سه گفت‌وگو درباره‌ی ازدواج دختران بدون اذن پدر
/ گفت‌وگوی انصاف نیوز با ابراهیم فیاض، شهلا اعزازی و حمیده زرآبادی /
نسترن فرخه، خبرنگار انصاف نیوز: ازدواج دختران بدون اذن پدر موضوع بحث برانگیزی است که بعد از سال‌ها تلاش فعالین این حوزه هنوز مخالفان بسیاری دارد؛ نمایندگان مجلس نیز گاهی طرح‌‌هایی در این مورد ارائه می‌دهند که پس از جنجال‌های خبری معمولا راهی به جایی نمی‌برد. مثل طرح ازدواج دختران بدون اذن پدر که ماه‌های گذشته علیرغم حواشی که داشت اما در نهایت رد شد و مورد انتقادات بسیاری حتی از سوی فعالان حقوق زن قرار گرفت.
«شهلا اعزازی» از فعالین حقوق زنی است که مخالف لزوم اذن پدر برای ازدواج است و ابراهیم فیاض جامعه شناس دینی نیز براین باور است که دین اسلام اجازه‌ی ازدواج بدون اذن پدر را برای دختران بالای 18 سال داده است.
خبرنگار انصاف نیوز در این مورد علاوه بر شهلا اعزازی و ابراهیم فیاض با حمیده زرآبادی، نماینده‌ی مجلسی که این طرح را ارائه داده بود به گفت‌وگو نشست که در ادامه می‌خوانید:
فیاض: همین حالا دختر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج کند
ابراهیم فیاض پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران در واکنش به طرح ازدواج دختران بدون اذن پدر به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «همین حالاهم ازنظر حقوقی می‌شود دختر به دادگاه مراجعه کند و بدون اذن پدر ازدواج کند. از نظر اسلامی هم اگر بالغه‌ی رشیده باشد و نه 28 سال بلکه حتی 18ساله هم که باشد می‌تواند بدون اجازه‌ی پدر ازدواج کند.»
این پژوهشگر ادامه داد: «در ازدواج موقت هم می‌شود فرد بدون اجازه از پدر ازدواج کند. حتی در ازدواج معاطاتی که در آن صیغه خوانده نمی‌شود و فقط مهریه مشخص است که چه میزان است هم می‌توان بدون اجازه‌ی پدر ازدواج کرد. در اسلام این مسایل آزادتر است و نکته‌ی مهم آنکه این زن است که صیغه را می‌خواند و اختیار دست زن است. اما از زمان رضاشاه به این موضوع فشار آوردند و سختگیری در این امر اتفاق افتاد.»
بهترین ازدواج، ازدواج در سن نوجوانی است
ابراهیم فیاض بهترین سن ازدواج را در سنین کم می‌داند و دلیلش را این موضوع عنوان می‌کند که «احساسات کمتر درگیر نیازهای جنسی است.»
وی در ادامه بیان کرد: «ما به مرور حافظه‌ی عشقی در نوجوانی که باید پشتوانه‌ی زندگی باشد را از بین برده‌ایم و در سن‌های بالاتر فقط مسایل جنسی مطرح است؛ اما نه آنکه یک پیرمرد با یک دختر جوان ازدواج کند، زیرا این یک تخلف انسانی است و نباید همه چیز را باهم قاطی کرد، این مساله چیز دیگری است.»
ابراهیم فیاض با تاکید بر ازدواج در نوجوانی افزود: «ازدواج در سنین پایین باعث ایجاد انقلاب دانشی وفکری می‌شود، چون برای زندگی کردن فرد مجبور است تا مهارتی یاد بگیرد و دیگر چون حرفه ای را برای امرار معاش پیدا کرده و یا پیش از داشتن مدرک تحصیلی ازدواج کرده، پس تنها دلیل دانشگاه رفتن کسب علم است وهجوم به دانشگاه کمتر می‌شود.»
