استراتژی جديد پوتين یا بلوف نتانياهو؟!
سارا معصومی در یادداشتی با عنوان “بلوف نتانياهو یا استراتژی جديد پوتين” روزنامه‌ی اعتماد نوشت: پرونده سوريه اندك‌اندك وارد لايه‌هاي جديدتري مي‌شود. ابتكار آستانه با حضور ايران، روسيه و تركيه آرامش نظامي را تا حد قابل توجهي به مناطق مختلف در سوريه بازگردانده و تلاش‌ها براي تعيين كميته قانون اساسي و به تبع آن نگارش قانون اساسي جديد يا ايجاد اصلاحاتي در قانون اساسي موجود آغاز شده است. بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه پس از 7 سال از آغاز بحران در اين كشور به ايران سفر كرده و تصاوير وي در ديدار با رهبري و رييس‌جمهور ايران نشان داده كه پيوند ميان تهران و دمشق قابل گسستن نيست. همزمان كشورهاي عربي در حال سبك و سنگين كردن ورود به مرحله عادي‌سازي رابطه خود با سوريه هستند و به عنوان نمونه روز گذشته خبري منتشر شد مبني بر اينكه عربستان دو ديپلمات خود را راهي سوريه كرده است. همزمان اتحاديه عرب نيز در حال بررسي بازگرداندن كرسي سوريه به دولت بشار اسد است و البته كه دولت سوريه مي‌گويد فعلا عجله‌اي براي بازگشت به اتحاديه ندارد. مقام‌هاي تركيه نيز اخيرا پس از چند ماه تاييد و تكذيب اعتراف كردند كه رابطه آنكارا با دمشق در سطوح پايين در جريان است. در چنين شرايطي طبيعي است كه بازيگران غيرفعال در پرونده سوريه نگران تثبيت وضعيت موجود باشند. وضعيتي كه نفوذ ايران يكي از پايه‌هاي اصلي آن خواهد بود. در حالي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا فرمان خروج نيروهاي امريكايي از سوريه را صادر كرده و به نظر مي‌رسد كه پنتاگون در حال تعيين جدول زماني براي اين خروج است، اسراييل به نگران‌ترين بازيگر ميدان بدل شده است. دونالد ترامپ در حالي كه بر اتحاد امريكا و اسراييل در منطقه تاكيد دارد، اما بي‌توجه به هشدارهاي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اين رژيم فرمان خروج نيروهاي امريكايي به بهانه پايان كار داعش در سوريه را صادر كرده و در چنين شرايطي چشم اميد اسراييلي‌ها بيش از همه به كرملين است. روسيه در پرونده سوريه همراه ايران است و به نظر مي‌رسد كه گام‌هاي سياسي و نظامي اين دو كشور در سوريه كاملا در تطبيق با هم است. اسراييل روي همين تطبيق منافع ايران و روسيه سرمايه‌گذاري كرده و البته تلاش مي‌كند، مسكو را از تهران دور كند. تلاشي كه حداقل در 7 سال گذشته ره به جايي نبرده اما بي‌بي همچنان اميدوار است. در چهار سال گذشته تعداد سفرهاي نتانياهو به روسيه و فاصله ديدارهاي او با رييس‌جمهور اين كشور افزايش پيدا كرده و گفته شده كه محور اصلي تمام اين سفرها، ايران و به شكل دقيق‌تر نقش ايران در سوريه بوده است. همزمان مقام‌هاي روس نيز اظهارات دوپهلويي درباره ايران و اسراييل در سوريه داشته‌اند كه اين موضع‌گيري‌ها با توجه به رابطه همزمان مسكو با تهران و تل‌آويو تا حدودي قابل درك است. چهره‌اي مانند سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه اخيرا در سخناني تاكيد كرده بود كه ايران مي‌داند امنيت اسراييل اولويت ماست. چندي پيش نيز اظهارنظري مشابه از ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه مبني بر اينكه با اتمام جنگ در سوريه تمام نيروهاي خارجي بايد از سوريه خارج شوند، منتشر شد كه در برخي رسانه‌ها گفته شد كه مخاطب اين جملات رييس‌جمهور روسيه، ايران بوده است. در همان بازه زماني محمدجواد ظريف، وزير خارجه و بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه در اظهاراتي تاكيد كردند كه ايران به دعوت دولت مركزي سوريه به اين كشور رفته و زماني از اين كشور خارج مي‌شود كه دمشق بخواهد و خواست و اراده ساير كشورها در تصميم ايران تاثيري نخواهد گذاشت.
