تحرکات اخیر نظامی آمریکا جنبه روانی دارد اما…

یک تحلیلگر مسائل سیاست خارجی گفت: تحرکات نظامی اخیر آمریکا عمدتا با هدف اعمال فشار روانی بیشتر و تحت تاثیر قرار دادن شرایط در داخل ایران از جمله شرایط اقتصادی صورت می گیرد اما در چنین شرایط پر تنشی احتمال برخوردهای تصادفی و بالا گرفتن برخورد را نباید و نمی توان کاملا منتفی دانست و ضرورت تام دارد که برای به حداقل رساندن چنین احتمالاتی تلاشهای لازم صورت گیرد.

گفت وگوی شفقنا با کوروش احمدی را می خوانید:

*با توجه به اعلام نظر ایران مبنی بر کاهش برخی تعهدات برجام که البته در چارچوب برجام قید شده است اما برخی کشورهای اروپایی و آمریکا واکنش های متفاوتی نسبت به آن داشتند. به نظر شما این کاهش اجرای برخی مفاد برجام چه تاثیری در آینده برجام خواهد داشت؟آیا ایران در آینده از برجام خارج خواهد شد یا خیر؟

جواب: پاسخ قاطع به این سوال در این مقطع زمانی ممکن نیست. برای اطلاع از مواضع کشورهای اروپایی حداقل به چند روز زمان نیاز داریم. واکنش هایی که تا کنون نشان داده اند خیلی امیدوار کننده نبوده. آلمان و انگلیس و فرانسه عمدتا شرط ادامه برجام را عمل ایران به تعهدات خود عنوان کرده اند. یکی از عوامل مهم در این رابطه گزارشی بعدی آژانس بین المللی انرژی اتمی ظرف حدود یک ماه آینده خواهد که مطابق بند ۳ قطعنامه ۲۲۳۱ تنها مرجع راستی آزمایی و نظارت بر اجرای برجام است. اگر این گزارش مدعی عدم رعایت ی محدودیت سقف موجودی اورانیوم غنی شده و موجودی آب سنگین در داخل کشور شده و از این نظر ایران را ناقض این تعهد بشمارد، احتمالا آمریکا فشار را بر اروپا برای اعلام تخلف ایران به شورای امنیت با هدف اعاده قطعنامه های لغو شده علیه ایران خواهد افزود. آمریکا احتمالا به نحوی خبیثانه مدعی خواهد شد که برجام یا رعایت می شود یا نمی شود و حد وسطی وجود ندارد. لذا، مسئله از این پس عمدتا سیاسی خواهد بود و سرنوشت برجام به سیاستی که اروپا در قبال ایران در پیش خواهد گرفت بستگی خواهد داشت. متاسفانه پیش از این برخی از کشورهای اروپایی برخی برخوردهای منفی در قبلا برخی از سیاست های ایران از جمله برنامه دفاعی موشکی و سیاست های منطقه ای ایران در پیش گرفته بودند. این سیاستها ممکن است نوع برخورد آنها با برجام را نیز تحت تاثیر قرار دهد. البته سوال مهمتر این است که آیا آنها مایل یا قادر به اجرای خواسته ایران به نحو مندرج در نامه رئیس جمهور روحانی خواهند بود یا خیر. یعنی آیا مایل یا قادر به خرید نفت از ایران و رفع تحریمهای مالی خواهند بود یا خیر. دولتهای اروپایی تا کنون همیشه مدعی بوده که قادر به تعیین تکلیف برای شرکت های خصوصی از جمله شرکتهای نفتی و بانکها نیستند. این شرکت ها نیز تا کنون نخواسته یا نتوانسته اند از منافعی که در بازار آمریکا دارند، بگذرند. لذا، اینکه آیا ایران نهایتا از برجام خارج خواهد شد یا خیر بستگی به نحوه برخورد اروپا با محتوای نامه رئیس جمهور روحانی خواهد داشت.

– برجام با همه مناقشاتی که داشته است تا کنون چه عواید و امتیازاتی برای ایران داشته و در صورت خروج ایران از آن چه تبعات منفی خواهد داشت؟

