کیانوش راد در گرگان: مرجع نهایی قانون اساسی است
کارگاه آموزشی سیاسی با عنوان «چرا باید فعال مدنی باشیم» پنجشنبه گذشته در گرگان، برگزار شد. سخنران اصلی این برنامه دکتر محمد کیانوش راد نماینده مجلس ششم بود و در قسمت دوم برنامه فروزان آصف نخعی روزنامه‌نگار و عاطفه پهلوان فعال مدنی به ارائه مطلب پرداختند.
این برنامه که توسط کمیته سیاسی مجمع جوانان اصلاح‌طلب استان گلستان (وفاق) برگزار شد از استقبال گسترده‌ای از سوی جوانان و فعالان سیاسی- اجتماعی و اهالی رسانه استان روبرو شد.
به گزارش دریافتی انصاف نیوز، کیانوش راد، سخنران برنامه با اشاره به ضرورت برگزاری چنین نشست‌هایی، به اهمیت مفهوم‌سازی و بین الذهنی شدن این مفاهیم که لازمه تحقق یک جامعه قوی مدنی است، گفت.: توانمندی‌سازی جامعه برای درک و درونی شدن این مفاهیم و پذیرش مقدمات و ملزومات یک جامعه مدنی، کاری زیربنایی و ضروری است. همچنین. باید با اموزش و اموختن کار جمعی و گروهی از دغدغه‌های شخصی، به سوی دغدغه‌های همگانی پیش رفت. وی در آغاز سخن با اشاره به اینکه طرح سوال چرا باید فعال مدنی بود، چندان پیچیده و مهم نیست. و می‌توان آن را توضیح واضح دانست، سوال مهم انست که چرا انسان‌ها از کار گروهی و دغدغه‌های همگانی، به سوی دغدغه‌های شخصی می‌روند. و منافع شخصی را بر منافع و اهداف جمعی ترجیح می‌دهند ؟
نماینده اهواز در مجلس ششم با اشاره به کتاب سیاست ارسطو گفت.: ارسطو در کتاب سومِ سیاست. خود می‌گوید، انسان برای زندگی سیاسی ساخته شده است و اگر انسان از نفع مشترک با هم زیستن هم بگذرد، باز میل به زندگی در جمع را از دست نمی‌دهد. به عقیده ارسطو، ماهیت شهر یا جامعه سیاسی، از شهروندان تشکیل شده است و کسی که حق مدنی دارد، شهروند تلقی می‌شود. ارسطو با تفکیک، شهروند خوب، از انسان با فضیلت و خوب، معتقد است شهروند خوب نباید لزوما انسانی با فضیلت نیز باشد، شهروند خوب فضیلتش رعایت قانون و عمل به ان است. به عنوان مثالی روشن و امروزی، مثلا عبور نکردن از چراغ قرمز، ربطی به خوبی یا بدی اخلاقی فرد، شیعه یا سنی بودن، لایک یا الهی بودن، ترک یا کرد و فارس بودن کسی ندارد. همه به یک شکل در برابر چراغ قرمز و در برابر قانون، تمکین می‌کنند
کیانوش راد در ادامه با طرح این سوال که “ چرا ما بعضا از فعالیت مدنی دوری می‌کنیم “، گفت: شخصی شدن یا همگانی فعالیت کردن، به دلایل و عللی بستگی دارد. به عنوان مثال می‌توان به سخت‌گیری و منع حاکمیت، منع قانونی، بالا بودن خطر و هزینه کار جمعی، سود پرستی شخصی و استفاده بردن از فعالیت دیگران و بهره وری برخی از فعالیت دیگران، که به این مساله “ سواری مجانی “ گفته‌اند توجه داشت. وی در ادامه با اشاره به واقعیتی دیگر گفت.: ما همواره در برخورد با واقعیت‌های روبروی خود، بدنبال فهم هماهنگ واقعیت با دانسته‌ها و پیش فرض‌های خود هستیم و هنگامی که میان انتظارات مان و واقعیت فاصله‌ای احساس می‌کنیم، واکتش نشان می‌دهیم و یکی از این واکنش‌ها، سرخوردگی است. سرخوردگی فرد را از حرکت همگانی، بعضا به سوی انفعال و شخص گرایی سوق می‌دهد.
