گفت‌وگو | آیا بیمه زنان خانه‌دار به نفع زنان است؟
پریسا صالحی، خبرنگار انصاف نیوز: بعد از آن که تامین اجتماعی اعلام کرد که دختران مجرد هم مشمول طرح بیمه زنان خانه‌دار می‌شوند موج انتقادات به این طرح شدت گرفت. این طرح قبل از این هم مورد انتقاد بعضی از فعالان حقوق زن بود؛ آنها معتقد بودند که این طرح زنان را برای خانه‌نشینی و دوری از فعالیت اجتماعی تشویق می‌کند و اضافه شدن دختران مجرد به این زنان بازه سنی این خانه‌نشینی را کاهش می‌دهد از طرف دیگر عده‌ای معتقد بودند این طرح هزینه‌ی اضافی برای دولت است و دلیلی ندارد از بودجه‌ی عمومی برای بیمه‌ی این زنان استفاده شود خبرنگار انصاف‌نیوز در این مورد با زهره ارزنی و شیما قوشه که هردو حقوقدان و فعال حقوق زنان هستند و جمشید پژویان، اقتصاددان به گفت‌وگو نشست.
جمشید پژویان: دولت چگونه می‌خواهد این پول را تامین کند
جمشید پژویان،اقتصاددان، در مورد تامین بودجه‌ی این بیمه گفت:«من نمی‌دانم با فشارهایی که دولت از نظر بودجه دارد و شرایط سختی که در آن قرار دارد چطور می‌تواند اینکار را انجام دهد هرچند اگر بتوانند جلوی فساد و دزدی‌ها را بگیرند پول کافی تامین می‌شود؛ این بیمه نباید طوری باشد که بازهم نیازمند باشند.»
او در مورد نیاز جامعه به وجود این بیمه می‌گوید: «همهی مردم باید بیمه شوند این اولین گام تامین اجتماعی همگانی است. هم مردان و هم زنان باید زیر پوشش بیمه‌ی دولت باشند. اینکه فقط دختران و زنان زیر پوشش باشند هم قدم مثبتی است چراکه آسیب‌پذیرتر هستند این می‌تواند باعث استقلال نسبی و حس امنیت برای زنانی که خانه‌دار هستند شود. در کمال تاسف ما شاهد هستیم که یکسری از دختران مجرد به راه‌هایی کشیده می‌شوند که برای جامعه بسیار بد است. اگر این طرح بتواند کمکی به امنیت آنها کند بسیار خوب است؛ من به طور کلی حامی طرح‌های حمایتی هستم و راهکارهای آن را هم قبلا پیشنهاد کرده‌ام.»
پژویان درادامه افزود: «این افراد سربار جامعه نیستند، ما در دوران سختی هستیم، تمام درآمد نفت ما متعلق به تمام مردم این مملکت است. دولت به صورت مالیات این درآمد را گرفته است، این بدترین شکل سیستم مالیاتی است. یک مولتی میلیاردر و یک فردی که در یک روستا با نان خالی سیر می‌شود به یک مقدار مالیات می‌پردازند.»
او درمورد مشکلات پیش رو برای اشتغال‌زایی می‌گوید: «اگرطوری اشتغال‌زایی شود که همه را زیر پوشش ببرد خیلی خوب است، اما ما الان مشکلاتی داریم که درصد بیکاران زن و مرد زیاد است. برای اشتغال‌زایی نیاز به سرمایه‌گذاری است و این فر‌آیند زمان‌بر است. بهتر است این اشتغال‌زایی از راه توسعه‌ی بخش خصوصی باشد در این صورت هم بار مالی برای دولت کم می‌شود و هم موجب رونق اقتصادی می‌شود؛ دولت از راه رونق سرمایه‌گذاری می‌تواند این کار را انجام دهد.»
