“ایران در جست‌وجوی «فقه صلح» است”
میثم سعادت در آرمان نوشت: حاکمان امروز عربستان رابطه خوبی با ایران ندارند. بزرگ‌ترین کشور غرب آسیا به دلایل مذهبی برای مسلمانان دارای اهمیت زیادی است. ایران نیز همواره سعی کرده حسن همجواری را به بهترین شکل درنظر داشته و رابطه خوبی با عربستان برقرار کند. با این حال، نظام سیاسی عربستان که از سال ۱۹۳۲ توسط ملک عبدالعزیز بن‌سعود پایه‌گذاری شد، تا به حال دچار فراز و فرودهای زیادی شده است. اهمیت دیگر عربستان در این است که از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت دنیا به شمار می‌رود. با این حال اظهارات یک سال گذشته مسئولان این کشور نشان از بی‌‌ثباتی در تعامل با ایران دارد. درباره روابط عربستان با ایران، دکتر حشمت‌ا… فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم با آرمان به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
روز گذشته امیرعبداللهیان در جایگاه معاون وزیر خارجه کشورمان عنوان داشت که «عربستان رفتاری دوگانه مقابل ایران دارد». شما روابط دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه در رابطه عربستان و ایران شکل گرفته، نه دشمنی سیاسی که حسادت دیپلماتیک است که یکی از مراحل قبل از دشمنی سیاسی است. وزارت خارجه ایران که سعی کرده مساله هسته‌ای را به شکل خوبی مدیریت کند باید سعی کند در منطقه نیز ایران جایگاه خود را حفظ کرده و حسادت سیاسی به دشمنی بدل نشود.
دلیل این حسادت چیست؟
در واقع تحولات یک سال گذشته سیاست خارجی ایران که منجر به فضای مثبت در عرصه بین‌المللی برای کشورمان شده، سبب شد رقیبان منطقه‌ای ایران حساس شوند و کشورهایی که ادعای اول بودن در منطقه را داشتند نگاه منفی به سیاست تنش‌زدایی در روابط خارجی ایران داشته باشد. چهار کشور پاکستان، مصر، ترکیه و عربستان در این مدت از سیاست تنش‌زدایی ایران رنج برده‌اند و هر کدام به گونه‌ای حسادت خود را نسبت به این مساله بروز می‌دهند. در واقع از یک سال گذشته می‌شد این حسادت را درک کرد چون بیشترین بهره از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را این کشورها می‌بردند.
چطور این کشورها از تحریم ایران نفع می‌برند؟
در واقع این کشورها از فضای ایجادشده بهره کافی را نبردند. عربستان برای جلوگیری از بیداری اسلامی در مسیری قرار گرفت که منجر به رشد نیروهای تندرو در این کشور شد. مصر نیز برای به رخ کشیدن قدرت خود به حاکمیت ملی کشور همسایه‌اش سوریه تعرض کرد و ترکیه نیز سال‌هاست در دام اختلافات داخلی اسیر است با این حال توافق سه آذر سال گذشته سبب شد این حسادت‌ها افزایش یابد. وقتی فضای روانی مثبت از سوی ایران فراهم شد و قدرت‌های بزرگ دنیا پای میز مذاکره با ایران نشستند، اوج این حسادت‌ها بود.
یعنی این کشورها از تنش‌زدایی در رابطه ایران و غرب استقبال نمی‌کنند؟
بعد از توافق ایران و کشورهای 1+5 ملک عبدا… پادشاه عربستان با وجود بیماری در یکی از معدود دیدارهای خود در آن ایام با اوباما، به رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «با این توافق آمریکا دستاوردهای گذشته برای مهار ایران را از دست می‌دهد.» البته پاسخ رئیس‌جمهور آمریکا نیز به این ادعا جالب بود که گفت: «ایران یک واقعیت جدید در منطقه است و کشورهای منطقه باید با این واقعیت کنار بیایند.» اما همچنان که مشاهده کردید این کشورها بعد از توافق به جای توجه به واقعیت‌های منطقه تنش‌ها را بیشتر کردند. این سیاست دقیقا برخلاف سیاست‌های دهه70 خورشیدی است که وقتی ایران در مسیر تنش‌زدایی با کشورهای اروپایی قرار گرفت کشورهای عربی نیز از این سیاست استقبال کردند و رابطه خود را با ایران افزایش دادند. اما این بار این کشورها وارد مسائلی می‌شوند که آتش به اختلافات کهنه می‌زند. متاسفانه عربستان و برخی کشورهای دیگر در مسیر رقابت با ایران قرار گرفته‌اند.
در این شرایط شما چه راهکار و راه‌حلی برای بهبودی اوضاع پیشنهاد می‌دهید؟
دغدغه ایران در مسائل بین‌المللی دغدغه کلان‌تری نسبت به عربستان است. امروز به خاطر اختلافات درونی در عربستان، این کشور با مشکلات زیادی روبه‌روست. هرچند مواضع ایران و عربستان در بسیاری مسائل متفاوت است اما به نظر می‌رسد برای معرفی یک چهره درست از اسلام، ما نیازمند «فقه صلح» هستیم و این مساله باید از ایران شروع شود. معتقدم علمای ما باید به سمتی حرکت کنند که تنش‌ها را از حوزه‌های دینی خارج کنند. امروز این نگرانی وجود دارد که چرا هر انسانی که کشته می‌شود باید مسلمان باشد. در این میان از کسانی که نگاه سلفی به دین دارند انتظاری نداریم که به دنبال حل مشکلات باشند و در واقع این ایران است که باید کار بنیادی صورت دهد و سعی کند «فقه صلح» را به‌عنوان یک راهکار در منطقه عَلَم کند. وزیر خارجه ایران نیز به‌رغم بی‌مهری‌های تندروهای سعودی باید نهایت توان و امکانات تنش‌زدایی را مدنظر قرار دهد. مسئله «فقه صلح» باید در قالب دیپلماسی عمومی با کشورهای مختلف منطقه در میان گذاشته شود و ایران نقش مثبت خود را برای پایان دادن به آتش اختلاف و درگیری در منطقه نشان دهد.
اگر توافق هسته‌ای انجام شود، ایران تبدیل به رقیبی جدی‌تر برای عربستان خواهد شد؟
متاسفانه هنوز سیاستمداران عربستان در فضای عدم توافق به سر می‌برند. با این حال توافق احتمالی آنها را به سمتی خواهد برد که امکان تبانی علیه ایران را نداشته باشند. آنها نیز می‌دانند که توافق به مرحله 70درصدی رسیده است و با وجود تلاش‌ها و کارشکنی‌ها پیشرفت قابل ملاحظه‌ای حاصل شده است. معتقدم بعد از توافق نهایی، عربستان وادار به سیاست انفعالی می‌شود با این حال گام بعدی ایران در منطقه تنش‌زدایی خواهد بود نه تقابل! این موضوعی است که سیاستمداران عربستان از درک آن عاجزند. درصورتی که اگر عربستان پیام روحانی را دریافت کرده بود متوجه می‌شد که رئیس‌جمهور اعتدالگرای ایران به دنبال افزایش رابطه با عربستان است. البته هیچ دولتی در ایران به دنبال تنش با عربستان نبوده است.
انتهای پیام
