نقش اردوغان در خروج آمریکا از سوریه چه بود؟

وفيق إبراهيم در البناء نوشت: باجگیری ترکیه در موضوع خروج آمریکا از سوریه متکی بر درگیری روسیه و آمریکاست که هر یک برای دلجویی از ترکها در شرایط دشوار خاورمیانه تلاش می کنند.

به گزارش اعتدال، این رسانه عرب زبان ادامه داد: امپراطوری ترکیه در سایه پیشرفت نقش ایران، روسیه و سوریه در سیاست ترکیه، رو به ضعف نهاده است؛ چرا که دولت ترکیه مجبور است برای حفظ نقش نسبی خود در منطقه توافق هایی را با این کشورها امضا کند. اما همزمان، ترکیه نمی تواند از ناتوی تاریخی خود چشم پوشی کند و شاید همین مساله، علت اصلی تناقض هایی است که در سالهای اخیر در روابط بین ترکیه و آمریکا شاهد ان بوده ایم.

در همین شرایط، روسیه آغوش خود را به روی ترکیه گشود و بر این اساس، زمینه ای برای ترکیه فراهم شد تا بتواند در سوریه و عراق ایفای نقش کند. اما حوادث جدید، می تواند روابط حسنه بین آنکارا، مسکو و تهران را در شرایطی سخت قرار دهد؛ ترکیه به شکل غافلگیر کننده ای و بدون هیچ توافق قبلی با دو هم پیمان خود، ایران و روسیه، از آمادگی اش برای حمله به شمال سوریه خبر داده و دلیل آن را از بین بردن تروریستها در بین نیروهای قسد و یگانهای کردی اعلام کرد.

این خبر همزمان شد با موافقت امریکا با واگذاری موشکهای باتریوت به آنکارا و صحبتهای ترامپ در مورد اینکه نگرانی ترکیه در مورد خطر کردها را درک می کند.

به این ترتیب، شاخص هایی وجود دارد که نشان دهنده آغاز هماهنگی آمریکا و ترکیه است، به نحوی که نقش مهمی به آنکارا در سوریه، داده شود، که در ضمن نقش های پیمان ناتو قرار می گیرد و شروع آن، اعلام حمله ترکیه به شرق فرات و ادامه آن، اعلام عقب نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه بود. اما ایا این دو اتفاق تصادفی صورت گرفت؟

در ضعیف ترین احتمال هم می توان با قاطعیت گفت ترکیه از تصمیم آمریکا برای خروج نیروهایش از سوریه اطلاع داشت؛ از این رو، از آمادگی خود برای حمله گفت. آیا می توان گفت اردوغان دچار جنون شده است؟! آن هم در شرایطی که امریکا برای راضی کردن ترکیه، با واگذاری باتریوت به ان موافقت کرده است.

آیا ترکیه می تواند نیروهایش را در مساحت 40 هزار کیلومتر مربعی مستقر کند که در آن داعش، کردها، نیروهای دولت سوریه مورد حمایت روسیه، ایران و حزب الله حضور دارند؟

در این میان، مهمترین مساله، موضع دولت سوریه و هم پیمانان آن، ایران، روسیه و حزب الله است که در این بین، ارتش سوریه با توجه به حق حاکمیت بر اراضی خود، می تواند با نیروهای ترکیه که وارد شرق یا شمال سوریه شوند، مقابله کند. در این صورت، دو سیاست روسی و ایرانی نمی توانند در چارچوب نشست استانه یا در هر سطح دیگری، خطوط تماس با آنکارا را حفظ کنند.

از این رو، به احتمال زیاد نیروهای آمریکایی در بین نیروهای ناتو که مورد حمایت اروپا و دولتهای عربی خلیج هستند، پنهان می شوند و این، خواسته ترامپ است که می تواند نقش آمریکا در سوریه را به صفر نرساند.

