اندک است، هرچند ممکن است برخی‌ها بگویند که اینها در کودتای نظامی دست نداشتند و برخی از آنها خواستار اصلاحات ریشه‌ای و آزادی‌های سیاسی بیشتر بودند.
اگر مشخص شود که نیروهای امنیتی خاشقجی را ربوده‌اند، در این صورت به نظر می‌رسد که شکار بزرگی نصیبشان شده، زیرا خاشقجی در سطح کشورهای عربی و بین‌المللی شهرت رسانه‌ای دارد و هدف از ربودن او ایجاد رعب و وحشت در میان مخالفان عربستان و ارسال پیام به همه منتقدان این کشور در داخل و خارج از آن است که نیروهای امنیتی عربستان در همه جا هستند و می‌توانند این منتقدان را هرجا که باشند پیدا کنند.
بخش دیگری از این پیام متزلزل کردن تصویر ترکیه به عنوان کشوری است که دشمنان عربستان سعودی چه آن دسته که عربستانی هستند و یا یمنی و مصری را در خود پناه می‌دهد و بیان این مساله است که این کشور امن نیست و ربوده شدن خاشقجی به ویژه ورود و خروج بدون مانع یگان‌های امنیتی ویژه عربستان به ترکیه و قاچاق خاشقجی چه مرده و چه زنده به خارج از کنسولگری نشان‌دهنده شکاف در امنیت ترکیه است، شاید در صورتی که خاشقجی به مکانی در داخل این کشور منتقل و سربه نیست شده باشد، ترکیه در تنگنای سختی قرار بگیرد.
نمی‌خواهیم پیش‌دستی کرده و حکم شتاب‌زده‌ای صادر کنیم، ما از سرنوشت خاشقجی آگاه نیستیم و آنچه تاکنون در خصوص این ماجرا درز کرده صرفا گمانه‌زنی است و ما هم مانند اردوغان در انتظار نتایج تحقیقات و سپس اتخاذ موضع قاطعانه هستیم.
ما هر کسی که پشت بازداشت خاشقجی و شاید قتل او قرار دارد را محکوم می‌کنیم. او را به عنوان مدافع آزادی‌ها، مخالف همه بازداشت‌ها در عربستان، خواهان دموکراسی می‌شناسیم و در برخی مواضع هم با او اختلاف نظر داریم.
انتهای پیام
