فلاحت‌پیشه: تابویی در مناسبات ایران و آمریکا وجود ندارد
/ گفت‌وگوی انصاف نیوز با حشمت‌‌الله فلاحت‌پیشه و قاسم محبعلی /
پریسا صالحی، خبرنگار انصاف نیوز: شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، امروز، چهارشنبه 22 خرداد به تهران سفر می‌کند تا اقامتی سه روزه در ایران داشته باشد. سفری که در مورد اهداف آن گمانه‌زنی‌های متفاوتی وجود دارد.سفیر ژاپن هدف آبه از این سفر را کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا عنوان می‌کند و برخی از تحلیلگران نیز او را حامل پیامی از واشنگتن برای تهران می‌دانند. اما هدف سفر شینزو آبه که سفری بی‌سابقه در طول این چهل سال است و دستاوردهای آن برای دو طرف ایرانی و ژاپنی چه خواهد بود؟
قاسم محبعلی مدیرکل پیشین خاورمیانه‌ی وزارت امور خارجه و حشمت الله فلاحت‌پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی و امور خارجه‌ی مجلس در اینباره با انصاف نیوز گفت و گو کردند.
محبعلی معتقد است که ژاپنی‌ها از جمله کشورهایی هستند که از صلح میان ایران و آمریکا نفع می‌برند و می‌توانند با ایران وارد مبادلات اقتصادی شوند و به همین علت تلاش دارند میان ایران و آمریکا صلح برقرار شود. محبعلی میزان موفقیت آبه را بسته به نوع سیاست و برخورد ایران می‌داند.
فلاحت‌پیشه اما می‌گوید ایران و آمریکا نیازی به میانجی ندارند و اگر به این نتیجه برسند که مذاکره کنند مانعی برای آن وجود ندارد اما آمریکا فقط حرف مذاکره را می‌زند و گام عملی برنمی‌دارد باعث شده که در ایران مذاکره نوعی برگ بازنده تلقی شود.
رییس کمیسیون امنیت ملی: اختلاف ما میانجی‌پذیر نیست
فلاحت‌پیشه درباره‌ی سفر شینزو آبه به تهران به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «به نظر من این سفر یک سفر تک ماموریتی نیست، ژاپنی‌ها خیلی علاقه‌مند هستند که نقشی در شرایط کنونی که اختلافاتی وجود دارد، داشته باشند اما به طور طبیعی این نقش میانجی‌گرانه نخواهد بود چون الان طرحی برای میانجی‌گری وجود ندارد.
آن چیزی که طرف ایرانی می‌خواهد این است که موضوع را در قالب روابط دوجانبه شکل داده شود و پیگیری شود. جشن نود سالگی ارتباطات ایران و ژاپن را خود ژاپنی‌ها دارند می‌گیرند، در همه‌ی این مدت به رغم همه‌ی نوسانات ژاپنی‌ها خرید نفت از ایران را متوقف نکرده بودند اما الان به رغم اختلاف نظرهایی که با آمریکایی‌ها دارند در عمل به گونه‌ای عمل می‌کنند که آمریکایی‌ها می‌خواهند.
اینکه ژاپن پیام میانجی داشته باشد طبیعی است، تقریبا همه‌ی هیات‌هایی که به ایران می‌آیند سعی می‌کنند موضوعی را برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا مطرح کنند. ژاپنی‌ها به طور سنتی از دوران بعد از انقلاب چنین نقشی را داشتند و کسانی که از ژاپن به ایران می‌آمدند، سعی می‌کردند در تنش‌های بین ایران و آمریکا، با توجه به تاثیر آن در مناسبات تهران-توکیو نقش میانجی را ایفا کنند.
سفر آقای شینزو آبه نه اولین و نه آخرین نوع از اینگونه سفرها به ایران خواهد بود اما به نظر من اختلافات ایران و آمریکا میانجی‌پذیر نیست، الان تابویی هم در مناسبات ایران و آمریکا وجود ندارد و در عمل نباید هم وجود داشته باشد. وقتی ایران و آمریکا به این نتیجه برسند که باید مذاکره کنند، منعی وجود نخواهد داشت و نیازی هم به میانجی ندارند.»
