چرا سیمای تراجنسی‌ها در سینمای ایران زننده است؟
/ سامان ارسطو در گفت‌وگو با انصاف نیوز پاسخ داد /
علی خسروجردی، خبرنگار انصاف نیوز: سامان ارسطو، بازیگر، کارگردان و مدرس تئاتر که خود تجربه‌ی تغییر جنسیت را از سر گذرانده و پیش از تغییر و پس از آن در سینما و تئاتر ایران فعال بوده است، درباره‌ی تصویری که از تراجنسی‌ها در سینما و تئاتر ایران ارائه می‌شود می‌گوید: «آقای بهروز افخمی جلوی دوربین می‌گوید که ما ترنس‌ها منحرف و بیمار هستیم! متاسفانه کسانی که تریبون بیشتری دارند، عدم آگاهی‌شان هم در این موضوع بیشتر است.»
تراجنسی‌ها، افرادی با هویت جنسیتی متناقض هستند و تشخیص روانی خود فرد از جنسیتش با اندام‌های جنسی زمان تولدش متفاوت است. سینما و تئاتر از حوزه‌هایی تاثیرگذار در جامعه و بر مردم هستند که بعضا در آثاری که عرضه می‌کنند اشاره‌هایی هم به تراجنسی‌ها در جامعه‌ی ایران می‌کنند. اما تصویر ارائه شده از سوی آنها چقدر واقع‌گرایانه است؟
در فیلم سینمایی «آتش بس 1» محصول سال 84 به کارگردانی تهمینه میلانی در سکانسی تصویری از یک ترنس نمایش داده می‌شود. همچنین در سریال «ممنوعه» نمونهای جدید از به تصویر کشیدن تراجنسی در دنیای رسانه‌های تصویری را شاهد هستیم؛ اما آنچه مورد توجه است تصویر زننده‌ای است که اکثر آثار سینمایی از ترنس‌ها ارائه می‌دهند.
سامان ارسطو درباره‌ی به تصویر کشیدن ترنس‌ها در سینمای ایران با چهره‌ای نه چندان مطلوب یا سانسور آنها به انصاف نیوز گفت: «جدا از این مساله که یک تراجنسی هستم، در سال 94 پس از سال‌ها پژوهش و پیگیری، و همچنین کارگاهی که به مدت یک سال و نیم برای بچه‌های بازیگرم برگزار کردم، و با وجود تمام سختی‌ها در این راه، اولین نفر بودم که به موضوع تراجنسی در تئاتر توجه کردم.»
این کارگردان تئاتر در ادامه گفت: «متاسفانه پس از آن تاریخ کسانی که در کار فیلم و تئاتر بودند، آگاهی نسبت به تراجنسی‌ها نداشتند. آنها حتی تفاوت یک ترنس با یک هموسکشوال را نمی‌دانند و همه‌ی آنها را در یک مجموعه قرار می‌دهند. در حالی‌که این مساله به این شکل نیست، حتی ترنس‌ها طبقه‌بندی مختلفی دارند. یک ترنسکشوال با یک ترنسکشوال دیگر به طور کامل متفاوت است.»
وی در ادامه تاکید کرد: « متاسفانه بازیگرانی که در سریال‌‌ها، سینما و تئاتر این نقش‌ها را بازی می‌کنند، تنها یک تیپ را بازی می‌کنند، یعنی اینکه آنها یک کارکتر یا شخصیت نمی‌سازند. به همین خاطر است که این نقش‌ها بسیار زننده و تو خالی به‌نظر می‌رسد.»
این کارگردان تئاتر درباره‌ی نمونهای از به تصویر کشیدن تراجنسی در سینمای جهان گفت: «فیلم زن شگفت انگیز یک فیلم فوق‌العاده است. مخاطب به هیچ وجه متاثر نمی‌شود، یعنی نه گریه می‌کند و نه به آن می‌خندد و حتی آن را مسخره نمی‌کند. به این دلیل که با نگاهی علمی، درست و انسانی به این مساله پرداخته است. متاسفانه فیلمسازان و کارگردانان تئاتر ما، از دریچه‌ی ترحم به این موضوع نگاه کرده‌اند.»
ارسطو در ادامه‌ی صحبت‌های خود گفت: «ترنس‌ها نه دچار یک بیماری و نه اختلال هستند، بلکه ما اینگونه به دنیا می‌آییم. ما به تنهایی جنس زن و مرد نداریم. ما در طیف قرار داریم، همه‌ی ما انسان‌ها و موجودات در طیف قرار داریم. یک جنس سوم داریم، که آن جنس ما هستیم. من چه جراحی کنم یا نکنم، یک ترنس هستم.»
ارسطو درباره‌ی سریال ممنوعه گفت: «من با کارگردان تماس گرفتم و از او خواهش کردم، در آن تماس به او گفتم حاضرم مجانی به شما کمک کنم، حتی نمی‌خواهم که اسمی از من ببرید. آن بازیگر [منظور بازیگر ترنس] به اشتباه هدایت می‌شود، این بازیگر نمی‌داند که ترنس‌ها چگونه هستند.»
