تحلیل‌های متفاوت درباره‌ی شخصیت امام خمینی
شفقنا نوشت: به مناسبت سی امین سالگرد ارتحال معمار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) خبرگزاری شفقنا سلسله گفت و گوهایی را با برخی شخصیت ها، اساتید و کارشناسان درباره مکتب فکری، شیوه رهبری و ابعاد شخصیتی ایشان به انجام رسانده است که در پی می آید:
آیت الله علی اکبر مسعودی خمینی، درباره اندیشه های فقهی امام خمینی(ره) معتقد است: از عالم و عارف و سخنران هر کسی می خواهد درباره امام صحبت کند باید از خضوصیات عرفان عملی امام صحبت کند، عرفان عملی یعنی دستورات خدای متعال را از شریعت و طریقت و حقیقت یک به یک عمل کرده و به اینجا رسیده است.
در نخستین گفت و گو، آقای دکتر عماد افروغ با بیان رمز و رازهای محبوبیت حضرت امام خمینی و همچنین تفاوت جامعه زمان امام با اکنون و طرح مطالبات و دغدغه های جدید جامعه به شفقنا گفت: جایگاه تاریخی مرجعیت تقلید و جهت گیری به نفع محرومین و عدالت اجتماعی و عبارت معروف جنگ فقر و غنا، و حضور در عرصه سیاسی و اجتماعی، محبوبیتی بی بدیل برای امام(ره) رقم زد. حساسیت اقتصادی و عدالت محورانه ایشان به حدی بود که وارد جزییات افزایش قیمت هایی که ممکن بود به ضرر محرومین جامعه تمام شود می شدند. او می گوید: مردم برای امام ابزار نبودند بلکه هدف بودند. اما امروز جای خادم و مخدوم عوض شده است. حکمرانان باید برخی از سیاست های خود را تعدیل کنند و بازنگری کنند. اگر واقعا به آینده و امام وفادار هستند باید سیاست های خود را در راستای این اهداف و آرمانها ارزیابی کنند و راه حل ارائه بدهند.
آیت الله آقای شیخ مصطفی اشرفی شاهرودی می گوید: این‌گونه نبود که امام (ره) مکتب خاصی در مقابل همه ایجاد کرده باشند/ هیچ فقیهی هم مکتب خاصی در مقابل دیگران نمی‌آورد/ مبنای امام خمینی (ره) بر این بود که باید احکام الهی در عصر غیبت نیز اجرا شود/ شیخ مفید و صاحب جواهر بر این باور بودند/ امام خمینی (ره) به هیچ وجه مباحث فلسفی را داخل فقه نمی‌کرد/ فوق‌العاده دقیق و قوی‌الاراده بودند و اعتماد به نفس بی‌نظیری داشتند/ امتناع حضرت امام (ره) از هم‌نشینی با شاه/ در کلاس درس امام، سکوت شاگردان معنایی نداشت/ اصرار داریم که درس اخلاق در حوزه‌ها و مدارس برقرار شود/ نقش آیات کنی و هاشمی در حضور روحانیت در امور اجرایی
حجت الاسلام مهدی مهریزی با بیان ابعاد مختلف اندیشه ای امام خمینی می گوید: حضرت امام یکسری عناصر را در درون فقه پیش بینی کردند که اگر کسی به آنها توجه کند، فقه متحول می شود. منتها اگر مانع بیرونی باشد و فضا بسته باشد، این تحول اتفاق نمی افتد و امام برای اینکه فضای بیرونی برای این تحول را مهیا کنند، عنوان کردند که در حکومت اسلامی باید باب اجتهاد باز باشد و نظرات ولو مخالف یکدیگر عرضه شود و کسی توان و حق جلوگیری از آن را ندارد.
آقای علی مطهری، نایب رییس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه در مجموع میراث امام حفظ شده است گفت: ممکن است در جزئیاتی خوب عمل نکرده باشیم و نیاز به بازبینی و اصلاح وجود داشته باشد، ولی در مجموع آرمان ها و اهدافی که امام داشتند حفظ شده است و ما در آن مسیر در حرکتیم.