استاد سابق دانشگاه با ذکر ایام پیروزی انقلاب و دفاع مقدس گفت: به همین دلیل برخی که میان انتظاراتشان از انقلاب و حتا گاهی دفاع مقدس، نا همخوانی و رفتارهای مغایر اهداف انقلاب می‌یابند، و احساس می‌کنند، نتایج دیگری، از اهداف و خواسته‌های اولیه پیش امده است. دچار سرخوردگی گشته و از تلاش‌های جمعی برای دستیابی به اهداف غیر فردی، دوری می‌کنند. کیانوش راد در ادامه گفت: مکانیسم سرخوردگی تنها، انفعال و کناره‌گیری نیست. گاهی احساس مغایرت واقعیات، با انتظارات به نوعی توجیه و خودفریبی و گاه به عصیان و اعتراض نسبت به وضع موجود ختم می‌شود. که در هر سه حالت، یعنی انفعال و کناره‌گیری. یا خودفریبی و توجیه یا عصیان و انقلاب برای یک جامعه سالم خطرناک است.
وی با اشاره به اینکه راه درست برخورد با مغایرت با انتظارات، ایده‌پردازی نو، و باز تعریف نقشه راه جدید است، به اهمیت نقد مداوم و تکیه بر مهندسی تدریجی اجتماعی برای یافتن راه اصلاحات تاکید کرد. از نظر کیانوش راد، اصلاحات تنها راه مسالمت امیز و تدریجی و کم هزینه برای بهبود مستمر جامعه و حکومت است. و در تعریف اصلاحات گفت: اصلاحات یعنی بهبود مستمر و تدریجی و مسالمت امیز سیستم سیاسی در جهت کارامد‌تر شدن نظام سیاسی است. وی گفت: اصلاحات و اصلاح‌طلبان تهدیدی برای نظام سیاسی نیست. حتا نباید گفت که اصلاحات یک فرصت برای نظام است، واقعیت ان است اصلاحات و اصلاح‌طلبان یک نعمت برای نظام جمهوری اسلامی است. وی با بیان اینکه امکان ندارد کسی بتواند ضرورت اصلاحات را نادیده بگیرد، گفت: دیر یا زود محافظه‌کارانِ منصف و عاقل و معتدل به جریان اصلاحات خواهند پیوست. وی در تبین این سخن گفت، که منظور من این نیست که محافظه‌کاران، گروه و تشکل خود را رها می‌کنند و به گروه‌های اصلاح‌طلب می‌پیوندند، منظور من انست که عقلای انان، ارام ارام انها نیز نرم و منعطف خواهند شد. وی در ادامه گفت: رویارویی دوجناح سیاسی، دروضعیت خوبی نیست و از این منظر مهم نیست که کدام درست و کدام نادرست می‌گویند، مهم انست که این نحوه برخود و سیاه و سفید کردن‌ها در جهت منافع ملی نیست. کیانوش راد، با اشاره به مفاهیمی چون اسلام، ایران و منافع ملی، حقوق شهروندان، حداقل مطابق قانون اساسی، می‌تواند مبنای مشترکی برای، نوعی همکاری میان جناح‌های سیاسی کشور، از جمله محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان باشد. و در اختلافات موجود از مکانیسم “ ارجاع و تمکین “ برای حل اختلافات استفاده شود.
وی قانون اساسی را تنها و انحصارا تنها مرجع نهایی و فصل الخطاب دانست وبا بیان اینکه باید اختلافات را به قانون اساسی ارجاع و به انچه قانون می‌گوید تمکین کرد. و این را مدنی‌ترین راه برای فعالیت‌های سیاسی در کشور دانست. اسلام، ایران و حقوق شهروندی و مردم سالاری و قانون اساسی را می‌توان به عنوان اصول مشترک گروه‌های سیاسی دانست. وی در ادامه با اشاره به الگوهای مختلف برای توسعه دموکراسی در کشور، گفت: اصلاح فرهنگی و اغاز نمودن از خود برای عمل به قانون، مهم‌ترین و اساسی‌ترین اولویت است. اجرای بهترین مفاهیم و خواسته‌ها مثل عدالت، بدون توجه به قانون، فساد اور است. ادعای اجرای عدالت فراتر و بدون لحاظ کردن قانون، توسط هر کس، بدون تردید فساد اور است. باید عمل به قانون، در قالب همین فعالیت‌ها در درون ما نهادینه شود. البته قوانین عادی و حتا قانون اساسی، وحی منزل نیست. قانون خود، حق مخالفت و حتا اعتراض را هم پیش بینی نموده، پس حتا هر مخالفت و اعتراضی هم باید با رعایت قانون باشد. وی درباره وضعیت ان جی او‌ها در دولت نهم و دهم گفت: حکومت و دولت، دشمن و حتا رقیب ان جی او‌ها نیست. دولت‌ها و حکومت‌ها مبعوث جامعه مدنی است و تنها دولت‌ها و حکومتهای بریده از مردم، بر سر راه فعالیت‌های نهادهای مدنی از جمله احزاب مخالفت و ممانعت بعمل می‌آورند. خاتمی مشوق نهادهای مدنی و احزاب، حتا احزاب مخالف دولت بود اما در دولت احمدی‌نژاد صدای مخالفان را خفه می‌کردند و بسیاری از احزاب و ان جی او‌ها تعطیل یا غیرقانونی اعلام شدند.