زهره ارزنی: این زنان نیز در بودجه‌ی عمومی سهیم هستند
زهره ارزنی در مورد نکات منفی این طرح گفت: «عنوان دختران مجرد خود یک عنوان سکسیستی است. از نظر قانونی واژه‌ی دختر به افراد زیر 18 سال گفته می‌شود. بالای این سن دیگر جزو زنان جامعه محسوب می‌شوند. اینکه زنان مجرد مشمول این بیمه شوند چند نکته‌ی منفی دارد. اولین نکته این است که شاید این طرح آنها را از حضور در اجتماع و مشارکت اجتماعی و سیاسی دور کند. شاید زنان خودشان را به این بیمه محدود کنند و نخواهند در جامعه مشارکت کنند.»
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا با تامین این پول از بودجه‌ی عمومی موافق است گفت: «درست است که از بودجه‌ی عمومی به این افراد پرداخت می‌شود اما همین زنان هم عوارض و مالیات و… پرداخت می‌کنند و به هر حال در این بودجه‌ی عمومی سهیم هستند. اما اینکه آیا نیازمند هستند یا نه بحث دیگری است که باید به آن پرداخته شود. چون ما نمی‌توانیم یک نظر کلی برای همه بدهیم و بگوییم که همهی این افراد باید در جامعه مشارکت کنند، پس اگر مشارکت نمی‌کنند این مبلغ که به آنها پرداخت می‌شود از نظر شرعی شبهه دارد.
ارزنی در مورد لزوم ایجاد زیرساخت برای حضور زنان درجامعه گفت: «واقعیت این است که برای حضور بسیاری از این زنان زیرساخت مناسبی در جامعه وجود ندارد. قوه مجریه که وظیفه‌ی توزیع بودجه‌ی عمومی را دارد باید زیرساخت‌ها را برای حضور زنان تامین کند تا زنان تصمیم بگیرند که می‌خواهند در سرنوشت خودشان مشارکت کنند یا می‌خواهند به عنوان خانه‌دار زندگی کنند. افراد زیادی هستند که با وجود تحصیلات عالی و کار مناسب به هر دلیلی این تصمیم را می‌گیرند. البته اغلب این زنان به خاطر بچه‌دار شدن یا مدت طولانی کار کردن، مدتی استراحت می‌کنند. در بیشتر موارد این تصمیم همیشگی نیست.»
او در پاسخ به اینکه گفته می‌شود دولت سالها پول تحصیل این زنان را پرداخت کرده و حالا بدون اینکه کاری کنند دولت باید پول بیمه‌ی آنها را هم پرداخت کند گفت: «نمی‌توان گفت هزینه‌ی تحصیل تمامی این افراد را دولت پرداخت کرده است، شاید در گذشته اینطور بود اما بین افراد جوان‌تر بسیاری در مدارس غیرانتفاعی و دانشگاه‌های آزاد تحصیل کرده‌اند. چون نسبت کسانی که در دانشگاه‌های دولتی و روزانه درس می‌خوانند نسبت به کل دانشجویان زیاد نیست.»
او در ادامه افزود: «بسیاری ازاین خانه‌داری‌ها اختیاری نیست و کاملا اجباری است. ما نباید فقط زنان تهران و شهرهای بزرگ را ببینیم در مناطقی امکان حضور زن در جامعه فراهم نیست که بخشی از آن به خاطر نبود فرهنگسازی در خانواده‌ها است که هنوز نگاه پدرسالارانه وجود دارد. بخشی از آن هم مربوط به قوه مجریه می‌شود که باید این زیرساخت‌ها را ایجاد کند. افرادی هستند به هردلیلی امکان حضور در جامعه را ندارند که می‌تواند به خاطر مشکلات خانوادگی یا نبود اعتماد به نفس باشد؛ این افراد را باید از زنانی که توانایی و اراده‌ی لازم را دارند جدا دانست.»