حجت الاسلام و المسلمین سیدهادی خامنه ای با بیان اینکه همه ما این اعتقاد را داشتیم و داریم که امام خمینی(ره) آنچه را که می گفت، واقعاً قبول داشت و به آن پایبند بود و آرزو داشت که تمام آنچه را که برای انقلاب خواسته و وعده داده، تحقق بیابد، ولی معمولاً هیچ وعده و ایده آلی در دنیا تحقق پیدا نمی کند، می گوید: نمی توان ادعا کرد که نظر امام از جمهوریت، مدلی متفاوت با جمهوریت های رایج دنیاست، جمهوریت در معنای عام یعنی حکومت مردم و حضور مردم، در شرایطی که اسلام و احکام و دستوراتش از راهنمایی های متخصصین و مجتهدین نشأت گیرد، این اجتهاد در صورتی می تواند جامعه ما را اداره کند که اجتهاد پویا باشد و در عین حال که اجتهاد پویاست، اجتهاد و فقه جواهری باشد.
حجت الاسلام و المسلمین احمد واعظی با بیان اینکه معتقدم بزرگترین تأثیر فقهی حضرت امام(ره) طرح مساله فقه حکومتی است، می گوید: امام(ره) کلان فقه را به صورت دیگری دید و کار فقه و فقاهت را صرفاً در استنباط احکام و بیان حکم الله در امور فردی ندید. امام(ره) فقه را در بستر اداره جامعه دید و آن را با حکومت گره زد. براساس بیانی که در مباحث نجف داشتند و در جلد دوم کتاب البیع ایشان وجود دارد، امام(ره) معتقد بودند «الإسلام هو الحکومه؛ اسلام حکومت است» و احکام فرعی فقهی ابزار و آلاتی برای اداره جامعه مسلمین به منظور اقامه عدل است.
آقای محسن رفیق دوست با بیان خاطراتی از امام و اندیشه ها و سرمشق هایی از ایشان به شفقنا گفت: در همه کشورها سالهای سال گردانندگان انقلاب خود مملکت را اداره می کردند تا آرام آرام حکومت ثابتی درست کنند ولی امام خمینی(ره) به سرعت دست به کار شد، در وهله اول سیستم حکومت را به رأی مردم گذاشت که ۹۹ درصد جواب مثبت دادند، سپس مجلس قانون اساسی تشکیل داد و قانون اساسی را به رأی ملت گذاشت. او همچنین می گوید: از ابتدای پیروزی انقلاب، امام خمینی(ره) اصرار داشتند که دولت در اقتصاد غیر از دو مورد دخالت نداشته باشند. یکی اینکه توان مردم در آن کار نباشد و دوم اینکه کاری باشد که برای کشور لازم است، اما مردم علاقه ای به انجام آن ندارند.
محمد هاشمی معتقد است: انقلاب امام اولین انقلابی بود که در مدت کوتاهی تمامی زیرساخت ها توسط مردم تعیین شد. بنابراین امام اعتقاد عمیقی به مردم و حق مردم داشت و حق مردم را حق الناس می دانستند و جنسیت برای ایشان مطرح نبود.وی همچنین می افزاید: امام نسبت به رسانه هر نوع بد آموزی را نفی می کردند و عقیده داشتند نباید در رسانه بدآموزی وجود داشته باشد و رسانه را به عنوان دانشگاه عمومی سراسری تعریف می کردند.
محمدرضا باهنر با بیان اینکه امام(ره) از اولین رهبرانی بودند که بعد از انقلاب اعلام کردند مردم باید نوع حکومت را انتخاب کنند می گوید: انقلابیون نزدیک به امام(ره) از این مساله متعجب بودند و امام(ره) را نقد می کردند و می گفتند مردم با گوشت و پوست خود به خیابان ها ریخته اند و فریاد می زنند که ما اسلام را می خواهیم چرا رفراندوم برگزار می کنید؟ اما امام خمینی فورا از همه پرسی حرف زد و بعد گفت قانون اساسی و بعد گفت انتخابات مجلس و… امام(ره) جمله مشهوری دارد و می فرماید: میزان رای ملت است. اگر مردم نخواهند ما نیستیم.
دکتر حسن غفوری فرد با تاکید بر اینکه آمال نهایی امام حفظ کرامت انسان ها بود، گفت: امام می خواست مکارم اخلاق در یک جامعه حفظ شود و دروغ و غیبت و تهمت و … از خطوط قرمز امام بود، ایشان هرگز اجازه نمی دادند کسی در حضور ایشان از دیگری بدگویی کند. وی همچنین در مورد توصیه امام در مورد کاندیداها به خصوص انتخابات ریاست جمهوری می گوید: حضرت امام(ره) در تنها موردی که توصیه ای داشتند در مورد جمهوری اسلامی بود وگرنه در هیچ مورد دیگری توصیه ای نداشتند. ما به امام(ره) نزدیک بودیم و اگر امام توصیه ای به کاندیدایی داشتند حتماً متوجه می شدیم، اما ندیدیم سفارشی در تایید یا رد کسی داشته باشند.
