سروش محلاتی: اثر زمان و مکان در فهم فعل ائمه(ع) باید مورد توجه قرار گیرد

آیت‌الله محمد سروش محلاتی گفت: تاثیر زمان و مکان نه تنها در فهم نصوص دینی بلکه در فهم فعل ائمه(ع) هم باید مورد توجه قرار گیرد به این نحو که هر فعلی از امام و اولیای الهی را با توجه به شرایط خود باید فهم و تفسیر کرد.

به گزارش شفقنا، سروش محلاتی در مراسم عزاداری موسسه فرهنگی مذهبی دارالزهرا به موضوع تاسی به حضرت زهرا(س) و قلمروی آن اشاره و ابراز کرد: اطلاعات تاریخی و حدیثی ما نسبت به زندگی حضرت زهرا(س) باید پالایش شده و سره از ناسره تشخیص داده شود تا به اطلاعات معتبری دست یابیم.

او با طرح این سئوال که آنچه حضرت زهرا(س) عمل کرده است برای ما به عنوان یک الگو ارزش دارد یا خیر؟ تصریح کرد: مسائل زندگی، مسائل گسترده ای است؛ از سوی دیگر طول زمان تغییرات فراوانی در زندگی بشر به وجود آورده است لذا ما چکونه می توانیم این ارتباط را با سیره حضرت زهرا(س) برقرار کرده و به سبک آن حضرت زندگی کنیم؟

استاد حوزه علمیه قم سنّ ازدواج، مهریه، جهیزیه و مدیریت خانواده را نمونه ای از سیره حضرت زهرا(س) برشمرد و عنوان کرد: اگر بر فرض، اطلاعات تاریخی ما در مورد حضرت زهرا اعتبارسنجی شده و ارزش گذاری شده باشد، انگاه باید بررسی کرد که این سیره در چه قلمرویی برای ما اعتبار دارد و باید الگو قرار بگیرد و به نسل های دیگر آموزش داده شود؟

او به طرح مساله پرداخت و عنوان کرد: بررسی تاسی به حضرت زهرا(س) دارای دو سطح است که بنده قصد دارم به سطح اول بپردازم و آن این است که تاسی به حضرت زهرا(س) تابع چه منطق و ضابطه ای است؟ و ایا تفکیک کردن میان حوزه های مختلف زندگی ملاک و ضابطه ای دارد؟ بعد از پذیرش اسلوب در بررسی سیره فاطمی در مرحله دوم باید تک تک اجزاء آن سیره را بر اساس آن منطق بررسی کرده و ببینیم به چه نتایجی می رسیم؟ در بررسی سطح اول که گذشتگان هم روی آن کار کرده اند، این مساله مطرح می شود که آیا تاسی شامل امور عادی زندگی اولیای الهی می شود یا خیر؟

سروش محلاتی توضیح داد: گذشتگان ما عنوان می کنند که امور عادی زندگی اولیای الهی در قلمروی تشویق و ترغیب به تاسی قرار نمی گیرد و لذا عنوان می کنند که نباید اینها را به عنوان الگو قرار داد.

او یکی از موارد تاسی به پیامبر اکرم را استفاده از زبان عربی در ایراد خطبه نماز جمعه بیان کرد و گفت: در یک دوره ای، برخی علمای ما می گفتند خطبه نماز جمعه باید به زبان عربی باشد چون خطبه های نماز جمعه در زمان پیامبر(ص) و علی(ع) عربی بوده است . مرحوم شهید اول یکی از این افراد بود که فتوا داده بود خطبه نماز جمعه در همه کشورها باید به زبان عربی باشد.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: در این مرحله علمایی داشتیم که آمدند و خط شکنی کردند یعنی عنوان کردند که زبان خطبه نماز جمعه جزو امور عادی است لذا نیازی نیست مساله تاسی مطرح شود و باید با زبان مخاطبین خود سخنرانی کند بنابراین عربی بودن خطبه موضوعیت ندارد.

او اضافه کرد: مرحوم صاحب جواهر می گوید: «پیامبر به عربی موعظه می کرد و خطبه می خواند ولی شاید این امتیاز زبان عربی نیست که آن را الگو قرار دهیم».

سروش محلاتی در خصوص عقود و معاملات هم این سئوال را مطرح کرد که آیا باید صیغه آن به زبان عربی جاری شود و گفت: در چندقرن پیش، علمای ما مانند محقق کرکی می گفتند باید به عصر و زمان پیامبر تاسی کنیم و چون در زمان پیامبر، خرید و فروش به زبان عربی بود بنابراین باید ما هم به زبان عربی خرید و فروش کنیم.