با وجود اين سابقه، نخست‌وزير رژيم اسراييل همچنان اصرار دارد، حمايت كرملين از برنامه خود براي دور نگه داشتن ايران از سوريه را به دست آورد يا حداقل از تظاهر به اين تصاحب حمايت كند. بر همين اساس روز يكشنبه بود كه نخست‌وزير رژيم اسراييل در ابتداي جلسه كابينه با اشاره به ديدار چند روز پيش با ولاديمير پوتين ادعا كرد كه رييس‌جمهور روسيه با خروج نيروهاي خارجي كه بعد از سال ۲۰۱۱ و با شروع جنگ داخلي وارد خاك سوريه شدند، موافق است. او گفت: در ديدار با پوتين با ايجاد كميته مشتركي با روسيه و با مشاركت ديگر طرف‌هاي خارجي براي خارج كردن نيروهاي خارجي از سوريه به توافق رسيديم. نخست‌وزير رژيم اسراييل در بخش‌هاي ديگري از سخنانش ادعا كرد كه اسراييل همچنان مانع نفوذ نظامي ايران در سوريه خواهد شد و گفت كه ارتش اسراييل براي مقابله با اين مساله به فعاليت‌هاي نظامي خود در سوريه ادامه مي‌دهد. پيش از نتانياهو نيز دو رسانه روسيااليوم و المصدر به موافقت روسيه براي تشكيل كميته مشترك بين‌المللي به منظور خارج كردن نيروهاي خارجي از سوريه اشاره كرده بودند. البته در متن خبر اين دو رسانه اشاره‌اي به جمله‌اي كه نتانياهو بيان كرده يعني خارج شدن نيروهايي كه پس از 2011 وارد سوريه شدند، نشده بود. روس‌ها نيز تا لحظه تنظيم اين گزارش موضع‌گيري رسمي در اين زمينه نداشته‌اند.
واكنش مقام‌هاي ايراني: از« اول اسراييل» تا انداختن توپ در زمين سوريه
نخستين واكنش نيمه رسمي به اين خبر از جانب حميد دهقاني‌پوده مديركل خاورميانه و شمال آفريقاي وزارت امور خارجه بود. وي در صفحه توييتر خود به شكل غيرمستقيم پاسخي به اين خبر داد و نوشت: ما هم موافقيم كه در نهايت همه نيروهاي خارجي بايد از سوريه بروند و سرانجام به همت ملت و دولت سوريه و هم‌پيمانان آنها همه نيروهاي خارجي از سوريه خارج مي‌شوند و البته نيروهاي امريكايي و اشغالگران اسراييلي جولان در راس آنها هستند. البته علي شمخاني دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران نيز روز يكشنبه در جمع خبرنگاران درباره حضور ايران در سوريه و تلاش‌هاي اسراييل براي مخالفت كردن با اين مساله به خبرنگاران گفته بود: ايران در محور ثبات‌سازي و ثبات‌خواهي به دعوت دولت سوريه و در جهت كمك به مردم سوريه به سوريه رفته و در آنجا مستقر است و تا زماني كه دولت سوريه خواهان اين وضعيت باشد، بقا پيدا خواهد كرد و اين جلز و ولز و اين سفرهاي بي‌فايده و حرف‌هاي بي‌عمل نتانياهو تاثيري در اين بقا نخواهد داشت. روز گذشته نيز بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه در پاسخ به سوال ايرنا درباره سفر نخست‌وزير رژيم صهيونيستي به روسيه و تشكيل كارگروهي براي خروج نيروهاي نظامي از سوريه گفت: مقامات رژيم اشغالگر قدس عادتي دارند كه نمي‌توانند آن را ترك كنند و براي تحت تاثير قرار دادن روابط ايران و روسيه، ايجاد جنگ رواني دروغگويي و دروغ‌پراكني مي‌كنند. مقامات اين رژيم براي تحت تاثير قرار دادن روابط مستحكم ايران و روسيه كه در سال‌هاي اخير موفقيت‌هايي را در سوريه كسب كرده‌اند، اين نوع سخنان را بيان مي‌كنند كه تاكنون هم از اين سخن پراكني‌هاي بي‌ربط داشته‌اند. روابط ايران و مسكو مستحكم‌تر از هر زمان ديگري است و ما در تماس و مشورت با يكديگر هستيم. البته ما نه يگان و نه پادگاني در سوريه نداريم و حضور ما در اين كشور مستشاري است و تا زماني هم كه دولت سوريه به حضور ما نياز داشته باشد، در كنار دولت، ملت و نيروهاي نظامي اين كشور با تروريست‌ها مبارزه خواهيم كرد.