این بازیگر درپاسخ به سوالی درباره‌ی وجود چنین مشکلاتی حتی در آثار کارگردانان بزرگ ایرانی گفت: «در آتش‌بس فیلم خانم میلانی و همچنین اسب حیوان نجیبی است این مشکلات هست. آقای بهروز افخمی جلوی دوربین می‌گوید که ما ترنس‌ها منحرف و بیمار هستیم! متاسفانه کسانی که تریبون بیشتری دارند، درباره‌ی این مساله عدم آگاهی بیشتری هم دارند. آنها یا نمی‌خواهند آگاه شوند و یا به گفته‌ی برتولت برشت اینها کارمندان دولت هستند و نمی‌خواهند به کسی آگاهی برسانند.»
سینما و تئاتر ایران آثار مثبتی درباره تراجنسی نیز دارد. فیلم «آینه‌های روبرو» به کارگردانی نگار آذربایجانی و نمایش «کالبدشکافی» به کارگردانی سامان ارسطو از آثار علمی‌تر و واقع‌گرایانه‌تر در سینما و تئاتر ایران درباره‌ی این موضوع هستند. این کارگردان درباره‌ی این مساله معتقد است: « تعداد این آثار کم است. چند اثر در سینمای هنر و تجربه نیز ساخته شد، که متاسفانه نتوانستم آن آثار را ببینم. متاسفانه ما در این زمینه ضعیف هستیم. بخش زیادی از این موضوع به عدم آگاهی کارگردان و نویسنده مربوط می‌شود. من در مصاحبه‌ها و لایوهای روزهای جمعه به کارگردانان و نویسندگان اعلام کرده‌ام که داستان به شما خواهم داد، بیایید به جامعه آگاهی بدهیم.»
ارسطو درباره‌ی چگونگی ایجاد یک بستر مناسب برای آگاهی دادن به جامعه درباره‌ی این موضوع توسط سینما و تئاتر گفت: «من پیشنهاد می‌کنم 5 کارگردان سینما و تئاتر با کمک من فیلم‌های کوتاه ده دقیقه‌ای بسازیم و آن را در بین مردم پخش کنیم. یک تئاتر یا فیلم سینمایی بلند کار کنیم ولی این کار با تحقیق و پژوهش باشد.»
او در ادامه گفت: «یک هموفرودیت، کسی است که از بدو تولد دوجنسه است و بدن او از زمان تولد دو جنس دارد؛ یک تراجنسی بدنی به طور کامل زنانه و یا بدنی به طور کامل مردانه دارد و جسم‌‌اش مساله‌ای ندارد؛ نباید آنها را در کنار هم قرار بدهیم. ولی ما متاسفانه این کار را می‌کنیم. تئاتر «آبی مایل به صورتی» با اینکه من بارها گفتم که آن کار 68 مساله دارد، ولی اجرا شد. از آن تئاتر استقبال خوبی شد، تنها به این دلیل که تریبون خوبی داشت.»
ارسطو درباره‌ی جایگاه آثار مثبتی که به این موضوع پرداخته‌اند و تاثیر آن بر مردم گفت: «همه چیز را زمان ثابت می‌کند. من هیچگاه به دنبال این نیستم که بگویم پیامی را به کسی منتقل می‌کنم، من یک واقعیت را روی صحنه برده‌ام. تماشاچی شاید امروز درک درستی از آن نداشته باشد، ولی پس از چند سال متوجه خواهد شد که چه خوراک سالمی به او ارائه شده است و تا به امروز چه خوراک ناسالمی دریافت می‌کرده است. علم و زمان برای ما صبر نخواهد کرد و رو به جلو خواهد رفت. ما باید به دنبال آن بدویم یا استپ بزنیم.»
این کارگردان تئاتر در پایان گفت: «بچه‌های زیادی از تراجنسی‌ها به دیدن تئاتر «کالبد شکافی» آمدند. در مورد فیلم آینه‌های روبرو هم خانم طائرپور تهیه کننده‌ی فیلم لطف کرد و با من تماس گرفت، من با تمام بچه‌های تراجنسی هماهنگ کردم و همگی آن کار را بصورت جداگانه دیدیم. با اینکه این فیلم هم ضعف‌های خودش را داشت، اما در آنجا اسم اختلال و بیماری روی فرد گذاشته نمی‌شود. بازیگری که آن نقش را بازی می‌کند کارکتر را به خوبی پیدا کرده است و تیپ بازی نمی‌کند. در واقع او یک کارکتر ارائه می‌دهد. این فیلم برای ما خیلی خوب بود. این فیلم با وجود ضعف‌هایی که دارد در مقایسه با سریال‌های گلشیفته و ممنوعه فوق العاده است.»
انتهای پیام