او با اشاره به سدشکنی علما در دوران گذشته گفت: علمای ما در این باره هم آمدند و عنوان کردند که این امور در قلمروی تاسی قرار نمی گیرد و باید با عرف و زبان همان جامعه معامله کرد.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به تاثیر اوضاع و احوال اجتماعی زمان در تاسی به اولیای الهی بیان داشت: بسیاری از کسانی که دم از اسوه بودن پیامبر و ائمه می زنند شکل و صورتی از زندگی ایشان در ذهنشان است و می خواهند این شکل و صورت را تا ابد حفظ کنند و حاضر به تغییر نیستند.

او تصریح کرد: گاهی اوقات این اسوه گرفتن از زندگی اولیای الهی به گونه ای تعمیم می یابد که حالت مسخره به خود می گیرد و همه چیز، ظاهری و صوری می شود. مثل ان روحانی مشهدی که دخترش را بخاطر تاسی با شتر به خانه بخت فرستاد، آیا تاسی این است؟

سروش محلاتی گفت: یکی از اشکالاتی که افراد ظاهرگرا به ائمه می کردند همین بود که شما قالبهایی که مربوط به زندگی پیامبر است، رعایت نمی کنید. یکی از این افراد، سفیان ثوری است که مکرر با امام صادق(ع) بحث کرده است. یکی از این بحث ها آنجاست که سفیان سوری بر امام(ع) وارد می شود و می بیند که ایشان لباس سفیدی بر تن کرده اند. خطاب به امام صادق می گوید: این لباس در شان شما نیست. آیا پیامبر اینگونه لباس می پوشید؟ حضرت پاسخ می دهند: پیامبر در شرایط زمان خود و مطابق عرف رایج زمان لباس می پوشید و من هم در شرایط زمان خودم لباس می پوشم.

او مقصود از سبک زندگی پیامبر و اولیای الهی را فهم صحیح شیوه زندگی دانست و بیان داشت: ائمه ما را به این ظاهرگرایی ها و صورت گری ها و فریب ها نیاوردند و این افتخار و امتیاز مکتب تشیّع است.

استاد حوزه علمیه قم با طرح این سئوال که آیا ما امور عادی زندگی حضرت زهرا(س) و شرایط سیاسی اجتماعی زمان آن حضرت را جدا کرده ایم؟ گفت: آیا مهریه حضرت زهرا(س) امر ثابت و دائمی است یا مبلغی با توجه به شرایط آن زمان است؟ البته اسلام تشویق به مهریه های پائین کرده است اما مهرالسنه که اسلام از آن سخن می گوید، وابسته به شرایط بوده است یا نه؟ این جای کار فراوان دارد و متاسفانه جایش خالی است. همین سبب آشفتگی ذهنی می شود که ما از یک طرف در منبرها و صداوسیما و نوشته ها و کتابها مکرر سخن از زندگی حضرت زهرا به میان می آوریم اما بین آنچه که می گوئیم و آنچه که در عمل اتفاق می افتد فاصله فراوان است.

او بخش پایانی سخنان خود را تاسی به ارزش ها در نزد اولیای الهی اختصاص داد و بیان کرد: ایثار، عفت، ادب، حق طلبی ، اهتمام به تربیت فرزندان ، واخلاق از جمله ارزشهای موجود نزد فاطمه زهرا(س) است که دائمی و جاودانه هستند و باید آنها را فرا گرفت.

سروش محلاتی ادامه داد: یکی از گرفتاری های ما منبری ها و سخنرانان این است که مردم از ما اطلاعات ریز تاریخی از زندگی اولیای الهی می خواهند که ما بلد نیستیم و دستمان خالی است.در حالیکه مهم تر این اطلاعات بهره گیری از روحِ زندگی ان بزرگان است

او اضافه کرد: تا کی باید گرفتار این صورت ها و ظاهرسازی ها بوده و اشکال و ماکت های گذشته را بگیریم، حفظ کرده و خودنمایی و فریبکاری کنیم؟ بیائیم به جای این کارها، اصول ارزشی که در زندگی پیامبر و اهل بیت(ع) است را جدی گرفته و پایه و اساس زندگی خود قرار دهیم.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به تاثیر زمان و مکان در اندیشه امام خمینی گفت: این تاثیر زمان و مکان نه تنها در فهم نصوص دینی بلکه در فهم فعل ائمه(ع) هم باید مورد توجه قرار گیرد به این نحو که هر فعلی از امام و اولیای الهی را با توجه شرایط خود باید فهم و تفسیر کرد.

او خاطرنشان کرد: زمانی می توانیم که به زندگی حضرت زهرا تاسی کنیم که این مسیر علمی را طی کرده باشیم و متاسفانه هنوز در این مسیر کار شایسته ای که بتواند ابعاد مختلف زندگی حضرت را برای ما روشن کند انجام نگرفته است و کارهایی که در این زمینه شده گرچه باارزش هست اما کافی نیست.

انتهای پیام