محترمانه کلیک کنیم

کامیار عزیزی، انصاف نیوز: فضای مجازی و شبکه های اجتماعی روز به روز پذیرای تعداد بیشتری از کاربران هستند. مکانی که هرچه بیشتر به پیش می رویم با بهبود قابلیت های ارتباطی و فنی، به فضایی کاربردی تر، بازتر و آزادتر تبدیل می شود و باعث ورود روزافزون انسان ها به عرصه ی جدیدی از اجتماع می شود. حال این سؤال مطرح است که با افزایش دسترسی بشر به چنین فضاهای ارتباطی، کاربران چقدر به مفهوم اجتماعی بودن فضا اهمیت می دهند؟ آیا بازخوردی که از فعالیت های کاربران در گروه های مختلف اجتماعی بر می آید حاکی از اِشراف اشخاص بر این واقعیت است؟ در این یادداشت به بررسی این مطلب می پردازیم.

در تعریف رفتار اجتماعی، انسان به عنوان موجودی اجتماعی علاقمند است در ارتباط با دیگر همنوعان خود باشد؛ او تمایل خود را از دوران نوزادی، با رفتاری به نام “لبخند اجتماعی” بروز می دهد و تا آخرین لحظات حیات خود به روش های مختلف به این امر ادامه می دهد. این تمایل به ارتباط در محیطی به نام جامعه تحقق می یابد. با به وجود آمدن جامعه، به دلایلی که بسیار در مورد آنها بحث شده است، برای رفتارها تعاریفی کنترلی مانند هنجارها و ارزش ها مطرح می شود. بنابراین اگر به فضایی لفظ اجتماع اطلاق شود الزاماً تعاریف و ملزومات اجتماعی زیستن را به نحوی باید برای آن ها در نظر بگیریم.

گذراندن زمان زیادی از روز در فضای مجازی و فعالیت در آن دیگر پدیده ای عجیب و غریب و مختص به گروه خاصی نیست. همه ی ما وقت زیادی را به این فعالیت اختصاص می دهیم. طبیعی است که ما به عنوان عنصری فعال در این فضای اجتماعی، رفتاری اجتماعی داشته باشیم، امّا هنوز به این باور نرسیده ایم که در فضایی واقعاً اجتماعی قرار داریم؛ هر رفتار ما علاوه بر این که به انحاء مختلف رصد می شود، اثرات مهمی بر اجتماع و اعضای آن می گذارد، و با این که “صحیح نیست بر اساس پارامترهای اجتماعی- اخلاقی فضای خصوصی در این محیط رفتار کنیم”، همچنان در کنش اجتماعی صحیح، دچار تزلزل هستیم.

عدم ثبات یاد شده باعث می شود که به مرور زمان فضای مجازی به مکانی غیر قابل اطمینان، پر هرج و مرج و حتی خطرناک تبدیل شود، و پر واضح است اجتماعات گوناگونی که در آن شاهد عدم رعایت هنجارهای مناسب هستیم به مرور زمان به مکانی خطرناک تبدیل شده و مسائلی از قبیل قانون، مجازات، تعطیلی و سایر برخوردهای بازدارنده در موردشان اعمال می شود. مواردی که مشابه آن را – صرفاً در بحث تخطی از آداب و هنجارهای عمومی فضای مجازی و نه دلایل دیگر آن – در باب فضای مجازی هر روز می بینیم و می شنویم؛ فیلترینگ.

با این تفاسیر، اگر کلیک و کامنت را دو فعالیت اجتماعی مجازی بنامیم می توانیم در مورد هنجار هایشان بحث کرده و زوایای واقعی تأثیرگذاری آن ها را در این فضا بهتر بشناسیم.

