گوشزدی به زبان‌ها و قلم‌های سیاسی

حجت‌الاسلام هادی سروش، مدرس حوزه علمیه در یادداشتی تلگرامی با عنوان “گوشزدی به زبان ها و قلم های سیاسی” نوشت:

به نام خدا

شنیدید که یکی از اعضای خانواده بزرگ اصلاح طلبان متاسفانه گرفتار یک پدیده غیر انسانی شد !

اما نشود که برخی از نام آشنایان “اصولگرایی” با روش های ماکیاولی به حُکم قداستِ(!) “باندبازی و جناح گرایی” ، رخ نموه و با قلم و زبان پر طعنه و نیش دار ، به ملامت جناح رقیب پرداخته و در نتیجه عملاً ؛ “اخلاق” را از اصولِ اصولگرایانه خود بکلی خارج کنند !!

برای اینکه در هیچ محفل خصوصی و یا عمومی ، گفتاری و یا نوشتاری ، گرفتار این “زشت گفتار ویا زشت نوشتارو یا زشت رفتار” نشویم و خویشتن را از این پرتگاه دور نگه داریم ، خواندن چند بیان نورانی از کتاب وحی و نیز زبان وحی ، انشاءالله موثر است.

اما قرآن :

میفرماید :《 وَيْلٌ‏ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ 》.

گرچه علامه طباطبایی دو واژه “هُمزه و لُمزه” را به یک معنا دانسته و آن معنا عبارت است از “عیب جویی و طعنه زدن” .

اما واژه شناسان عرب بین این دو تفاوت قائل شده‌اند ؛
پ

“هُمزه” را عیب جوئی پشت سر گفته اند ، و “لمزه” را عیب جویی رو در روی که به یک معنا میتواند تمسخر را شکل دهد ، تفسیر کرده اند.
بر این اساس معنای آیه میشود ؛

《 وای بر هر عیب جوی مسخره کننده ای ، وای بر نیش زبان و نیش زننده گان رفتاری ! 》.

در قرآن وقتی واژه “ویل” که بمعنای ‘وای’ است و حکایت از یک درد بزرگ دارد ، می آید ، نشان از یک عکس العمل شدید در برابر یک عمل خاص میباشد که این عکس العمل لزوماً ظرف تحققش فقط جهان آخرت نیست و چه بسا گریبان نیش زن ، در همین دنیا گرفته شود که میشود .

شاهد این مدعای ما کاربرد واژه “وای” برای اقوامی است که در دنیا بشدت بخاطر تعدی شان مورد مواخذه و تنبیه قرار گرفتند.

ره آورد “طعنه و نیش” در آئینه روایات :

در کلام حضرت رسول الله (ص) “نیش زبان” دارای حقیقتی است از جنس “عقرب” است که البته خود را در ظاهری دیگر نشان میدهد ؛
《القعرب فکان رجلا همازا لایسلم منه احد》. (وسایل الشیعه ۱۱۰/۲)

و بوده اند که کسانی از اهل باطن که با چشم دیگری ، آن صورت قبیحه را دیدند.

نکته خطری در این نقطه نهفته است که طعنه و نیش زبان ؛ دارای عواقب “نقد” است که جزاء آن فقط حواله آخرت نشده است و در همین دنیا آدم را گرفتار میکند .

حضرت پیامبر( ص) فرمود :

《گناه براى غیر گناهکار نیز میتواند پدیده شوم و پرخطری باشد ، چرا که اگر فرد گنهکار را سرزنش کند به آن مبتلا مى شود، اگر از او غیبت کند ؛ خود گنهکار محسوب میشود ، و اگر به گناه گناهکار راضى باشد، شریک او خواهد بود . – اَلذَّنبُ شومٌ عَلى غَیرِ فاعِلِهِ اِن عَیَّرَهُ ابتُلِىَ بِهِ وَ اِن اَغتابَهُ أَثِمَ وَ اِن رَضىَ بِهِ شارَکَهُ》.(نهج الفصاحه)

در حدیث دیگری حضرت صادق(ع) فرمود : 《کسى که مؤمنى را براى گناهى سرزنش کند، نمیرد تا خودش آن گناه را مرتکب شود . – مَن عَیَّرَ مُؤمِناً بِذَنبٍ لَم یَمُت حَتّى یَرکَبَهُ》. (کافی ۳۵۶/۳)

در صحف عرفانیه و کُتب عرفانی مانند فصوص الحکم آمده ؛ هر کسی به هر کاری اقدام میکند مثل ملامت و نیش زدن ، نشان از آن است که خود او با این بد اخلاقی سخیت دارد و خواهان آن است و چون چنین استعدادی دارد حتما حتما عین همان چیزی که ملامتش نموده ، خودش گرفتار خواهد شد و این به مقتضای “عین ثابت” او میباشد .

این بازگشت خطرناک ، یعنی بازگشت عین طعنه و ملامت ، به خود آن شخص ملامتگر ، در گفتارهای آسمانی قبل از اسلام هم مطرح بوده است ؛

از حضرت زین العابدین (ع) منقول است که فرمود :

《آخرین وصیتی که حضرت خضر (ع) به موسی(ع) کرد این بود که به او گفت: هیچگاه کسی را به خاطر گناهش ملامت نکن . – کان آخر ما أوصی به الخضر موسی بن عمران علیه السلام أن قال له لا تعیرن أحدا بذنب》.(بحار۷۳ ص۳۸۶)

بله ؛ در اینکه جنایتی انجام شده و باید مورد مداقه و بررسی کارشناسانه قضائی و امنیتی قرار گرفته و با بیطرفی کامل مورد قضاوت قاضی عدل قرار گیرد ، بحثی نیست ، اما این ره آور شریعت و فقه ، باید با اخلاق منطبق باشد ، و آن اخلاق این است که با حرمت گناهکار و متخلف از هر نیش و طعنه ای محفوظ ماند .
و اگر به این مهم توجه نشود ؛ در اینصورت نه فقه میماند و نه اخلاق .

این روایت را ملاحظه کنید ؛

✍ پیامبر رحمت و حکمت (ص) فرمود:

《اگر خدمتکار شما مرتکب زنا شد ، باید او را به حاکم شرع [ دستگاه قضا عدل] معرفی نموده تا جزای او را معیّن و کیفر او اجراء کند ، ولی شما[ در عین اینکه مالک و صاحب اختیار او هستید] حق ندارید او را “سرزنش و ملامت” کنید . – اذا زنت خادم أحدکم فلیجلدها الحد و لا یعیرها》.(مجموعه ورام ۵۷/۱)

مواظب باشیم سیاست ما اگر هم عین دیانت و اخلاق نیست ، حداقل کمی آمیخته با دین و اخلاق باشد.

انتهای پیام