اما ترکیه به کجا می رود؟ استفاده از اهمیت استراتژیک ترکیه در درگیری های سوریه، تنها به وبالی برای آن تبدیل شده است؛ چرا که نمی تواند آمریکایی ها را در دست راست بگیرد، روسها را در دست چپش و در این بین، به همسایه ایرانی اش هم لبخند گرم بزند!

این سیاست ترکیه در شرایط فعلی که درگیریهای بین روسیه، آمریکا، ایران و چین رو به افزایش است، دیگر مؤثّر نیست و حتی می تواند این کشور را در شرایط بدی قرار دهد، بدون آنکه موفقیتی در دو میدان سوریه و عراق برای ان به دنبال داشته باشد.

چرا ترامپ برخلاف سیاست «عدم خروج آمریکا از سوریه تا زمان حضور ایران»، تصمیم به خروج گرفت؟

فارین پالیسی در مطلبی به قلم لارا سلیگمان، مایکل هیرش نوشت: در اقدامی که حتی برای مقامات ارشد آمریکایی غافلگیرکننده بود و اعطای امتیازی به ترکیه تلقی می‌شد، روز چهارشنبه دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که قصد دارد نظامیان آمریکایی در سوریه را از آنجا خارج کند؛ اقدامی که باور کارشناسان موجب تضعیف هرچه بیشتر موقعیت نه چندان مستحکم آمریکا در این کشور جنگ‌زده می‌شود. برای ترامپ این عمل، آخرین نمونه از تصمیم‌گیری اش بدون اعلام قبلی و از طریق توییتر می‌باشد و در حالی اعلام شد که حتی مقامات ارشد دولتی مانند جیمز جفری نماینده ویژه در سوریه نیز بر ماندن آمریکا در این کشور تاکید می‌کرد. حتی یک روز قبل از آن سخنگوی وزارت امورخارجه رابرت پالادینو اعلام کرده بود که نظامیان آمریکایی در این کشور حضور دارند تا از شکست قطعی و پایدار داعش اطمینان حاصل شود. او گفت «ما پیشرفت قابل توجهی در این امر داشته‌ایم اما کار هنوز پایان نیافته است».

در ادامه این مطلب آمده است: اما چهارشنبه صبح ترامپ طی توییتی اعلام کرد: «ما موفق به شکست کامل داعش شده‌ایم که تنها دلیل حضور ما در سوریه طی دوران ریاست‌جمهوری من بود». این توییت موید خبرهایی بود که حکایت از خروج فوری و کامل نظامیان آمریکایی از سوریه داشتند. پس از مدتی خبر رسید که تمام مقامات وزارت امور خارجه آمریکا نیز ظرف ۲۴ ساعت منطقه را ترک خواهند کرد. یکی از سخنگویان این وزارتخانه به ما گفت که به دلیل مسائل امنیتی نمی‌تواند درباره جابجایی کارکنان وزارت امورخارجه اظهارنظر کند.

تحلیلگران معتقدند این تصمیم فوری میان مقامات ارشد دولت به خصوص جان بولتن، مشاور امنیت ملی و مایک پومپئو وزیر امور خارجه با ترامپ شکاف ایجاد کرده است و نشان داد نقش آمریکا در سوریه چقدر ناچیز است در حالی که بشار الاسد با همکاری ولادیمیر پوتین در حال بازیابی قدرت خود در این کشور است. هفته گذشته برت مک گور، نماینده ریاست‌جمهوری در ائتلاف علیه داعش، به خبرنگاران گفته بود: «پس از شکست داعش میتوان انتظار داشت که نیروهای آمریکایی حضور خود را در سوریه حفظ کنند».