آیت الله رحمت، عضو دفتر استفتائات بیت امام خمینی(ره) و از شاگردان ایشان می گوید: امام خمینی(ره) در ابعاد مختلف ممتاز بودند، در زمینه مبارزه، بسیار در مورد ایشان گفته شده و بسیاری از افراد امام(ره) را تنها به عنوان مبارز و ستیزه گر می شناسند به همین دلیل متأسفانه جهات علمی امام(ره) مغفول مانده و کمتر به آنها پرداخته شده است در صورتی که امام(ره) از جهت علمی فوق العاده بودند. به فرمایش یکی از اساتید بزرگ، بعد از مرحوم آیت الله حکیم، طلبه ها خدمت آقایان و اساتید می رفتند و سوال می کردند که شما کدام مرجع را اعلم و مقدم می دانید، از جمله کسانی که طلبه ها خدمت آنها رفته بودند و پرسیده بودند، مرحوم شیخ مجتبی لنکرانی – از شاگردان آیت الله خویی و آیت الله میلانی – بود، ایشان فرموده بود که من با مرحوم آقای میلانی و خویی هم مباحثه بودم، آقای میلانی از ما دو بهتر می فهمید و آقای خویی هم زود جواب می داد، سپس طلبه ها پرسیده بودند حاج آقا روح الله چطور؟ مرحوم شیخ مجتبی لنکرانی گفته بود که اگر آیت الله خمینی با ابزار علمی وارد صحنه شود، هیچ کسی نمی تواند از عهده او برآید.
آیت الله موسوی بجنوردی معتقد است: امام عقیده داشت که عنصر زمان و مکان در اجتهاد دخالت دارد و یک مجتهد باید زمان و مکان را در نظر بگیرد و فتوا دهد لذا ما می بینیم که فتاوای امام بسیار نوین هستند و مسایلی را که علمای پیشین به آن نپرداختند، ایشان کاملاً پرداختند و نظر صحیح را می دهند.
یادداشت ابوالفضل فاتح:
نسل ما هرگز دو لحظه را فراموش نمی کند. یکی اوج شعف در لحظه ی فرود پرواز انقلاب در خاک میهن و دیگری عمق اسف در لحظه عروج ملکوتی امام خمینی (ره). امام خورشیدی بود که بازه ی طلوع معنوی و غروب مادی اش برای یکایک ما ترسیم کننده یک روز آسمانی و زیست در روضه ی رضوان بود.
امام خمینی با هر تعریف تئوریک و هر نوع نگاه یک «مگا لیدر» با «ابر رهبر» است که مخالفانش نیز نمی توانند عظمت شخصیتی و دامنه تاثیر گذاری ایشان را انکار نمایند. ایشان در فرصت کوتاه شکل گیری و پیروزی انقلاب و دوران تاسیس نظام به ملت و کشور ما هویتی ارتقاء یافته، پیشرو و مستقل ارزانی داشت که بخش اعظم رهبران پیشین این کشور از عهده آن بر نیامده اند. این ارتقاء هویتی به ایران محدود نماند و جامعه مسلمانان به ویژه تشیع قدرتی دوباره یافت.
او بنده ی خالص خدا بود. خدمت به مردم را سیره مردان خدا می دانست. در شیوه ی سیاست ورزی اش اهل پنهان کاری از مردم نبود و در این مسیر صداقتی وصف ناشدنی داشت، لذا از افشای هیچ یک از رازهایش نمی هراسید . او اساسا کاری نمی کرد که توضیحش برای مردم دشوارباشد. با کسی رقابت نداشت، اهل تبلیغ و نگران خود نبود و همین نگران خود نبودن عظمتی وصف ناشدنی به ایشان بخشیده بود. خویش را خدمتگزار مردم می دانست و بارها آبرویش را برای عظمت ملت با خدا معامله کرد.
انقلاب امام یک بعثت بود. قدرت علمی، استحکام اخلاقی، خصائص انسانی، اصالت، خلاقیت، هوش فردی و هوش استراتژیک، قدرت بسیج وتوامند سازی و عزت آفرینی ایشان ، ملت ایران را دارای توانمندی های منحصر بفردی ساخته بود که جز در بعثت های بزرگ تاریخ در کمتر زمانی می توان سراغ آن را گرفت. تاریخ خیزش ها ی گذشته ی ملت ایران نیز گواه است؛ عظمت ها، ارزش ها و راه های نرفته ای که با امام گشوده شد، از طرق دیگر به این زودی ها دست یافتنی نبود.