او در ادامه به تفاوت نگاه به مذاکره در ایران و آمریکا اشاره کرد و توضیح داد: «آمریکایی‌ها فقط اسم مذاکره را مطرح می‌کنند، مذاکره در آمریکا به عنوان یک برند و عامل موفقیت تلقی می‌شود ولی در ایران عکس این موضوع صادق است، برای ایرانی‌ها مذاکره به عنوان یک نقطه‌ی ضعف به حساب می‌آید. به عنوان مثال دولت آقای روحانی با برجام از 1248 تحریم 915 تحریم را برداشت ولی بازهم در ایران کسانی هستند که سعی می‌کنند مذاکره را یکی از نقاط ضعف دولت آقای روحانی قلمداد کنند.
نوع برداشت از اصل مذاکره در ایران و آمریکا همیشه متفاوت است. آمریکایی‌ها آن را به عنوان برگ برنده می‌دانند و ایرانی‌ها آن را به عنوان یک برگ بازنده. دلیل آن هم این است که مذاکره فقط در قالب حرف مطرح شده و نه در قالب عمل. اگر آقای ترامپ بپذیرد که شبیه رفتاری که در مکزیک انجام داد و به یکباره تعرفه‌ی صفر را اعلام کرد که یک گام عملی قبل از همه‌ی راهکارهایی که برای مذاکره و رفع اختلاف بین آمریکا و مکزیک برداشت عمل کند بعضی اختلافات حل خواهد شد.
در قبال ایران هم آقای ترامپ باید بداند که اگر در عمل یک تغییر جدی در تحریم‌هایی که علیه ایران و جنگ اقتصادی علیه ایران ندهد، هیچگونه آمد و شدی منجر به حل اختلاف نمی‌شود اما اگر نوعی بازگشت از تحریم‌ها داشته باشد حتی بدون میانجی هم ایران و آمریکا بعضی از اختلافاتشان حل خواهد شد.»
او در پایان افزود: «حضور آقای آبه تقویت کننده‌ی دیپلماسی در مناسبات ایران و آمریکا است ولی به معنای شکل گیری روند مذاکره‌ی بین ایران و آمریکا نیست، دو طرف ایران و آمریکا راهبردی برای مذاکره ندارند.
آقای آبه خیلی سعی می‌کند که برای حل اختلافات بین ایران و آمریکا ورود کند ولی در ایران سعی کردند موضوع را در قالب مذاکرات دوجانبه کانالیزه کنند. هنوز نشانه‌ای وجود ندارد که آقای آبه حرف جدیدی را به ایران منتقل کند.
بعد از انقلاب سفر در این حد از ژاپن به ایران وجود نداشت، این سفر در شرایطی موفقیت‌آمیز خواهد بود که ما همراهی‌ای در مناسبات ژاپن با ایران در زمینه‌ی خرید نفت داشته باشیم. اگر این کار انجام شود ژاپنی‌ها یک گام بلند برای حضور در عرصه‌ی دیپلماسی مرتبط با تحولات کنونی دنیا برداشتند.»
قاسم محبعلی: ژاپن از صلح ایران و آمریکا نفع میبرد
محبعلی در مورد سودی که ژاپن از صلح میان ایران و آمریکا میبرد به انصاف نیوز گفت: «ژاپنی‌ها علاقه‌مند هستند که نقش بین‌المللی پیدا کنند، در عین حال از جمله قدرت‌های سیاسی هستند که سودی از وضعیت فعلی که در منطقه جریان دارد نمی‌برند. آنها نه از درگیری و تشنج سود می‌برند نه از تحریم‌هایی که آمریکا برای نفت وضع کرده، شاید قدرت‌های دیگر به تناسب دارای منافعی از این وضعیت باشند. بعضی‌ها مثل روس‌ها از حذف ایران از بازار نفت و تحریم‌های ایران سود می‌برند، کشورهای عربی خواستار اعمال فشار هستند ولی ژاپنی‌ها از جمله قدرت‌هایی هستند که سودی از این وضعیت نمی‌برند و در عین حال هم با آمریکا و دولت ترامپ روابط خوبی دارند و فاقد مشکل جدی با ایران هستند.
اروپایی‌هایی‌ها که در عین حال که علاقه‌مند هستند برجام را حفظ کنند و از جنگ و تشنج سود نمی‌برند اما اختلافاتی با ایران از نظر سیاست‌های خارجه، موشک‌ها، برنامه‌ی هسته‌ای، سیاست‌های خاورمیانه و مسایلی باعنوان حقوق بشر با ایران دارند، اما ژاپنی‌ها هیچکدام از این مشکلات را با ایرانی‌ها نداشتند یا حداقل عمده نکردند، بنابراین آنها علاقه‌مند هستند که کمک کنند تشنج کاهش پیدا کند و اگر بتوانند یک دیالوگ و مذاکره بین ایران و آمریکا برقرار کنند چون آنها بیشترین سود را از بهبود روابط ایران و آمریکا می‌برند چراکه راه ژاپن برای تجارت با ایران باز می‌شود.