جاشوا لاندیس، کارشناس امور سیاسی در دانشگاه اوکلاهاما معتقد است که ترامپ هیچ وقت با توجیهات پومپئو و بولتن درباره لزوم حفظ حضور نظامی واشنگتن در سوریه برای مقابله با ایران علاوه بر شکست داعش قانع نشد. کارشناسان معتقدند این اقدام ترامپ یک فرصت استثنایی برای سایر بازیگران منطقه‌ای مانند روسیه، ایران و حتی داعش است تا بار دیگر موقعیت خود را تحکیم کنند. در حالی که این اقدام نمایانگر تنش میان ترامپ و جبهه بولتن_پومپئو است، می‌تواند نشانه‌ای از نفوذ وزیر دفاع، جیمز متیس نیز در ترامپ باشد چرا که او از مدت‌ها پیش تاکید می‌کرد که تنها علت حضور نظامی آمریکا در سوریه، پایان دادن به فعالیت داعش است.

وزارت دفاع از تایید این عقب‌نشینی یا تعیین یک بازه زمانی برای بازگشت نظامیان آمریکایی از سوریه خودداری می‌کند. اما دانا وایت سخنگوی پنتاگون پیشتر گفته بود که علیرغم بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی توسط داعش، ماموریت ارتش هنوز پایان نیافته است. او با رد ارائه جزییات بیشتر اظهار کرده بود: «ما با حرکت به سوی مرحله بعدی مبارزه با داعش، روند بازگرداندن سربازان آمریکایی از سوریه را آغاز کرده‌ایم. ما به همکاری با متحدان خود برای شکست داعش در هر جایی که باشد، ادامه می‌دهیم».

وقتی از یکی از سخنگویان کاخ سفید درباره اظهارات بولتن مبنی بر باقی ماندن در خاک سوریه تا زمان حضور ایرانی‌ها در این کشور پرسیده شد، وی جواب داد: «نیروهای آمریکایی به مبارزه خود با داعش ادامه می‌دهند. ما از تمامی ابزارهای قدرت خود از جمله تحریم‌های اقتصادی و فشار دیپلماتیک برای واداشتن ایران به خروج از سوریه استفاده خواهیم کرد.»

ترامپ همواره از هزینه‌های سرسام‌آور عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه ناراضی بود و خروج از سوریه به معنای تحقق یکی از وعده‌های انتخاباتی او یعنی پایان دادن به مداخلات نظامی آمریکا در خاورمیانه است. اما ویل تادمن یکی از اعضای مرکز مطالعات راهبردی بین‌المللی معتقد است که زمانبندی این اقدام نشان‌دهنده تلاش برای بهبود روابط با ترکیه است. خبر عقب‌نشینی آمریکا از سوریه تنها چند روز پس از مکالمه تلفنی ترامپ با اردوغان درباره نگرانی ترکیه از حضور نیروهای کرد تحت حمایت آمریکا در شمال سوریه اعلام شد. ترکیه قبلاً اعلام کرده بود که قصد دارد عملیاتی علیه این نیروهای کرد که تهدیدی برای امنیتش هستند آغاز کند. تحلیلگران این اتفاق را یک پیروزی دیگر برای اردوغان می‌دانند.

ترکیه همواره با حمایت آمریکا از نیروهای کرد در شمال سوریه مانند (ی پ گ) که آن را وابسته حزب پ ک ک می‌داند، مخالفت کرده بود اما آمریکا این نیروهای کرد را یک متحد خوب در نبرد علیه داعش می‌دانست. اکنون ترکیه این اقدام آمریکا را چراغ سبزی برای حمله به کردها قلمداد خواهد کرد. تادمن معتقد است که داعش هنوز در سوریه به طور کامل شکست نخورده است و دولت ترامپ نیز بارها اعلام کرده بود داعش، تنها علت حضور آمریکا در سوریه نیست. این اقدام نه تنها موقعیت آمریکا برای ارائه یک راه‌حل گذار سیاسی در سوریه را تضعیف می‌کند، بلکه به معنی رها کردن سیاست اعلام شده قبلی دولت مبنی بر مبارزه با نفوذ سیاسی ایران در این کشور است. بسیاری از منتقدان مانند سناتور لیندسی گراهام، این اقدام را مانند سیاست‌های عجولانه اوباما دانسته‌اند.

