جای خالی شفافیت در رفتار مالیاتی پزشکان

محسن ایزدخواه در یادداشتی با عنوان “جای خالی شفافیت در رفتار مالیاتی پزشکان” در “همشهری” نوشت: واژه «مالیات» مانند سایر پدیده‌ها در طول زمان دچار معانی و مفاهیم متفاوتی شده است. در تفسیر این واژه معانی گوناگونی تبیین شده به‌طوری‌که از این واژه دامنه‌های معانی از اجر و پاداش تا جریمه، باج و خراج استخراج می‌شود.

از این منظر «مالیات» ریشه تاریخی، طولانی و عمیقی دارد. اما از منظر اقتصاددانان، مالیات مقدار پول و اموالی است که مردم یک کشور برابر با مقررات و قوانین حاکم، به دولت می‌پردازند. این پرداخت‌ها در جهت اداره امور کشور، تامین کالا‌ها‌ و خدمات عمومی، امنیت و دفاع و در راستای عمران و آبادی کشور هزینه می‌شود. بر این اساس پرداخت مالیات از جمله حقوق اجتماعی و شهروندی تمام مردمی است که در یک سرزمین ‌زاده شده و در همانجا به نقش و فعالیت در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و… می‌پردازند و همچنین از امکانات همان کشور بهره می‌جویند. به تعبیر استاد فرهیخته مرحوم مصطفی عالی‌نسب، پدر صنعت ملی کشور، مالیات از جمله حقوق اجتماعی است که بر گردن تمام آحاد ملت که واجد شرایط پرداخت آن هستند، نهاده شده. عالی‌نسب حتی در رژیم گذشته نیز بر دو اصل پرداخت درست و کامل مالیات و همچنین حقوق کارگران در قالب نظام تامین اجتماعی تأکید داشت و پرداخت حقوق اجتماعی را فراتر از رژیم‌ها و حکوت‌ها می‌دانست.

تجربه کشورهای توسعه‌یافته نیز گویای این حقیقت است که کشورهایی که بار مالی ناشی از اجرای عدالت در چارچوب قوانین و مقررات مالیاتی صحیح استوار ساخته‌اند، توانسته‌اند ضمن برپایی یک نظام سیاسی متکی بر آرا و احترام به مردم از انواع بیماری‌های اقتصادی مبتلا در کشورهای در حال توسعه جلوگیری کرده و گام‌های توسعه‌یافتگی را در زمینه‌های مختلف با شدت و حدت بیشتری بردارند. متأسفانه در ایران به‌دلایل مختلف جایگاه مالیات در کشور به‌خوبی یا تبیین نشده یا به‌صورت ناعادلانه ستون‌های مالیاتی را روی تولیدکنندگان و مولدان بنا نهاده‌اند. این در حالی است که بسیاری از مشاغل و فعالیت‌ها اعم از رسمی و غیررسمی یا مالیات پرداخت نمی‌کنند و یا ناشناخته باقی مانده‌اند. (در کشور‌های توسعه‌یافته نسبت مالیات به GDP (تولید ناخالص داخلی) بالغ بر 25درصد است اما این رقم در ایران 8درصد است.) یا به‌اصطلاح امروز دچار فرار مالیاتی شده‌اند. از جمله بحث‌های داغی که امروز در محافل گوناگون مطرح می‌شود، فرار مالیاتی جامعه پزشکی است که در این خصوص نحوه برخورد با این گروه، متأسفانه جامعه دچار افراط و تفریط‌هایی شده است. هر دو طرف نیز به مستند‌هایی اشاره می‌کنند که قابل‌تامل و بررسی است. اخیرا پژوهشی در دانشگاه علامه طباطبایی در دست تدوین است‌ که یافته‌های اولیه آن نشان می‌دهد به‌رغم پرداخت 183میلیارد تومانی پزشکان، دندانپزشکان و پیراپزشکان در سال95 فقط فرار مالیاتی ناشی از دندانپزشکان در همین سال بالغ بر 200میلیارد تومان بوده است! از فعالیت‌های سایر رشته‌های پزشکی رقمی بالغ بر یک هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی برآورد می‌شود! از سوی دیگر سازمان نظام پزشکی در مصاحبه‌های گوناگون همواره از پزشکان و نحوه پرداخت مالیات آنان دفاع می‌کند و دامن‌زدن به فرار مالیاتی پزشکان را به مصلحت نمی‌داند. بنابراین برای برون‌رفت از این بحران پیش‌آمده و جلوگیری از هرگونه سوءبرداشت یا فرار مالیاتی نکات زیر باید مورد توجه نظام تصمیم‌گیری کشور قرار گیرد؛

1- متأسفانه حساب‌های ملی ایران طوری تنظیم شده که نمی‌توان از درون آن اطلاعات لازم را از دریافتی و در آمدهای پزشکان استخراج کرد. بنابراین لازم است بانک مرکزی و مرکز آمار ایران این حساب‌ها را طوری تنظیم و آماده‌سازی‌ کنند که بتوان به درآمد‌های حرف مختلف پزشکی دست یافت.

2- طبق قانون مصوب سال1394 باید ‌از سال‌98 برای تمام مشاغل و حرف صندوق‌های الکترونیکی تعبیه شود. بنابر‌این اگر نظام تصمیم‌گیری به این تکلیف قانونی عمل کند و با توجه به اتصال الکترونیکی این صندوق‌ها به سازمان مالیاتی، قاعدتا فرار مالیاتی برای همه مشاغل و ازجمله پزشکان به حداقل خواهد رسید.

3- پزشکان معمولا یا در بخش دولتی اشتغال دارند یا در بخش خصوصی. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که بخش دولتی معمولا مالیات‌ها را به‌طور کامل پرداخت می‌کند. در وجه غالب در سایر بخش‌ها با دارا بودن حساب‌های متفاوت اعم از شخصی، بیمارستانی و یا افراد ثالث ممکن است فرار مالیاتی صورت گیرد. لذا نظارت‌های مالیاتی تا حد بسیار زیادی می‌تواند به این تخلفات فرار مالیاتی خاتمه دهد و از همه مهم‌تر جریمه‌های ناشی از غیرواقع‌گویی باید به حدی باشد که خطر‌پذیری این تخلف را برای خاطیان بسیار بالا ببرد.

4- یکی از دلایل فرار مالیاتی ازجمله در حرف مختلف پزشکی ضعف نظارت، عدم‌پیگیری و به‌عبارتی واحدیابی سازمان‌های مالیاتی است بنابراین سازمان مالیاتی کشور با فعال‌کردن این بخش و بازرسی‌های دوره‌ای و سیستماتیک می‌تواند به شناسایی این واحد‌ها اقدام و از فرار‌های مالیاتی احتمالی جلوگیری کنند.

5- یکی از نکات مهم در فرار مالیاتی پزشکان عدم‌تجمیع درآمد‌های پزشکان در طول سال است. به‌طور مثال، ممکن است یک پزشک در طول هفته یا ‌ماه در مطب شخصی خود، در یک کلینیک عمومی و یا در یک بیمارستان فعالیت کند. سیستم دریافت مالیاتی اکنون به‌صورت جزیره‌‌ای و مجرد از هر واحد با سقف معافیت تا 15میلیون و 600هزار تومان عمل می‌کند. درحالی‌که اگر مجموع درآمدهای سالانه تمام واحد‌هایی که پزشکان در آن فعالیت می‌کنند محاسبه شود، به بسیاری از فرارهای مالیاتی که ناشی از بی‌توجهی سازمان مالیاتی کشور است، خاتمه داده می‌شود.

انتهای پیام