كدام نيروي خارجي؟
اظهارات نتانياهو درباره موافقت پوتين با تشكيل كميته بين‌المللي براي خارج كردن نيروهاي غيرسوري از اين كشور تاكنون بيشتر در رسانه‌هاي اسراييلي بازتاب داشته و رسانه‌هاي مطرح منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي چندان به آن نپرداخته‌اند و شايد يكي از دلايل اين مساله سكوت كرملين و عدم تاييد اين خبر باشد. رويترز در گزارشي در اين باره نوشته است: با پيروزي نسبي بشار اسد در جنگ 8 ساله داخلي در سوريه، اكنون اسراييل نگران است كه حضور ايران و حزب‌الله لبنان بيخ گوش تل‌آويو به تهديدي جدي براي امنيت اين رژيم بدل شود. اسراييل صدها حمله عليه مواضع ايران و حزب‌الله لبنان در سوريه در چند سال اخير انجام داده و به نظر مي‌رسد كه روسيه نيز چشمان خود را بر اين حركت اسراييلي‌ها بسته است. برخي منابع مي‌گويند كه اين حملات طبيعتا بايد پيش از انجام به منظور جلوگيري از تداخل با پرواز جنگنده‌هاي روسي به اطلاع كرملين رسانده شده باشد. بي‌بي ادعا مي‌كند كه در ديدار اخير با پوتين تداوم اين حملات را به اطلاع وي رسانده اما تاكنون هيچ منبعي در كرملين پاسخ روسيه به اين اظهارنظر بي‌بي را منتشر نكرده است. يكي از نكاتي كه در اظهارات نتانياهو به چشم مي‌خورد، اشاره به خارج شدن نيروهايي است كه پس از سال 2011 وارد سوريه شده‌اند. در حقيقت نخست‌وزير رژيم اسراييل با اين جمله تلاش كرده، تاكيد كند كه خارج شدن نيروهاي اسراييلي‌ها از بلندي‌هاي جولان در دستور كار نخواهد بود. همچنين اين جمله مي‌تواند توجيهي براي باقي ماندن تعدادي از نيروهاي روس در سوريه هم باشد، چرا كه سابقه فعاليت يكي از پايگاه‌هاي نظامي روسيه در سوريه به پيش از اين تاريخ بازمي‌گردد. رويترز در بخش‌هاي ديگري از گزارش خود نوشته كه روسيه پيش از اين نيز به خروج نيروهاي غيرسوري از سوريه چراخ سبز نشان داده اما به نظر مي‌رسد كه خود روس‌ها مايل به تمديد حضور نظامي خود در سوريه باشند. سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه روز يكشنبه در مصاحبه‌اي با يك رسانه كويتي تاكيد كرده بود كه وضعيت در سوريه به دليل عمليات نيروهاي زميني سوريه و حمايت‌هاي هوايي روس‌ها به شرايط تثبيت نزديك شده اما نمي‌توان گفت كه تهديد گروه‌هاي تروريستي در سوريه كاملا از ميان رفته است. برخي تحليلگران مي‌گويند كه روسيه به دنبال بيشترين بهره‌برداري از خروج نيروهاي امريكايي از سوريه است، لذا پوتين برنامه‌اي براي كاستن از تعداد نيروهاي نظامي خود در سوريه نخواهد داشت. برخي رسانه‌هاي اسراييلي در پوشش غلوآميز اين اظهارات نتانياهو ادعا كردند كه سفر از پيش اعلام نشده بشار اسد به ايران و ديدار با مقام‌هاي ايراني زنگ‌هاي خطر را در مسكو به صدا در آورده و روسيه احساس مي‌كند كه با توجه به تعميق رابطه تهران و دمشق كه سفر بشار اسد يكي از بهترين نشانه‌هاي آن است بايد در مسير كم‌رنگ كردن حضور نظامي ايران در سوريه گام بردارد. اين ادعا در حالي مطرح شده كه حضور مستشاران نظامي ايران در سوريه براي كمك به دولت بشار اسد پيش از فعاليت نظامي روس‌ها در پرونده سوريه انجام شده بود و همين مساله گوياي استقلال ايران و سوريه در تصميم‌گيري درباره سطح همكاري‌هاي سياسي و نظامي است.