نیروهای تحت حمایت آمریکا، آخرین سنگر داعش در شرق سوریه یعنی شهر هجین را پس از هفته‌ها درگیری پس گرفتند که ضربه بزرگی به داعش است اما به معنی پایان کار آن نیست. مایکل اوهانلون از موسسه بروکینگز می‌گوید: «با وجود ادامه تهدید داعش و حضور ایران، این اقدام بسیار عجولانه بود. ترامپ معمولا عجولانه واکنش نشان می‌دهد و توییت می‌کند اما کمتر دیده شده بود که در مسائلی مهم امنیت ملی نیز چنین رفتاری داشته باشد».

به نظر می‌رسد این تصمیم ترامپ موجب غافلگیری مقامات ارشد ارتش نیز شده است. کمتر از دو هفته پیش ژنرال جوزف دانفورد رییس ستاد مشترک اعلام کرده بود که احتمال دارد ماموریت نظامیان آمریکایی در سوریه تمدید شود. او اعلام کرده بود مستشاران آمریکایی موفق به آموزش یک پنجم از نیروهای ۳۵ تا ۴۰ هزار نفری بومی برای برقراری امنیت منطقه پس از شکست داعش شده‌اند. اما دولت نشان داده که تمایل دارد نسبت به درخواست‌های ترکیه در سوریه انعطاف نشان دهد. آمریکا و ترکیه، گشت‌های مشترکی را در منبج آغاز کرده بودند و جیمز متیس گفته بود آمریکا در مناطق مرزی با ترکیه برای ممانعت از درگیری‌ها، پست‌های دیدبانی برقرار خواهد کرد. چند ساعت پیش از اعلام خبر عقب‌نشینی، وزارت امورخارجه اعلام کرده بود که فروش سیستم دفاع موشکی پاتریوت به ترکیه برای رفع اختلاف میان دو کشور تایید شده است.

کارشناسان معتقدند که این عقب‌نشینی، به معنی رها کردن دوباره کردها توسط آمریکاست. تادمن می‌گوید: «عقب‌نشینی آمریکا به معنی آغاز رقابت مجدد میان ترکیه و ارتش سوریه در شرق این کشور است. نیروهای کرد بخش بزرگی از نفوذ خود را از دست می‌دهند و قادر نخواهند بود میزان قابل اعتنایی از خودمختاری را برای خود حفظ کنند».

قول اردوغان به ترامپ پس از خروج آمریکا از سوریه

رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه به دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش وعده داد که پس از خروج نیروهای آمریکایی از سوریه با نیروهای باقی‌ مانده داعش در سوریه مقابله کرده و این گروه را ریشه کن کند.

یک مقام ارشد کاخ سفید با اشاره به مکالمه تلفنی دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا و رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه در ۱۴ دسامبر اعلام کرد که اردوغان در این مذاکرات تلفنی به همتای آمریکایی‌اش وعده داده است که پس از خروج سربازان  آمریکایی با نیروهای باقی‌ مانده داعش مقابله کرده و این گروه را ریشه‌کن کنند.

این منبع مطلع که خواست نامش فاش نشود، گفت: اردوغان به رییس جمهور آمریکا گفته است ” به عنوان دوست شما من این قول را می‌دهم”.

یک مقام دیگر آمریکا نیز این اظهارات را تایید کرد. برخی رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه و آمریکا اعلام کرده‌اند که پس از مذاکرات تلفنی ترامپ و اردوغان، رییس جمهور آمریکا تصمیم خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را اعلام کرد.

این منابع اعلام کردند که جیمز ماتیس، وزیر مستعفی آمریکا بعد از این که نتوانست ترامپ را برای ادامه‌ حضور نظامی در سوریه  اقناع کند استعفا داد.

روزنامه‌ حریت نیز اعلام کرد که اردوغان گفته است که آنکارا قادر به حذف تروریست‌ها بعد از خروج نیروهای آمریکایی از سوریه است.

انتهای پیام