وی در ادامه گفت: «می‌توان خانه های پانزده متر تا سی متر به صورت برج های چند طبقه ساخت تا این خانه ها را به جوان ها بدهند، این کار خود باعث افزایش اشتغال هم می‌شود.در حال حاضر دانشگاه سکوی پرتاب است برای ازدواج یا کار ولی اگر جوان ها قبل دانشگاه ازدواج کرده باشند وبرای زندگی خود حرفه ایی را کسب کرده باشند دیگر دانشگاه فقط برای کسب علم میایند ودر مدت ده سال کشور پیشرفت بسیار می‌کند.بااین حال این یک طرح حاشیه ایی است زیرا در سن 28 سالگی که دختر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج کند دیگر از آن دختر چه چیزی مانده است؟»
فیاض با شاره به بحران های حاضر در جامعه بیان کرد:«در جامعه پر است ازمازوخیسم جنسی وسادیسم جنسی که سادیسم جنسی دیگر آزاری ومازوخیسم جنسی هم خودآزاری است، آنچه در جامعه مهم است نبود حافظه عشقی است وباید آن را حفظ کرد.»
مراسم ازدواج بسیار مهم است
این پژوهشگر برگزاری مراسم ازدواج را امر مهمی دانست و در ادامه گفت: « در تمام دنیا مراسم ازدواج بسیار مهم است. مراسم رابطه‌ی جنسی با یک آداب و رسومی همراه می‌شود و در واقع اینطور مشروعیت ازدواج را نشان می‌دهند.»
شهلا اعزازی: من مخالف ازدواج با اذن پدر هستم
بعد از رد شدن طرح ازدواج دختران بدون اذن پدر برای بسیاری از زنان این سوال مطرح شد که آیا می‌شود طرح دیگری جایگزین این طرح شود یا نه؛ شهلا اعزازی جامعه‌شناس و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران و مدیریت گروه علمی تخصصی مطالعات زنان در مورد این موضوع به خبرنگار انصاف نیوز گفت:«وقتی قصدی برای تغییر یک قانون بوجود می‌آید باید شرایط جامعه را نیز در نظر گرفت و بررسی کرد که در جامعه چه می‌گذرد. به هر حال اگر ما قوانینی داریم که دختران وپسران در هجده سالگی بالغ در نظر گرفته می‌شوند، دیگر برای موضوع ازدواج اذن پدر چه معنایی دارد؟ برای تغییر گام به گام هم، سن ازدواج را به 28 سال رساندند که هیچ مقیاس و معیاری برای این کار نداشتند.»
اعزازی ادامه داد: «من مخالف این هستم که اصلا ازدواج با اجازه‌ی پدر باشد. عرف و فرهنگ جامعه‌ی ما این است که دختر و پسری که می‌خواهند باهم ازدواج کنند -حال چه از طریق خواستگاری و چه از طرق دیگر- با پدر و مادرشان مشورت می‌کنند و نظر آنها را هم می‌پرسند؛ بنابراین همان اجازه‌ی غیررسمی یا اجازه برمبنای علایق، محبت و روابط خانوادگی مطرح می‌شود و همان کفایت می‌کند.»
این فعال حقوق زن با انتقاد به قانون ازدواج با اذن پدر بیان کرد: «قانون شبهه‌ای ایجاد می‌کند که چرا اجازه‌ی پدر لازم است و اجازه‌ی مادر نه! اگر هنوز دختر را زیر سن بلوغ می‌دانند اذن مادر واجب‌تر است، به این دلیل که به احساسات دختر بیشتر وقوف دارد.»
اعزازی در ادامه گفت: «اجازه‌ی پدر برای ازدواج دختران نوعی سلطه‌ی پدر بر دختر را تحمیل می‌کند، سلطه‌ای که بنظر خود پدرها نمی‌خواهند داشته باشند و یا ندارند. خانواده‌ها در مورد ازدواج بیشتر حالت مشورتی باهم دارند، چه بسا دخترانی که بدون اجازه‌ی واقعی پدر ازدواج می‌کنند.»
