تاثیر خروج آمریکا از توافق های بین‌المللی بر امنیت اروپا 

بنیاد تحقیقات استراتژیک فرانسه با بیان اینکه اکنون اروپا هر چه بیشتر نسبت به ثبات نظام بین الملل با دیده تردید می نگرد، هشدار داد که خروج آمریکا از توافق های بین المللی به امنیت اروپا لطمه جدی می زند.

به گزارش ایرنا به نقل از اندیشکده فرانسوی بنیاد تحقیقات استراتژیک ‘Fondation pour la Recherche Strategique-FRS’، انعقاد پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (The Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty-INF) در دوران جنگ سرد نشانه علاقه بازیگران به حفظ ثبات نظام بین الملل بود و در مقطع کنونی خروج از این پیمان می تواند معنایی متضاد داشته باشد.

پیمان ‘INF’ نماد جنگ سرد و اساسا محصول زمان خود بود. رو به زوال رفتن آن هم عملا محصول یک زمینه جدید است. این زمینه جدید با بهانه جویی و نمایش قدرت همراه شده است و به امنیت اروپا به عنوان بازیگری که از لحاظ جغرافیایی در میان این دو قدرت موشکی و هسته ای قرار گرفته آسیب وارد می کند.

در ادامه این گزارش آمده است؛ مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا روز شنبه 4 مارس 2019 (13 اسفند 97) اعلام کرد که پیمان موشک های هسته ای میان برد با روسیه را تعلیق و پس از 6 ماه نیز این توافق لغو خواهد شد. در همان روز رئیس جمهوری روسیه نیز فرمان توقف پیمان منع توسعه موشک های هسته ای کوتاه و میان برد میان آمریکا و شوروی را امضا کرد.

این پیمان سال 1987 میان مسکو و واشنگتن مبنی بر منع آزمایش و تولید موشک های زمین پایه دارای بُرد 500 تا پنج هزار و 500 کیلومتر با قابلیت حمل کلاهک هسته ای امضا شد.

وزارت دفاع روسیه 22 فوریه 2019 (3 اسفند 97) از موشک معروف به 9 ام 729 خود به همراه پرتابگر آن رونمایی کرد، سلاحی که آمریکا آن را بهانه خروج خود از پیمان منع گسترش موشک های هسته ای کوتاه و میان برد اعلام کرده است.

«میخائیل ماتفییفسکی» فرمانده بخش موشکی و توپخانه ارتش روسیه در مراسم رونمایی از این موشک برد آن را 480 کیلومتر اعلام کرد و گفت: این موشک نمونه پیشرفته 9 ام 728 است با این تفاوت که برد آن 10 کیلومتر از نمونه قبلی کمتر است.

وی با بیان اینکه این موشک «زمین پرتابی» در رزمایش روسیه امتحان خود را با موفقیت پشت سر گذاشته است، افزود: با توجه به برد کمتر از 500 کیلومتری این موشک، روسیه پیمان موشکی را نقض نکرده است.

این ژنرال نظامی با بیان اینکه کلاهک این موشک بهینه سازی شده و سیستم هدایت آن بهبود یافته است، تاکید کرد: کاهش برد به دلیل سنگینتر شدن کلاهک موشک و بهبود سیستم کنترل بوجود آمده است.

وزیر خارجه آمریکا 4 مارس 2019 (13 اسفند 97) با بیان اینکه سال ها روسیه مفاد پیمان منع موشک های هسته ای میان برد را بدون ناراحتی نقض کرده و به تعهدات خود درباره تولید، آزمایش و مستقر کردن این موشک ها عمل نکرده است، افزود: 6 سال آمریکا تلاش کرده است تا امنیت آمریکا و متحدان خود را تضمین کند.

پمپئو اضافه کرد: وقتی یک پیمانی چنین نقض می شود و ما را تهدید می کند، باید پاسخ دهیم. در دسامبر گذشته (دی 97) با حمایت قاطع متحدان خود اعلام کردیم که روسیه این پیمان را نقض کرده است و گفته ایم اگر اینکه روسیه ظرف 60 روز به طور کامل از این پیمان تبعیت نکند، عضویت خود را در آن تعلیق می کنیم.

به مرور معلوم شد که این بهانه ها در واقع نشانه تغییر در اوضاع و احوال کنونی است. واقعیت این است که این پیمان زمینه مناسبتی، استراتژیک و سیاسی خود را از دست داده است. زمینه تاریخی این قرارداد دوره جنگ سرد است و رفتارهای کنونی ترامپ چندان تناسبی با نیت بازیگران آن زمان برای حفظ ثبات جهانی ندارد. چنانچه در سال 2002 (1381) نیز اتفاق مشابهی رخ داده بود.

سال 2002 آمریکا از پیمان موشک های ضد بالیستیکی خارج شد و جورج بوش رئیس جمهوری وقت آمریکا دستور استقرار سپر موشکی در اروپا را صادر کرد و در مقابل ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در سال 2007 اعلام کرد که این پیمان دیگر به سود روسیه نیست.

اما این دوره گذار و چنین تغییر استراتژیکی مستقیما بر اروپا تاثیرگذار خواهد بود و شاید تعاقب امنیتی آن بیشتر از روسیه و آمریکا شامل حال اروپا شود.

سیاست روسیه برای افزایش قدرت نظامی خود از چشم آمریکا با بهانه جویی نوعی تخطی از توافق یاد شده درک می شود. اینها نشانه تحول بنیادین و تغییر در چشم انداز استراتژیک وضع کنونی است. اگر چه برای اروپا مسئله موشک های میان برد و کوتاه تر به اندازه سی و یا چهل سال پیش حیاتی تلقی نمی شود، اما پایان آن را هم بدون عواقب نمی بیند.

اکنون اروپا هر چه بیشتر نسبت به ثبات نظام بین الملل با دیده تردید می نگرد. خروج آمریکا از توافق بین المللی برجام در می 2018 (اردیبهشت 1397) بر این تردید و نگرانی اضافه کرده است و در کنار اروپا بازیگران دیگری چون ایران هم با تردید و شک به توافق های دیگر نگاه می کنند.

ارتش ایالات متحده می خواهد با لغو این پیمان سیاست خود برای ارتقاء سطح کیفی و برد موشک های آمریکا را نشان دهد و از این رو می توان تصمیم خروج واشنگتن از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد را نوعی بهانه جویی دانست.

در این میان تصمیم سخت برای اروپا نحوه مواجه با چنین تصمیماتی است. اروپا به صورت سنتی چه در قالب جنگ سرد و چه در قالب پیمان ناتو همواره متحد آمریکا تلقی شده است؛ اما از طرف دیگر موافق تصمیمات ترامپ در خروج از توافق های بین المللی نیست و می خواهد تعادل روابط میان روسیه و آمریکا را حفظ کند. حفظ همین تعادل دشواری و سختی کار اروپا را نشان می دهد.

پیمان منع موشک های هسته ای میان برد در سال 1987 میان میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی و رونالد ریگان رئیس جمهوری وقت آمریکا امضا شد.

بر اساس این پیمان، موشک های هسته ای کوتاه برد و میان برد با برد 500 تا 5 هزار و 500 کیلومتر منع شده است.

روسیه چندی پیش در مذاکرات ژنو، آمریکا را به «بدتر کردن اوضاع» پیرامون این پیمان متهم کرد و سرگئی ریابکوف معاون وزیر امورخارجه روسیه نیز تأکید کرد که کشورش به این پیمان پایبند بوده است.

انتهای پیام