ديدار روسي و امريكايي با طعم انتقاد
طبق برنامه‌ريزي‌هاي اعلام شده روساي ستاد مشترك ارتش‌هاي امريكا و روسيه بايد روز گذشته در وين با هم ديدار مي‌كردند. به گزارش رسانه‌هاي امريكايي اصلي‌ترين محور اين گفت‌وگو سوريه بود و البته ديگر چالش‌هاي موجود در رابطه با مسكو و واشنگتن نيز در اين ديدار مورد بحث و بررسي قرار گرفت. سخنگوي ستاد مشترك ارتش امريكا در اين باره به خبرنگاران گفت: «ژنرال جوزف دانفورد، رييس ستاد مشترك ارتش امريكا و ژنرال والري گراسيمف، همتاي روس او چهارم مارس، ۱۳ اسفند در پايتخت اتريش ديدار كردند.» سرهنگ پاتريك رايدر، سخنگوي ستاد مشترك ارتش امريكا افزوده است كه «دو فرمانده نظامي در مورد كاهش تنش‌ها در جريان عمليات ائتلاف (به رهبري واشنگتن) و روسيه در سوريه گفت‌وگو و در مورد وضعيت و روابط نظامي روسيه و امريكا، همچنين وضعيت امنيت بين‌الملل در اروپا و مسائل كليدي ديگر تبادل نظر مي‌كنند.»
همزمان با انتشار خبر اين ديدار، رييس ستاد كل نيروهاي مسلح نسبت به راهبرد جديد نظامي امريكا و استفاده از «نيروهاي ستون پنجم» هشدار داد. به نوشته خبرگزاري «تاس» ژنرال «والري گراسيموف» گفت كه پنتاگون توسعه راهبرد جديد در قالب انجام عمليات نظامي به شيوه «اسب تراوا» را آغاز كرده است. ژنرال گراسيموف توضيح داد كه پنتاگون توسعه يك راهبرد جنگي جديد را آغاز كرده كه اسب تروا نام دارد. اين امر به‌طور فعال با استفاده از توان بالقوه اعتراض با كمك نيروهاي «ستون پنجم» و به نفع بي‌ثبات كردن اوضاع و در عين حال استفاده از جنگ‌افزارهاي با دقت بالا در مهم‌ترين مكان‌هاست. ژنرال گراسيموف در ادامه توضيح داد كه روسيه آماده نبرد با هر نوع راهبرد هجومي امريكاست و اين كشور با «راهبرد محافظتي فعال» مانع هرگونه تهديدي عليه امنيت روسيه خواهد شد. وي در خاتمه سخنان خود اظهار داشت كه امريكا و متحدانش در حال فعاليت در انجام اقدام‌هاي هجومي به هدف از بين بردن استقلال كشورهاي ناخواسته، تضعيف حاكميت، تغيير نهادهاي قانونمند حكومت منتخب است.
انتهای پیام
