برنامه هسته ای عربستان؛ از ادعا تا واقعیت

شفقنا نوشت: موضوع برنامه هسته ای عربستان  و احداث اولین راکتور هسته ای این کشور که از سوی خبرگزاری هایی نظیر بلومبرگ و آسوشیتدپرس منتشر شد، اخیرا در صدر اهتمام رسانه های بین المللی قرار گرفته است؛ این موضوع علاوه بر آمریکا که دولت ترامپ وعده فروش فناوری های هسته ای حساس را به عربستان داده، دیگر محافل بین المللی را نیز نگران کرده است. اگرچه عربستان سعودی در بیانیه ای مدعی شده است که هدف از ساخت این راکتور دستیابی به انرژی های بیشتر است اما تحلیلگران بر این باورند که هدف از چنین اقدامی رقابت منطقه ای با ایران است و در راستای سخنان ولیعهد این کشور صورت می گیرد که چند ماه پیش در سخنانی گفته بود اگر ایران اورانیوم غنی سازی کند ما نیز غنی سازی را از سر خواهیم گرفت.

«سعید الشهابی» نویسنده بحرینی در «القدس العربی» در این باره می نویسد: موضوع خطرناک، باز شدن باب رقابت هسته ای بی سابقه در  منطقه خاورمیانه است. این موضوع پس از اعتراف عربستان به تلاش برای در اختیار گرفتن فناوری هسته ای شکل جدی به خود گرفته است.

الشهابی در ادامه می نویسد: عربستان اعلام کرده که هدف این کشور درواقع تمایل آنها برای افزایش منابع انرژی است اما تحلیلگران وناظران بین المللی معتقدند که هدف اصلی عربستان در واقع رقابت با ایران است. این رقابت به معنای باز کردن دوباره خزانه سعودی برای غارت باقی مانده ذخایر نفتی است.

وی می افزاید: هزینه های پروژه های عربستان در این زمینه دو برابر هزینه هایی است که کشورهای دیگر برای پروژه های مشابه می پردازند و تازمانی که محتویات خزانه عربستان سعودی به آنها منتقل می شود، هیچ ایرادی در این موضوع نمی بینند و تردید دارند که یک رآکتور هسته ای محدود در حومه ریاض اولین پروژه های هسته ای عربستان باشد.

نویسنده بحرینی یادآور شد: کمیته نظارت و اصلاح در داخل مجلس نمایندگان آمریکا(کنگره) دو ماه گذشته گزارشی جنجال برانگیز درباره برنامه هسته ای عربستان منتشر کرد. در این گزارش آمده بود که دونالد ترامپ قصد دارد فناوری حساس هسته ی را به عربستان بفروشد و از ساخت سایت های هسته ای در عربستان و منطقه حمایت کند. این موضوع را می توان ریختن نفت روی منطقه قابل اشتعال توصیف کرد زیرا این موضوع باعث ساخت سایت های انرژی هسته ای و چالش های امنیتی جدی می شود.

نبرد احتمالی کنگره و دولت ترامپ بر سر انرژی هسته ای عربستان

از سوی دیگر روزنامه القدس العربی روز دوشنبه در تحلیلی نوشت: نام عربستان سعودی این روزها در عناوین اصلی روزنامه ها و شبکه های تلویزیونی آمریکا زیاد به چشم می خورد. براساس برآوردهای کارشناسان واشنگتن، احتمال بالایی وجود دارد که دلیل چنین موضوعی، نقش احتمالی عربستان در معامله قرنی باشد که طرح صلح خاورمیانه خوانده شده است؛ و عربستان به دلیل وزن مالی، اهمیت دینی و جایگاه منطقه ای از اهمیت بالایی برای دیپلماسی آمریکایی برخوردار است که برای نابودی قضیه فلسطین تلاش می کند.

القدس العربی افزود: این برآورد به عنوان بخشی از تلاش تحلیلگران آمریکایی برای درک نبرد احتمالی میان کنگره و دولت دونالد ترامپ درباره انتقال فناوری هسته ای به عربستان است که بگومگوها درمورد آن آغاز شده و تنش ها در این خصوص رو به ازدیاد است.