لازم به ذکر است در این نوشته مجموعه ای از رفتارهای اجتماعی که برای ایجاد و پویایی یک فضای دموکراتیک اجتماعی مفید است، مد نظر نیست. بنابراین شبه مناظراتی که در این فضا صورت می گیرد و چه بسا در مواردی لحن نسبتاً تندی نیز دارند لزوماً در این مرحله از واکاوی موضوع، مورد نظر نخواهد بود. در اینجا تمرکز بر مواردی است که در ذهن کاربر، “شخصی- اختصاصی” در نظر گرفته می شود، مانند: حملات شخصی و به دور از ادب در کامنت ها که همواره همه شاهد آن هستیم، و یا کلیک روی موارد محتواییِ کم ارزش و در مواردی ضد ارزش های جامعه ی متمدنِ موجود و بسیاری از دیگر موارد.

همه ی ما کاربران اینترنت و شبکه های اجتماعی مدعی هستیم که به کامنت های بی ادبانه، افراد و لینک های بی ارزش و مواردی از این دست اهمیت نمی دهیم اما واقعیت این است که فضای مجازی به دو گروه مطلق فعال و غیر فعال تقسیم نشده است که ما خود را با قرار دادن در دسته ی دوم از این امر مبری بدانیم.

موتورهای جستجو و فضاهای اجتماعی مجازی به همان اندازه که کاربران به یک محتوا، لینک یا هر پارامتر مجازی دیگر اهمیت دهند، بها و رتبه ای اختصاص می دهند. این یعنی هر کلیک ما می تواند در نقشِ کمکی برای رشد فرهنگ در فضای مجازی باشد یا تیشه ای بر ریشه ی آن! زیرا توجه به یک محتوا چیزی جز کلیک کردن یا نکردن، همچنین نظر و نقل  قول از آن، در مورد آن و یا علیه آن در این فضا نیست.

این کاربران هستند که تعیین می کنند چه مطالبی محبوب باشند، چه مطالبی را بیشتر ببینند و چه مفاهیم و اشخاصی باید مورد توجه باشند. ما تصمیم می گیریم که مقاله یک مفسر اجتماعی که سال ها در حوزه ای خاص و مهم تحقیق کرده و به نتایجی رسیده است مورد توجه قرار گیرد یا تصویر شخصیت معروفی در باشگاه و سولار! ما تعیین می کنیم که لینک مطلب جعلی کلیپ مجالس خصوصی فردی مشهور که در واقع به یک فروشگاه اینترنتی سطح پایین متصل است محبوب شود یا لینک اخبار یک خبرگزاری معتبر. فرهنگی که بر کلیک های ما کاربران حاکم است می تواند یک ضد ارزش را به ارزش تبدیل کند و بالعکس. در چنین فضایی بعید نیست بسیاری از محتواهای فاخر با بی توجهی به زباله دان مجازی ها سپرده شود.

بنابراین علاج این فضا نه ژست روشنفکری است و نه مقاله و نه فیلتر. کافی است هر کاربر مسوولیت پذیری را از کلیک های روزانه اش شروع کند. اگر قرار بر این است که کلیک های ما جهان را بسازد هر کلیک مسوولیتی را به دنبال خواهد داشت. بهتر است به مواردی اهمیت دهیم که دوست داریم بیشتر شوند، بر لینک هایی کلیک کنیم که توقع داریم همگان به آن ها توجه کنند، به مطالبی بها دهیم که نقل قول شدن آن ها به بهبود وضعیت فضای مجازی کمک کند و از محتوای آن ها راضی هستیم. اگر نظر توهین آمیزی بر مطلبی در فیسبوک، اینستاگرام یا غیره دیدیم مانند فردی مسوول واکنش نشان دهیم، اگر لینک جعلی یا با محتوای کم ارزش دیدیم از کلیک بر آن اجتناب کنیم. به اشخاص کم ارزش کمتر بپردازیم و فعالیت هایی از این دست.

به طور کلی فضای مجازی نیازمند کلیک های مسوولانه و آگاهانه ی ماست. پس، بهتر است محترمانه کلیک کنیم!

انتهای پیام