جواب: منافع برجام برای ایران کاملا روشن است. برجام در شرایطی دی ماه ۱۳۹۵ به اجرا گذاشته شد که ایران از این نظر به شدت تحت فشار تحریمها قرار داشت. صدور نفت ایران در چارچوب نه چندان سختگیرانه دوره اوباما به حدود یک میلیون بشکه رسیده بود و عواید حاصل از همین مقدار فروش نفت نیز به صورت ارزهای قوی به حسابهای ایران واریز نمی شد. و خریداران نفت ایران هر چه را که خود می پسندیدند در ازای ارز محلی از محل خرید نفت، به ایران تحمیل می کردند. برجام به چنین وضعیتی خاتمه داد و قبل از اعاده تحریمهای توسط ترامپ صادرات نفت ایران به حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه رسیده بود. در بقیه حوزه ها، جمله حوزه های مالی، بیمه، ترابری دریایی و… گشایشی کم و بیش محدود حاصل شد. گشایش اعتبارها از طریق سوئیف عمدتا به وضعیت عادی برگشت و بسیاری از شرکتها، از جمله شرکت های خودرو سازی و نفتی و … توانستند به بازار ایران برگردند. بانکهای متوسط و معدودی از بانکهای بزرگ خارجی نیز کار با ایران را از سر گرفتند و … متاسفانه با خروج غیرقانونی ترامپ از برجام شرایط به سرعت به شرایط قبل از اجرای برجام برگشت.

– امکان دارد ایران به تدریج از برخی مفاد برجام خارج شده و در نهایت با احتمال پیروزی ترامپ در دور بعدی از برجام خارج شود؟

جواب: همانطور که در پاسخ به سوال اول گفتم، برای پاسخ به این سوال باید چند روز یا چند هفته ای صبر کرد. اینکه ایران علاوه بر این دو موردی که اعلام شده یعنی عدم رعایت سقف موجودی اورانیوم غنی شده و آب سنگین، در موارد دیگری نیز اقدام به عدم اجرای تعهدات برجامی خود خواهد کرد یا نه بستگی تام و تمام به نوع واکنش اروپا خواهد داشت. البته این را هم بگوییم که ایران حتی اگر هم می خواست عملا ممکن بود قادر به رعایت این دو سقف نباشد؛ چرا که اعاده تحریم ها توسط آمریکا در مورد فعالیت های مجاز هسته ای ایران در چارچوب برجام که حدود یک هفته قبل اعلام و اعمال شد، ظاهرا فروش مازاد اورانیوم و آب سنگین به خارج از کشور را عملا غیر ممکن کرده است. به عبارت دیگر آمریکا با اعمال تحریمها، مانع اجرای این تعهدات از سوی ایران شده است. البته تا انتخابات بعدی در آمریکا حدود ۱۸ ماه وقت باقی است و تکلیف این قضیه بسیار جلوتر باید معلوم شود.

-در حال حاضر به نظر می رسد آمریکا با برگزاری مانورهای نظامی در تلاش برای جنگ روانی است. آیا امکان جنگ روانی به جنگ سخت هم وجود دارد؟ و تحرکات نظامی اخیر آمریکا در منطقه در پاسخ به احتمال بستن تنگه هرمز خواهد بود؟

جواب: موافقم با شما که تحرکات نظامی اخیر آمریکا عمدتا با هدف اعمال فشار روانی بیشتر و تحت تاثیر قرار دادن شرایط در داخل ایران از جمله شرایط اقتصادی صورت می گیرد. من بعید می دانم که ترامپ دلیل یا انگیزه یا علاقه ای برای اقدام نظامی علیه ایران داشته باشد. چرا که هم مغایر با تعهدات او در جریان انتخابات است و هم بطور معمول آمریکا مدتی مثلا چند سالی برای اثر کردن تحریم ها فرصت داده است. البته در چنین شرایط پر تنشی احتمال برخوردهای تصادفی و بالا گرفتن برخورد را نباید و نمی توان کاملا منتفی دانست و ضرورت تام دارد که برای به حداقل رساندن چنین احتمالاتی تلاشهای لازم صورت گیرد.

-چه اندازه محتمل است ایران تنگه هرمز را ببندد در آن صورت چه اندازه درگیری های جدی پیش خواهد آمد؟

جواب : من چنین احتمالی را زیاد نمی دانم. باید در نظر گرفت که ما بیش از هر کشور دیگری از این تنگه و آبراه برای واردات اقلام حیاتی مانند غذا، خوراک دام و طیور، نهاده های کشاورزی و مواد اولیه برای داروسازی و نیز صادراتمان استفاده می کنیم . در مرحله بعد نیز کشورهایی که با ما رابطه بهتری دارند مثل عراق و کویت و قطر بیشترین بهره را از خلیج فارس می برند و بیشترین وابستگی را به آن دارند. همچنین وابستگی کشورهایی آسیایی مثل چین و هند و …. به نفت خلیج فارس بسیار بیشتر از دیگر کشورها است. از جهات حقوقی و نظامی نیز گمان نمی کنم که بستن تنگه هرمز چندان عملی باشد. به این معنی که آمریکا در چنین صورتی برای گرفتن قطعنامه ای علیه ایران از شورای امنیت اقدام خواهد کرد و با توجه به حساسیت کشورهایی آسیایی و کشورهای منطقه بعید می دانم که چین و روسیه بتوانند مانع تصویب آن شوند.

انتهای پیام