وی در ادامه افزود: «اما نتیجه‌ی این نوع ازدواج‌ها مانند هر ازدواج دیگری خوب یا بد دارد.»
لزوما پدر همیشه طبق صلاح فرزندش عمل نمی‌کند
این فعال حقوق زنان درباره‌ی سوءاستفاده از لزوم اجازه‌ی پدران برای ازدواج دختران، گفت: «یادمان نرود که اذن پدر را برای ازدواج دختر زیر سن بلوغ هم داریم؛ وقتیکه پدر دختر نه ساله‌اش را ترغیب به ازدواج می‌کند، درواقع آنجا در حق دخترش ظلم می‌کند. وقتی که دختر نه ساله را مجبور به ازدواج می‌کند و یا اجازه‌ی ازدواج به او را می‌دهد، این ظلم است. بنابراین لزوما پدر همیشه طبق صلاح فرزندش عمل نمی‌کند.»
اعزازی در جواب این سوال که آیا ازدواج دختر در جامعه‌ی ما نیاز به مکمل‌های قانونی که در مجلس تصویب می‌شوند، دارد و یا عرف و فرهنگ در طول زمان مسیر خودش را پیدا می‌کند، پاسخ داد: «خیلی از دخترها و پسرها با مخالفت قلبی خانواده روبرو هستند ولی خانواده‌ها معمولا به هر حال به ازدواج زوج جوان رضایت می‌دهند. این اذن پدر عیبش این است که برای بچه‌ی صغیر هم که خوب و بد را تشخیص نمی‌دهد اذن پدر کفایت می‌کند. قوانینی که در زمان‌های خاص قابلیت استفاده به ضرر فرد دیگری را دارند، آن قوانین باید تغییر کنند.»
وی در ادامه گفت: «عرف و فرهنگ کار خودش را می‌کند و اجازه‌ی پدر خیلی سوری است. گاهی این امکان وجود دارد که برای آزار رساندن و یا حتی مصلحت اذن پدر مانع ازدواج می‌شود، به هر صورت این قوانین باید اصلاح شوند و فقط عرف و سنت‌ها نیستند که باید تغییر کنند.»
اعزازی در پایان به این سوال خبرنگار که آیا می‌شود از قوانین کشورهای اسلامی الگوبرداری کرد یا خیر اینگونه پاسخ داد: «اگر بخواهیم الگوبرداری کنیم که می‌شود. چطور در ترکیه و مراکش و تونس و خیلی جاهای دیگر این همه تغییرات درقوانین ازدواج و طلاق‌شان به وجود آمده ولی گویا ما الگو هستیم و بقیه باید این قوانین را برگردانند.»
پاسخ زرآبادی به فعالین حقوق زنان: شرایط مدنظر در این طرح از وضعیت کنونی زنان بهتر بود
حمیده زرآبادی نماینده‌ی مجلس و صاحب طرح به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «در این طرح دختران بالای 28 سال و یا دخترانی که 5 سال سابقه‌ی بیمه دارند با مدرک کارشناسی بدون اجازه‌ی پدر می‌توانند ازدواج کنند.»
در زمان مطرح شدن این طرح اغلب فعالان زن واکنش‌های بسیاری نشان دادند؛ به این دلیل که شرایط موجود در طرح جایگاه اجتماعی و قانونی یک زن 28 ساله‌ی تحصیل کرده را با یک پسر 18 ساله یکی گرفته بود.
این نماینده‌ی مجلس در واکنش به انتقادات وارد شده بیان کرد: «در حال حاضر که وضعیت زنان در جامعه بدتر است و یک خانم برای ازدواج نیاز به اجازه‌ی پدر و یا خویشاوندان پدری دارد، اگر ایرادشان فقط این است، شرایطی که در این طرح مدنظر بود از وضعیت کنونی بهتر بود.»
انتهای پیام
همین حالا هم در خانواده ها پدرها نقششان در حد عابر بانک شده ، حالا شما می خواهید همین اجازه تشریفاتی را هم از پدر ها بگیرید .