این روزنامه با اشاره به اینکه قضیه هسته ای عربستان با سلسله مشکلات جدی نظیر قتل جمال خاشقجی، قضیه زنان بازداشتی و بدرفتاری با آنها رقابت می کند، در ادامه آورد: تحلیلگران آمریکایی می گویند که مساله هسته ای عربستان دارای جوانب مثبت و منفی زیادی است.

ریاض مدعی شده است که برنامه هسته ای این کشور که در آغاز راه قرار دراد، اهداف مسالمت آمیز را دنبال می کند و بهانه ای نیز آورده است که اگر به ایران اجازه غنی سازی داده شود، این کشور نیز در این زمینه اقدام خواهد کرد و حق خود را در غنی سازی محفوظ می داند.

قضیه هسته ای عربستان برای آمریکا سیاسی و مالی است

روزنامه مذکور در ادامه نوشته است: قضیه هسته ای  عربستان سعودی برای کاخ سفید یک قضیه مالی و سیاسی است زیرا دولت ترامپ می خواهد آمریکا به جای روسیه، چین، فرانسه و یا کره جنوبی، فناوری هسته ای مورد نیاز عربستان را که ارزش آن به ۸۰ میلیارد دلار می رسد، تامین کند.

این در حالی است که دو حزب جمهوری خواه و دمکرات کنگره آمریکا بر این باروند که به ولیعهد سعودی نمی توان اعتماد کرد و درباره اظهاراتش که گفته بود اگر ایران بمب هسته ای بسازد، عربستان نیز در سریعترین زمان ممکن خواهد ساخت، نگران هستند.

اختصاص ۲ میلیاردها دلار برای ساخت نخستین رآکتور هسته ای

با این حال روزنامه «عکاظ» عربستان روز جمعه به نقل از منابع آگاه نوشت: عربستان در نظر دارد که میلیاردها دلار برای ساخت اولین رآکتور برق هسته ای اختصاص دهد و در حال رایزنی این موضوع با آمریکا و کشورهای دیگر است.

عکاظ به نقل از یکی این این منابع در ادامه نوشت: عربستان در حال تداوم گام های برنامه ریزی شده برای پیشبرد این هدف است .

در حال حاضر شرکت های آمریکایی، روسی، کره جنوبی، چینی وفرانسوی در حال رایزنی با ریاض هستند تا زمینه واردات فناوری هسته ای به این کشور را فراهم کنند.

بلومبرگ: عربستان در آستانه تکمیل ساخت نخستین راکتور هسته ای است

جنجال ها پس از آن شدت گرفت که سایت بلومبرگ آمریکا در گزارشی برگرفته از تصاویر ماهواره ای اعلام کرد: عربستان در آستانه پایان ساخت اولین رآکتور هسته ای خود در جنوب غربی شهر علوم و فناوری ملک عبدالعزیز در ریاض است.

به نقل از الجزیره، بلومبرگ همچنین عنوان کرد: موضوع نزدیک بودن اتمام اولین راکتور هسته ای عربستان هشداری در خصوص امکان استفاده این کشور از فناوری هسته ای بدون پایبندی به معیارهای بین المللی است و نگرانی کارشناسان منع گسترش سلاح هسته ای را برانگیخه است زیرا عربستان هنوز قوانین مرتبط با این موضوع را که از سوی دیگر قدرت های هسته ای امضا شده، امضا نکرده است تا اطمینان حاصل شود که از برنامه های هسته ای غیرنظامی برای ساخت سلاح استفاده نمی کند.

این سایت به نقل از رابرت کلی مدیر سابق آژانس بین المللی انرژِی اتمی آورده است که احتمال زیادی وجود دارد که این تصاویر نشانگر ساخت اولین سایت هسته ای در عربستان باشد.

با این حال وزارت انرژی عربستان در بیانیه ای اعلام کرد که هدف از این مرکز، مشارکت در فعالیت های علمی، تحقیقاتی، آموزشی و صلح آمیز  تحت نظر کامل توافقنامه های بین المللی است.

این وزارتخانه اعلام کرد: ساخت این رآکتور با شفافیت کامل صورت می گیرد و عربستان همه توافقنامه های بین المللی مرتبط با عدم گسترش سلاح هسته ای را امضا کرده و این سایت برای بازدید آزاد است.