قدر ناشناسی نسبت به چنین امامی، افسوس بزرگی است. افسوس بزرگی است که بسیاری از مسئولان و جریانات و نهاد ها و روحانیان که در دامان کرامت و اقایی امام حیاتی دوباره یافتند، ارزش های وجودی آن شخصیت و توصیه های ایشان به ویژه نسبت به حقوق اساسی ملت و اساس اسلام را نادیده گرفتند و به کژراهه رفتند. تکلیف کسانی که در حیات امام به امام معتقد نبودند واکنون بر سفره ایشان نشسته اند روشن است. اما آنها که برکشیده امام بوده و اکنون از خود مخالفت یا بی اعتنایی به ارزش های بنیادی ایشان نشان می دهند بی انصاف ترند. لختی تامل کنیم، انصافا اگر امام نبود امروز بسیاری از روحانیون و سیاسیون ما کجا بودند و در کدام تراز اجتماعی داشتند؟ ما کجا بودیم؟
امام خود را معصوم نمی دانست. قاطعیت و استحکام رای داشت اما انتقاد را موهبت الهی می پنداشت و از عذرخواهی و حتی اعلام پشیمانی از برخی تصمیمات نیز ابایی نداشت. خود اهل اجتهاد های بن بست شکن و گره گشا بود و اگر امروز در میان ما بود نخستین کسی بود که آراء خود را مورد اجتهاد قرار می داد و اگر به نقطه ی جدیدی دست می یافت با شهامت تمام نتیجه تجدید نظر خود را اعلام می کرد. لذا ابایی از اجتهاد در اندیشه و بررسی اقدامات و اجتهادات ایشان در مجامع علمی نیست چنانچه در حوزه های علمیه ما نیز قرن هاست نظرات بزرگان با احترام و صراحت بررسی و تایید، نقد و حتی رد می شود. اما این که این روزها انکار امام، عدول از امام، ایجاد شبهه و حتی هتک امام در میان برخی افراد که یا سابقه ای در انقلاب داشته و یا وابستگی به نظام دارند، سکه رایج شده و برای برخی نماد خودنمایی جای تامل دارد. همین گونه تحریف امام و مشاهده پوستین های وارونه ای که امام را صرفا پوسته ای برای اقدامات ناصواب و متحجرانه خود گرفته اند دردناک و غم انگیز است.
ابتکار عظیم امام در مفهوم یگانه ی جمهوری اسلامی که تقید و مشروط سازی جمهوری و اسلام به یکدیگر است راه را برای هر بن بستی بسته است. متاسفانه این مفهوم یگانه به درستی درک نشد و انقلاب و مردم قربانی شکاف اسلام خواهی بیگانه با جمهوری و جمهوری خواهی بیگانه با اسلام شد و مصائب عظیمی از همین انحراف و شکاف پدید آمد. این دو جریان همان دو جریانی هستند که امام در طول حیات پر برکتشان بارها و بارها نسبت به آنها هشدار دادند.
بخش دیگر مفاسد و ضعف هایی که امروز به آن آلوده ایم محصول انحرافات، غفلت ها، مسئولیت ناپذیری ها ، بی عرضه گی ها و نادانی ها و باندبازی های مافیایی است که در هر سیستمی در جهان اتفاق بیفتد نتیجه ای جز این نخواهد داشت و ظلم است که برای فرار از مسئولیت، کاستی ها را به مبانی اندیشه ای امام و انقلاب منتسب کنیم. در ناکارآمدی ها، کاستی ها، مفاسد و عدول ها و بی عدالتی ها، هر دو جناح کشور و بسیاری از بزرگان مسئولند. یکایک ما نیز مسئولیم.
چهل سال برای هر یک از ما فرصتی برای مقایسه ها و داوری های منصفانه فراهم آورده است. در عرصه داخلی نسخه های مختلفی ارائه شد اما کسی هست که ادعا کند نسخه ی جامع تری از نسخه امام که جامع دین و میهن و حافظ عزت باشد، ارائه داده است؟ در عرصه جهانی نیز نسل های مختلف رهبران از غرب وشرق عالم پیش روی ماست. امام دردانه ای کم نظیر و بالا بلند است. انصاف نیست سکوت کنیم. سکوت ما مظلومیت مضاعف امام که امروز مظلومترین شخصیت انقلاب است را به دنبال دارد.
فرصت سالگرد امام را مغتنم بدانیم، همه به ویژه آنان که افتخارشان انتساب به خط امام است، دوباره اماممان را مبنا قرار دهیم و باور داشته باشیم که انحراف از ایشان نتیجه ای جز حرمان به دنبال نخواهد داشت.
انتهای پیام