شیما قوشه: بهتر است شرایط اشتغال بهتر شود
شیما قوشه، وکیل داگستری و فعال حقوق زنان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا این طرح به نفع زنان است گفت: «قانون اساسی وقتی هم در مقدمه‌ی خود و هم در اصل 21 از زن صحبت می‌کند، بیشتر زن را در نهاد خانواده می‌بیند و وظیفه‌ی زن را پرورش انسان‌های مکتبی می‌داند، یعنی نقش زن خانه‌داری که مادر هم هست. اگر برای چنین زنی بخواهیم این قانون را بسنجیم بله تا حدودی به نفع اوست؛ اما برای زنی که ما می‌خواهیم، یعنی زنی که نقش اجتماعی دارد این قانون کمک کننده نیست. اگرچه زنانی که خود را در این جامعه طور دیگری تعریف می‌کنند نیازمند این نیستند که به این بهانه خانه‌دار شوند تا از مزایای بیمه استفاده کنند، من همچنان امیدوارم آن عده هم طور دیگری خودشان را تامین و بیمه کنند مثلا به عنوان کارمند یا کارگر اینکار را بکنند.»
او درباره‌ی راه‌های جایگزین بیمه می‌گوید: «فارغ از بیمه‌ی زنان، توانمندسازی زنان می‌تواند مفیدتر باشد. مثلا توجه به موضوع ورودی دانشگاه می‌تواند مفید باشد؛ اگرچه کارهایی شده اما ما بعد از دانشگاه با تعداد زیادی از بیکاران مواجه هستیم که بخشی از آنها هم زنان هستند. هرچند شرایط زنان شرایط شکننده‌تری است و به همین دلیل بیشتر کارفرمایان ترجیح می‌دهند زنان را استخدام کنند چون با حقوق کمتری حاضرند کار کنند و در بعضی مواقع مسوولیت‌پذیری بیشتری دارند و شاید شرایط آنها طوری باشد که راحت‌تر بتوانند تحت استثمار کارفرما دربیایند. اگر دانشگاه را دروازه‌ای بدانیم برای ورود به اجتماع ما برای بعد از آن باید برنامه‌ریزی کنیم و شرایط کار را فراهم کنیم.»
او در ادامه می‌افزاید: «اگر اشتغال‌سازی انجام شود زنان می‌توانند هم به توانمندی برسند و هم از این شرایط آسیب پذیری خارج شوند و مجبور نشوند با حقوق کمتری نسبت به مردان کار کنند. از سوی دیگر بعضا خشونت‌هایی در محل کار نسبت به زنان روا می‌شود که با توجه به اینکه دلایل اثبات دعوای کیفری در قانون ما خیلی قدیمی است، متاسفانه گاهی این خشونت‌ها قابل اثبات نیستند. تمام اینها باعث می‌شوند که خیلی‌ها لقای کارکردن را به عطای آن ببخشند. اگر هدف قانونگذار این است که زنان را از کرامت لازم برخوردار کند و در جامعه آنها را مشارکت دهد، اینجا باید از زنان حمایت کند، نه اینکه زنان را به عنوان زن خانه‌دار در خانه نگاه دارد و آنها را بیمه‌ی زنان خانه‌دار بکند.»
قوشه درمورد هزینه‌های دولت برای این طرح گفت: «دولت با توجه به مسایل مختلف دنیای امروز نمی‌تواند به طور مستقیم از ورود زن‌ها به دانشگاه‌ها جلوگیری کند چون باید پاسخگوی افکار عمومی باشد. به این دلیل که هدف چیز دیگری است، حاضر است این هزینه را بکند اما زن خیلی در جامعه نباشد؛ هرچند با توجه به شناختی که من از زن امروز دارم و باتوجه به شناخت و آگاهی که فضای مجازی فراهم کرده است بعید می‌دانم که این هدف خیلی راهگشا باشد و بتوانند به این هدف برسند. فضای مجازی و شرایط امروز در کنار تلاش‌هایی که جنبش زنان از دوره‌ی مشروطه تا به امروز کرده‌اند زنان را به سطحی از آگاهی رسانده‌اند که بعید است بواسطه‌ی این مساله زنان بخواهند به قهقرا برویم مگر اینکه قانون محکمی باشد که زنان را راه ندهد اما اگر اراده زنان تعیین‌کننده باشد. زنان دیگر به پستو برنخواهند گشت.»
انتهای پیام