سایت آمریکایی با اشاره به این موضوع نوشت: عربستانی که به صراحت از تمایل خود برای تملک نیروگاه هسته ای سخن می گوید، آگاهی اندکی از مکانیزم های کنترلی دارد که در صدد اجرایی کردن آنهاست.

بلومبرگ تاکید کرد: کارشناسان کنترل تسلیحات هسته ای به بلندپروازی های هسته ای عربستان سعودی با دید تردید می نگرند زیرا اظهارات رسمی این کشور از تلاش آنها برای دستیابی به سلاح هسته ای حکایت دارد.

پیش از این محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در گفتگو با شبکه سی بی اس آمریکا گفته بود که کشورش نمی خواهد بمب هسته ای داشته باشد اما اگر ایران بمب هسته ای بسازد، عربستان نیز در نزدیکترین زمان ممکن چنین کاری را انجام خواهد داد.

افشاگری بلومبرگ درباره نزدیک بودن پایان ساخت اولین راکتور هسته ای عربستان با نگرانی قانونگذاران آمریکایی درباره احتمال ساخت سلاح هسته ای توسط عربستان سعودی همزمان شده است و در همین راستا دو عضو سنای آمریکا از وزیر انرژی این کشور خواستند درباره موافقت آمریکا با مجوزهای فروش فناوری هسته ای به ریاض توضیح دهد.

گزارش های خبری هفته گذشته فاش کردند که وزیر انرژی آمریکا مجوز بخشی از این موضوع را در خصوص تبادل اطلاعات هسته ای با عربستان از نوامبر گذشته صادر کرده است.

گفتنی است دولت ترامپ هم اکنون در حال رایزنی درمورد توافقی است که به ریاض کمک کند راکتورهای هسته ای بسازد. علاوه بر این آمریکا با کره جنوبی، فرانسه، روسیه، و چین بر سر توافق احتمالی با ریاض برای ساخت راکتورهای هسته ای در عربستان رقابت می کند و احتمالا عربستان کشور برنده این موضوع را در سال جاری اعلام خواهد کرد.

گاردین: رآکتور اتمی عربستان تا چند ماه دیگر آماده بهره‌برداری می‌شود

روزنامه بریتانیایی گاردین نیز ۱۵ فروردین ۹۸ در گزارشی با استناد به تصاویر ماهواره ای اعلام کرد که اولین رآکتور اتمی عربستان تا چند ماه دیگر آماده خواهد شد و افزود که هنوز نشانه ای از آمادگی عربستان برای رعایت موازین حفاظتی که مانع از ساخت بمب اتمی می‌شود، در دست نیست.

گاردین درخصوص این موازین حفاظتی توضیحاتی تفصیلی ارایه نکرده بود. اگرچه عربستان سعودی از امضا کنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی) است.

احداث تعدادی نیروگاه اتمی بخشی از برنامه توسعه محمد بن سلمان،‌ ولیعهد عربستان است

رابرت کلی، مدیر پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به گاردین گفته است که این یک رآکتور کوچک تحقیقاتی ۳۰ کیلوواتی است و به زودی تکمیل خواهد شد.‌

به گزارش گاردین، این رآکتور را یک شرکت دولتی آرژانتینی به نام «این‌وَپ اس‌ای» (Invap SE) طراحی کرده و ساخته است.

دولت سعودی پیشتر از تصمیم خود برای ساخت شانزده رآکتور اتمی تا سال ۲۰۳۰ خبر داده و گفته بود که هدف از این برنامه، کاهش وابستگی بخش انرژی به نفت و گاز و استفاده از نیروی اتم برای تامین بخشی از نیاز داخلی به برق است. این برنامه بخشی از برنامه ابتکاری ولیعهد سعودی موسوم به چشم انداز ۲۰۳۰ محسوب می‌شود که هدف آن تبدیل عربستان به بزرگترین و پیشرفته‌ترین قدرت اقتصادی منطقه است.

پمپئو: اجازه نخواهیم داد عربستان به قدرت هسته ای تبدیل شود و اسرائیل را تهدید کند

با همه این احوال وزیر امور خارجه آمریکا در یک گفتگوی تلویزیونی گفت که دولت این کشور هرگز اجازه نخواهد داد که عربستان به یک قدرت هسته ای تبدیل شود و اسرائیل را تهدید کند.