اگر کشورها را از نظر سودی که از جنگ می‌برند تقسیم‌بندی کنیم، یک دسته از جنگ سود می‌برند، یک دسته نه از جنگ و نه از صلح سود می‌برند بلکه ادامه‌ی این وضعیت به نفعشان است و کشورهایی که از صلح سود می‌برند و خواستار صلح هستند. ژاپن حتما در دسته‌ی سوم قرار دارد، نه خواستار ادامه‌ی این وضعیت که نه جنگ است و نه صلح است و نه خواهان این است که فضا متشنج شود و به سمت درگیری نظامی برود. بنابراین چون ژاپنی‌ها رووابط نزدیکی با آمریکایی‌ها دارند علاقه‌مند هستند که کمک کنند که این مساله از راه مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک حل و فصل شود.»
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا سفر آبه به ایران موفق خواهد بود یا نه توضیح داد: «این به برخورد و سیاست‌های ایران در استقبال از ژاپن بستگی دارد. اگر ایران علاقه‌مند باشد و نگاه درازمدت به روابط خود با کشورهایی مثل ژاپن و اتحادیه‌ی اروپا داشته باشد، به طور طبیعی باید موقعیت آنها را با کمک به آنها تقویت کند و توفیق آنها را توفیق خودش بداند. همانطور که ژاپن ممکن است از توفیق در این سفر سود ببرد، به نظر می‌رسد منافع ملی ایران هم در این چارچوب باشد که ژاپن شکست‌خورده از ایران خارج نشود و بتواند با دستاردهای مثبتی از ایران خارج شود.
در این صورت، آن طرف‌هایی که خواهان جنگ یا تشنج هستند، مثل اسراییلی‌ها و کشورهای عربی یا نیروهایی که علاقه‌مند هستند که فشار روی ایران بیشتر شود، دچار مشکل می‌شوند.»
او در ادامه افزود: «آمریکایی‌ها خواستار مذاکره‌ی دوجانبه، شبیه آن چیزی که در کره‌ی شمالی اتفاق افتاد هستند، دلیلی ندارد که حتما ژاپنی‌ها از سوی آمریکا در ایران ماموریت پیدا کرده باشند؛ خودشان تلاشی را برای مصالح خود شروع کردند و چون آمریکایی‌ها دچار اختلافی با ژاپن نیستند و زیانی از تحرک ژاپن نمی‌بینند، او را تشویق کردند تا ژاپن زمینه را برای مذاکرات دوجانبه فراهم کند.
کوشش‌های ژاپن می‌تواند در چارچوب باز کردن درهای مذاکره بین ایران و آمریکا باشد، نه اینکه ژاپن میانجی شود و مذاکرات را مدیریت کند، فکر نمی‌کنم که دولت ترامپ چنین علاقه‌ای داشته باشد. با توجه به سیاست‌های ترامپ که برخلاف اوباما که چندجانبه‌گرایی را تشویق می‌کرد، به دوجانبه‌گرایی علاقه‌مند است، دنبال این است که بدون حضور هیچ قدرت خارجی مستقیم با ایران مذاکره کند.»
مدیرکل پیشین خاورمیانه‌ی وزارت امور خارجه در پاسخ به اینکه آیا ژاپن برای ایران پیشنهاد اقتصادی دارد گفت: « این منوط به این است که تشنج کاهش پیدا کند، ژاپنی‌ها علاقه‌مند هستند که پیشنهادات اقتصادی داشته باشند و حتما به ایران وعده‌های جدی خواهند داد که در صورتی که مناقشات ایران و آمریکا حل و فصل شود و ریسک اقتصادی در ایران و ریسک سیاست خارجه ایران پایین بیاید و مناسبات ایران و آمریکا به سمت تشنج‌زدایی و عادی شدن میل پبدا کند، وارد سرمایه‌گذاری و مشارکت اقتصادی با ایران شوند در غیر این صورت با اینکه مایل به اینکار هستند اما امکان آن را نخواهند داشت.
این به این خاطر است که ژاپنی‌ها اساسا اهل ریسک نیستند و نوعی سیاست مبتنی بر هزینه و فایده دارند و به دنبال منافع ایدوولوژیک یا ژئوپلوتیک و برتری‌طلبی سیاسی در جهان نیستند بلکه به دنبال منافع اقتصادی هستند.»
انتهای پیام
