نکاتی در مورد حقوق و اخلاق رسانه در پرونده‌ی محمدعلی نجفی
کامبیز نوروزی، حقوقدان با اشاره به پرونده‌ی محمدعلی نجفی به شفقنا گفت: در پرونده های مربوط به اشخاص عادی چهره و مشخصات آن‌ها جزء حریم خصوصی شان محسوب می شود. بنابراین باید این حریم در انتشار اخبار مربوط به افراد عادی رعایت شود. در ماده چهلم قانون آیین دادرسی کیفری آمده است که « افشاء اطلاعات مربوط به هویت و محل اقامت بزه دیده، شهود و مطلعان و سایر اشخاص مرتبط با پرونده توسط ضابطان دادگستری، جز در مواردی که قانون معین می‌کند، ممنوع است. » اما بحث حریم خصوصی یک استثناء مهم دارد و آن هم مربوط به شخصیت های مشهور و مقامات رسمی عالی رتبه می شود که حریم خصوصی شان بسیار کوچکتر از اشخاص عادی است و علت کوچک بودنش به این مسئله برمی گردد که عملکرد اشخاص مشهور و مقامات رسمی، جامعه را مستقیماً تحت تاثیر قرار می دهد و جامعه حق دارد تا درباره خیلی از مسائل مربوط به این مقامات مطلع شود.
آن دسته از اطلاعات قابل انتشار نیست که مرجع قضایی رسیدگی کننده، تشخص دهد
او مثال می زند: حقوق ماهانه درآمد افراد جزء حریم خصوصی شان است، این درحالی است که باید حقوق وزیران، نمایندگان مجلس، رئیس جمهور و در کل روئسای قوا شفاف باشد. در این قبیل پرونده ها هم به دلیل موقعیت برجسته فرد مربوطه نام، مشخصات و جزئیات دیگر جزء حریم خصوصی محسوب نمی شود و اطلاعاتش قابل انتشار است. آن دسته از اطلاعات قابل انتشار نیست که مرجع قضایی رسیدگی کننده تشخص دهد برای کار قضایی نیاز است تا آن اطلاعات، محرمانه بماند. بنابراین انتشار مطالب مربوط به پرونده اتهامی آقای نجفی-آنچه که تا به الان اتفاق افتاده است- به منزله تجاوز به حریم خصوصی تلقی نمی شود.
نوروزی ادامه می دهد: ما باید از تفسیرهای لغو و بیهوده خودداری کنیم. به طور کلی وضعیت این پرونده به گونه ای است که از همان ساعات اول خبرش در رسانه ها منفجر شد و همه مردم بحث اصلی ماجرا را در ظرف مدت چند ساعت فهمیدند. الان مطرح نکردن نام آقای نجفی یا نام مقتول و یا انتشار تصویرشان بیشتر به یک مضحکه شبیه می شود. البته از نظر اخلاق حرفه ای بهتر است تصاویر تحقیر آمیز منتشر نشود. اما این حق وجود دارد تا همان طور که اسم و اخبارش مطرح می شود، چهره هم منتشر شود.
تهمت به مقتول وارد نشود
این حقوق دان رسانه ای درباره چگونگی برخورد خبرنگاران با این پرونده توضیح می دهد: اولا در جریان خبری این پرونده، روزنامه‌نگاران باید دقت کنند که نباید سخن ناروا و یا هر تهمتی علیه کسی مخصوصاً مقتول گفته شود. در این چند روز شاهد بودم که برخی تهمت های ناروا به مقتول داده اند. خب این کار هم غیر اخلاقی و هم غیر قانونی است، چرا که باید این ادعاها و فرضیات، در دادگاه به اثبات برسند. به نظرم گفتگو با پسر ۱۳ ساله مقتول هم یا نباید انجام شود و یا باید با رعایت شرایط فعلی و قانونی او و در کنار قیم قانونی‌اش انجام شود. چرا که این نوجوان آسیب پذیر است و تحت حمایت قانونی قرار دارد.
این قبیل پرونده ها منحصر به فرد هستند و ربطی به جریان سیاسی متبوع آن فرد ندارد
نوروزی درباره سیاسی برخورد کردن با این پرونده با انتقاد می گوید: از نظر قانونی نمی توان ایرادی به این نوع برخورد گرفت. ولی بهره برداری سیاسی و جناحی از چنین پرونده‌ای نهایت بی‌اخلاقی و فرصت طلبی است. آقای نجفی گرایش به هر نوع جریان و گرایش سیاسی که داشته باشند، این حادثه هیچ ربطی به سیاسی کردن پرونده او ندارد و این قبیل پرونده ها منحصر به فرد هستند و ربطی به جریان سیاسی متبوع آن فرد ندارد و این بهره برداری ها نوعی سوء استفاده است.
خبرنگاران در این پرونده استقلال حرفه ای خود را حفظ کنند
وی در پایان صحبت های خود با تاکید بر رسالت اصلی خبرنگاران بیان می کند: روزنامه نگاران دقت داشته باشند که این حادثه یک پرونده بی نظیر برای مولفه های یک پرونده جنایی و فوق العاده پیچیده است، به همین خاطر ضرورت دارد تا در مواجهه با این پرونده و جزئیات آن با دقت تمام و خلاقیت حرفه ای عمل کنند. این پرونده نباید به سبک پرونده های قتل خانوادگی دیده و مقایسه شود. در شرایط فعلی که فضای مجازی غلبه خبری پیدا کرده و اخبار و تحلیل های فضای مجازی اغلب غیرحرفه ای و غیرمسئولانه است، روزنامه نگاران باید به تهیه گزارش های تحقیقی بپردازند. یک روزنامه نگار حرفه ای در چنین وقایعی باید تمام تلاش خود را بکند که تحت تاثیر فضای مجازی قرار نگیرد و استقلال حرفه ای خود را در اینجا حفظ کند.
انتهای پیام
