یادداشت علی ربیعی برای “فردای ۴۰سالگی”
علی ربیعی در یادداشتی با عنوان “فردای ۴۰سالگی” در روزنامه شرق نوشت: «انقلاب اسلامی ایران، فارغ از همه فراز و نشیب‌ها ۴۰ساله شد. دیروز حضور مردم در سراسر کشور نشان داد چرا این انقلاب از بسیاری جنبه‌ها خصوصا دلبستگی و علاقه مردم به نقش‌آفرینی و همچنین علایق بین نسلی با دیگر انقلاب‌های کلاسیک جهان از نوع خود همچون انگلیس، آمریکا، فرانسه، روسیه و… متفاوت است. معمولا سالگرد انقلاب‌ها، حالت مناسکی به خود می‌گیرد؛ در حالی که آرمان‌های انقلاب ایران از جمله استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی هنوز تازه هستند. کلارنس کرین برینتون در «کالبدشکافی چهار انقلاب» به دوران ترمیدوری انقلاب‌ها می‌پردازد؛ دورانی که در آن ساخت سیاسی باقی مانده و تمام مناسبات گذشته بازسازی می‌شود و از همین رو است که ما باید به طور مداوم مراقب باشیم تا به چنین عارضه‌ای مبتلا نشویم. انسداد سیاسی و عدم جابه‌جایی طبقاتی از رنج‌های نسل‌های دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی بود. ما اکنون نیز باید از حضور آنها که فقط پیوندخوردگان قومی و فامیلی هستند و هیچ شایستگی دیگری ندارند، در تمام عرصه‌ها از شرکت‌ها گرفته تا مناسبات اداری پیشگیری کنیم. شایسته‌گزینی از آرمان‌های انقلاب بود که باید پاس داشته شود و از مهجورشدنش جلوگیری کنیم و نگذاریم به نام انقلاب و به کام غیر شایستگان امور پیش برود.
فقر و نابرابری در سال‌های پیش از انقلاب بیداد می‌کرد. تأملی بر این شعر عمران صلاحی – بچه‌محل قدیمی من (در جوادیه) – حال‌وهوای آن روزها را به خوبی تصویر می‌کند:
کشتارگاه
در آخر جوادیه
این سوی «نازی‌آباد» است
و مردم محله من هر صبح
با بوی خون
بیدار می‌شوند
در بوی تند پهن
اینجا بهار بینی خود را بالا می‌گیرد
سگ‌های نازی‌آباد
در بوی لاشه‌های کهن عشق می‌کنند
میعادگاه‌شان
کشتارگاه
انبوه گوسفندان
تصویر کوره‌های آدم‌سوزی را
در ذهنم
بیدار می‌کنند
و توصیف عینی فروغ فرخزاد از بیداد فقر در محله‌های پایین شهر گواه این مدعاست:
«و مردم کشتارگاه که خاک باغچه‌هاشان هم خونی است و آب حوض‌هاشان هم خونی است و تخت کفش‌هاشان هم خونی است چرا کاری نمی‌کنند.»
انقلاب اگر چه از شدت نابرابری‌ها کاست اما اگر به هوش نباشیم، نابرابری بازمی‌گردد و تکرار می‌شود. با نگاهی واقع‌بینانه، امروز هم حاشیه‌نشینی رو به گسترش است. حاشیه‌نشینان شهری در دو انتخابات قبل نسبت به گذشته مشارکت کمتری داشته‌اند که زنگ خطری جدی است. فشار اقتصادی بر زندگی مردم، ناامیدی از دستگاه‌های اجرایی، از ادارات دولتی گرفته تا پیچ و خم دادگاه‌ها و حتی رفتار نمایندگان – که خود دیروز انتخاب کرده و امروز تغییرات رفتاری آنها را به چشم می‌بینند – هشداری تأمل‌برانگیز است. باید حضور مردم را در صحنه‌های اجتماعی پاس داشت.
حضور امروز مردم در جشن انقلاب با وجود دشواری‌های اقتصادی، کاهش شدید قدرت خرید، زندگی همراه با نگرانی، فشارهای روانی عظیم بین‌المللی – برنامه‌های پخش‌شده از شبکه‌های فارسی‌زبان در این چند روز درباره ۴۰سالگی انقلاب که روایتی پر از ابهام و ناامیدی دارد، قابل تأمل است – بسیار پراهمیت است. در فضایی که برخی به دنبال پروژه خواندن انقلاب هستند و دسته‌ای قصد دارند روشنفکری و دغدغه‌های پنج دهه را با مقایسه‌های غیر علمی امری بیهوده جلوه دهند – گویی انقلاب، ضرورت اجتماعی دوره تاریخی خود نبوده است – باید مشارکت و حضور مردم را مغتنم دانست. مهم این است که بدانیم مردم تضمین نداده‌اند که همواره یکسان و حامی مسئولان نظام عمل کنند. صندوق‌های رأیمان را پاس بداریم و به ملزومات اثرگذاری صندوق رأی پایبند باشیم. مگر می‌شود فراموش کرد شاه مغرورانه به غربی‌ها می‌تاخت که «مشکل شما برای توسعه داشتن، دموکراسی است.»
صندوق‌ها آسیب‌پذیرند. سبد گزینش مردم را تنگ و کوچک نکنیم. نتیجه این تنگ شدن در برخی از انتخابات‌ها، چگونه منجر به بیرون آمدن افرادی از صندوق می‌شود که رفتار امروزشان تناسبی با فضیلت جامعه ندارد. امروز که وارد دهه پنجم حیات انقلاب شده‌ایم، ضروری است بیش از گذشته، الزامات پیش و پساصندوق را نهادینه کنیم. از رأی مردم استقبال کنیم و به خاطر داشته باشیم که وجدان جمعی جامعه در شرایط پایبندی به ملزومات پیش و پساصندوق، تصمیم نادرست نمی‌گیرد. از دیگر سو به خاطر داشته باشیم قانون اساسی انقلاب سرشار از ظرفیت‌های بنیادین است؛ ظرفیت‌هایی که هنوز برخی از آنها محقق نشده‌اند. تمامی بندهای قانون اساسی را پاس داشته و پیاده‌سازی کنیم. با تفاسیر خاص و قرائت‌های تنگ‌نظرانه، دایره اسلام عزیزمان را محدود نکنیم. وجه رحمانی اسلام و آموزه‌های اخلاقی آن از ابتدای شکل‌گیری تا همیشه تاریخ برای مردم جذاب بوده و خواهد بود. اسلام دین معنویت، تکریم انسان، شادی و اخلاق‌مداری است. با اسلام تنگ‌نظرانه، تحرک اجتماعی و مناسبات پرنشاط را از مردم نگیریم. شادی نیاز امروز جامعه ما است.
و کلام آخر: امسال هم حضور پر شور و سرشار از دلبستگی مردم را مغتنم می‌دارم. چه شیرین است در متن جامعه برای تحقق آرمان‌هایی که هنوز بوی تازگی دارند، حرکت کردن.
۴۰سالگی انقلاب مبارک»
انتهای پیام