به نقل از اسپوتنیک، مایک پمپئو شب گذشته(شنبه) در گفتگو با شبکه تلویزیونی سی بی اس آمریکا گفت: دولت آمریکا به عربستان سعودی اجازه نخواهد داد که به یک قدرت هسته ای تبدیل شود.

وی افزود: هرگز به آنها این قدرت را نمی دهیم که آمریکا و اسرائیل را تهدید کنند.

سایت بلومبرگ پیش از این در گزارشی آورده بود که عربستان در آستانه ساخت اولین رآکتور هسته ای در ریاض است.

این سایت تصاویری ماهواره ای منتشر کرده و عنوان کرده بود که این تصاویر مربوط به ساخت اولین تاسیسات هسته ای در عربستان است که اقدامات ساخت آن رو به اتمام است.

تلاش کاخ سفید برای مجهز کردن عربستان به فن‌آوری هسته‌ای

خبرگزاری دویچه وله آلمان پیش از این در گزارشی نوشت: بر اساس گزارش کنگره آمریکا، مسئولان ارشد دولت ترامپ تصمیم داشته‌اند به‌رغم ملاحظات امنیتی و اخلاقی فن‌آوری هسته‌ای در اختیار عربستان بگذارند. نمایندگان هر دو حزب آمریکا نگران ساخت جنگ‌افزارهای اتمی از سوی عربستان هستند.

نمایندگان دو حزب جمهوریخواه و دموکرات نگران آن هستند که در صورت مجهز شدن عربستان به فن‌آوری هسته‌ای این کشور بتواند از آن برای ساخت جنگ‌افزارهای هسته‌ای بهره گیرد.

دولت آمریکا بر آن بوده است تا چند نیروگاه هسته‌ای در عربستان احداث کند

کمیته نظارت کنگره آمریکا روز سه‌شنبه ۱۹فوریه از شروع تحقیقات پیرامون این موضوع خبر داد. گفته می‌شود که اطلاعات مربوط به برنامه کاخ سفید در زمینه تجهیز عربستان به فن‌آوری هسته‌ای توسط افرادی ناشناس افشا شده است.

افرادی که این اطلاعات را فاش کرده‌اند، درباره همکاری‌های هسته‌ای آمریکا و عربستان احساس نگرانی می‌کرده‌اند. حتی نگران آن بوده‌اند که تلاش‌های ناظر بر تجهیز عربستان به فن‌آوری هسته‌ای تا زمان افشاگری آن‌ها نیز ادامه داشته است.

بر اساس گزارشی که از سوی کمیته نظارت کنگره آمریکا منتشر شده، دولت آمریکا بر آن بوده است تا چند نیروگاه هسته‌ای در عربستان احداث کند.

نگرانی‌های کنگره

در این گزارش آمده است که روشن نیست آیا عده‌ای از مسئولان ارشد کاخ سفید با بهره گرفتن از هرج و مرج حاکم بر دولت آمریکا اقدام به چنین کاری کرده‌اند، یا این برنامه با اطلاع و پشتیبانی نزدیکان ترامپ دنبال شده است.

خبر تجهیز عربستان به فن‌آوری هسته‌ای زمانی منتشر می‌شود که بسیاری از نمایندگان آمریکا نسبت به همکاری گسترده دولت ترامپ با عربستان سعودی ابراز نگرانی کرده‌اند. این نگرانی از جمله شامل شماری از نمایندگان حزب جمهوریخواه نیز می‌گردد.

دولت ترامپ عربستان را به یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی خود در خاورمیانه تبدیل کرده و بر آن است تا از این طریق ایران را منزوی کند.

افزون بر آن، پرونده قتل جمال خاشقچی و همچنین نقش عربستان در جنگ یمن نیز انتقادهای شدید نمایندگان کنگره آمریکا را ظرف ماه‌های گذشته در پی داشته است.

خبرگزاری آسوشیتد پرس در ادامه نوشته است که کاخ سفید درباره گزارش مربوط به برنامه مسئولان ارشد دولت ترامپ در زمینه تجهیز عربستان به فن‌آوری هسته‌ای سکوت کرده است.

مجلس نمایندگان آمریکا: دولت ترامپ تلاش می‌کند به عربستان سعودی فناوری هسته‌ای بدهد

ماجرای هسته ای شدن عربستان از آنجا آغاز شد که سی ام بهمن ۱۳۹۷ مجلس نمایندگان آمریکا گزارشی منتشر واعلام کرد: کسانی برای کمیسیون نظارت این مجلس فاش کرده‌اند که دولت دونالد ترامپ تلاش کرده بدون توجه به ملاحظات حقوقی و امنیتی هر چه سریعتر به عربستان فناوری‌ بسیار حساس و پیشرفته هسته‌ای بدهد. این گزارش همچنین از مخفی بودن تعلاملات دولت آقای ترامپ با عربستان سعودی اظهار نگرانی کرده است.

در گزارش ۲۵ صفحه‌ای الایجا کامینگز، رئیس کمیسیون نظارت مجلس نمایندگان آمریکا هشدار داد که انتقال این فناوری‌ می‌تواند به اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و بی‌ثباتی در خاورمیانه منجر شود.

در این گزارش آمده بود که شرکت‌های خصوصی که در تماس نزدیک با آقای ترامپ و دولتش هستند، با توجه به درآمد چند میلیارد دلاری ناشی از ساخت و راه‌اندازی این فناوری‌، فشار زیادی برای انتقال آن به دولت آمریکا وارد می‌کنند.

الایجا کامینگز، رئیس کمیسیون نظارت مجلس نمایندگان آمریکا

بنا بر این گزارش انتقال این فناوری بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی می‌تواند تهدیدی برای آمریکا باشد.

در این گزارش همچنین آمده بود که ممکن است برای آنکه هرچه زودتر این فناوری در اختیار عربستان قرار گیرد، مسیر قانونی دور زده شود.

همچنین این گزارش عنوان کرده بود یکی از کسانی که نامش برای انتقال این فناوری مطرح شده، مایکل فلین، مشاور سابق امنیت ملی در دولت دونالد ترامپ است.

مایکل فلین، مشاور پیشین امنیت ملی دولت ترامپ

بر اساس این گزارش ترامپ در ۱۲ فوریه با سازندگان نیروگاه‌های انرژی دیدار کرده و درباره امکان انتقال فناوری هسته‌ای به کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی صحبت کرده بود.

پس از این دیدار قرار شد که جرد کوشنر، داماد ترامپ و مشاور ارشد او به پایتخت چند کشور عربی از جمله عربستان سعودی سفر کند تا امکان تامین هزینه مالی انتقال و راه‌اندازی این فناوری را بررسی کند.

کوشنر در سفر دونالد ترامپ به عربستان که نخستین سفر او پس از آغاز ریاست جمهوری‌اش بود، او را همراهی می‎کرد. او یک بار دیگر نیز در زمانی که محمد بن سلمان معاون ولیعهد عربستان بود راهی ریاض شد.

برنامه هسته ای ملی عربستان سعودی

راه اندازی برنامه هسته ای ملی عربستان اقدام دیگری در راستای تلاش های این کشور برای دستیابی به انرژی هسته ای بود.

به نقل از اسپوتنیک، وزارت خارجه عربستان سال گذشته در میکروبلاگ خود در شبکه اجتماعی نوشت که دولت عربستان سعودی یک برنامه ملی در زمینه انرژی هسته ای را تصویب کرده است.

وزارت خارجه عربستان در میکروبلاگ خود در شبکه اجتماعی نوشت که دولت عربستان سعودی یک برنامه ملی در زمینه انرژی هسته ای را تصویب کرد.

دولت عربستان سعودی سال گذشته برنامه ملی انرژی هسته ای تدوین کرد

در این برنامه اعلام شده بود که تمام فعالیت های هسته ای عربستان فقط در برای مقاصد صلح آمیز در چهارچوب توافقنامه های بین المللی انجام خواهد شد، علاوه بر این، طبق این سند، عربستان سعودی به طور کامل به اصل شفافیت در کار هسته ای پایبند است و استانداردهای ایمنی هسته ای مطابق با الزامات جهانی را رعایت کند. همچنین عربستان قول داد تا دفع زباله های هسته ای را به بالاترین استاندارد لازم انجام دهد.

شرط آمریکا برای توسعه برنامه هسته‌ای عربستان

با همه این احوال آمریکا برای توسعه برنامه هسته ای عربستان سعودی شرط هایی را نیز تعیین کرده است.

معاون وزیر انرژی آمریکا اواخر اسفندماه سال گذشته در این باره گفت: این کشور به عربستان سعودی برای توسعه تکنولوژی هسته‌ای بدون دریافت تضمین درباره استفاده از این تکنولوژی تنها برای اهداف غیرنظامی کمک نخواهد کرد.

سی ان بی سی گزارش داده بود که عربستان سعودی، نام آمریکا را به همراه چین و روسیه و کشورهای دیگر در یک فهرست کوتاه مربوط به مناقصه برای ساخت پروژه‌های نیروگاه هسته‌ای خود قرار داده است.

واشنگتن عربستان را یک مشتری بزرگ دانش و سخت افزار هسته‌ای آمریکا می‌بیند اما قانونگذاران آمریکایی از هر حزب سیاسی اصلی این کشور خواهان انعقاد توافقی برای این منظور بر مبنای تدابیر کنترلی سفت و سخت هستند.

شرط آمریکا برای هسته ای کردن عربستان

بند “۱۲۳” قانون انرژی اتمی آمریکا مربوط به سال ۱۹۵۴ با تیتر “همکاری با کشورهای دیگر توضیح می‌دهد که یک توافق برای همکاری پیش لازمه معاهده‌های هسته‌ای میان آمریکا با هر کشور دیگری است. بر مبنای بند “۱۲۳” هر گونه معاهده هسته‌ای آمریکا با عربستان باید راه را به سمت ساخت سلاح‌های هسته‌ای با ممنوع کردن غنی سازی اورانیوم یا بازفراوری پلوتونیوم ببندد”.

از سوی دیگر دن برویت، معاون انرژی آمریکا در گفتگو با سی ان ب، سی گفت‌: چنین توافقی در هرگونه معاهده هسته‌ای با ریاض الزامی است.

وی افزود: ما به آنها اجازه نخواهیم داد بند ۱۲۳ را در صورتی که بخواهند انرژی هسته‌ای غیرنظامی را در قالب تکنولوژی هسته‌ای داشته باشند، دور بزنند.

این مقام ارشد انرژی آمریکا تصریح ساخت: همچنان که کشورها به پیگیری تکنولوژی‌های دوستدار محیط زیست و عاری از گازهای گلخانه‌ای می‌پردازند، انرژی هسته‌ای باید مورد گفت‌وگو باشد و همچنین در حالی که کشورها باید تکنولوژی‌های مربوط به انرژی هسته‌ای را پیگیری کنند، باید این کار را تحت نظام آمریکا که جلوی اشاعه سلاح‌های هسته‌ای را می‌گیرد، انجام دهند.

برویت خاطرنشان کرد: همان طور که شما می‌دانید این تکنولوژی کاربرد دوگانه داشته و در دست افراد نابکار خطرناک خواهد بود و جهان را خطرناک خواهد کرد.

عربستان تاکنون از انصراف از حق غنی سازی اورانیوم خود برای تصمیمات هسته‌ای خودداری کرده و در توجیه انگشت اتهام را به سمت ایران به دلیل داشتن این قابلیت بر اساس توافق هسته‌ای برجام می‌گیرد.

ترکی الفیصل یک شاهزاده عربستانی مستقیماً به این حرف‌های برویت پاسخ داد و گفت‌: کشورش به غیر از تکنولوژی آمریکا گزینه‌های بیشتری دارد.

او در این باره گفت‌: بازار انرژی هسته‌ای باز است و فقط آمریکا نیست که تکنولوژی هسته‌ای ارائه کند. ما فرانسه را داریم، روسیه را داریم، چین را داریم. دوستانمان در پاکستان و جاهای دیگر را داریم. بنابراین اگر آنها می‌خواهند خودشان را از بازار حذف کنند، این تصمیم خودشان است.

انتهای پیام