به گزارش پایگاه تحلیلی «سرو» از این برنامه، در بخش دوم همایش فروزان آصف نخعی روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ایران از دیگر سخنرانان این برنامه بود که در حوزه اهمیت و جایگاه رسانه در جامعه مدنی صحبت کرد. آصف در این سخنرانی گفت: «به زعم توکویل انقلاب تمام نهادهای حایل میان مردم و حکومت گذشته را از بین می‌برد. مردم و حاکمیت رخ به رخ یکدیگرمی شوند. بعد از پیروزی نیروهای سیاسی دچار رقابت و ستیز شدیدی هستند. هر گروه براساس رقابت و ستیز متقابل شروع به بنیان‌گذاری رسوم جدید می‌کند. بر این اساس ممکن است فرصت طلبی و روش‌های ناصواب در جامعه نهادینه شود؛ پیش از پیروزی انقلاب کنش گرهای اصلی نیروهایی سیاسی بودند که اغلب به طبقه متوسط گرایش داشتند؛ مانند مرحوم بازرگان؛ بعد از پیروزی با فعال شدن روحانیت و کنار رفتن حوزه‌های روشن فکری؛ و روی کار‌امدن بیشتر تهی دستانٰ مناسبات اجتماعی مختص آن طبقه کنار رفته و مناسبات اجتماعی طبقه فرودست ناگزیر مسیرش را دنبال می‌کند و نهادهای متناسب با خودش می‌سازد و اغلب منجر به بروز رفتارهای موج سوارانه پوپولیستی و شعارزده می‌شود. »
این روزنامه‌نگار ادامه می‌دهد: «در حوزه مطبوعات قوانینی پیش می‌اید که علی رقم پیشرفته بودن فصل سه قانون اساسی به لحاظ حقوقی درباره حقوق ملت و شهروندان، دچار نقیصه‌های فراوانی است. نظام قوانین مطبوعات با توجه به قانون اساسی ما که به صورت هرم کامل مدون شده؛ به صورت پیشگیرانه در می‌آید؛ یعنی اخذ مجوز؛ در حالی که مطبوعات تنها در کنار قانون اساسی هرم ناقص که تفکیک قوا در آن رعایت می‌شود می‌توانند به عنوان رکن چهارم دموکراسی موثر باشند. یعنی نظام قانونی که به جای پیشگیرانه؛ تنبیهی است.
او ادامه داد: از سوی دیگر مطبوعات برای تحقق امکا نظارت بر دستگاه قدرت، تمرکز قدرت و ثروت، باید مانند فرزندی باشد که بعد از تولد در یک خانواده به محل مربوطه مراجعه کند و شناسنامه‌دار شود نه اینکه کسب مجوز برای فعالیت کند. یعنی این‌سازو کار باید در نهادهایی مانند وزارت کشور و وزارت ارشاد هم وجود داشته باشد. در جامعه احزاب و مطبوعات به شکل میلادی حضور دارند؛ به این معنا که از بتن جامعه می‌جوشند اگر بخواهیم به دموکراسی برسیم باید اصلاحات قانونی داشته باشیم. »
آصف نخعی با توجه به فصل سه قانون اساسی گفت: « کنش گران طی مدت بعد از انتخابات نود و دو و فرصتی که پیش امده؛ باید به واسطه آن این نظارت را با استفاده از علم مطبوعات به کار ببندند. بنابراین در حوزه مطبوعات و در منطقه‌ای مانند گلستان؛ باید بتوانیم با کارگاه‌های آموزشی در ترم‌های ویژه؛ فصل سوم قانون اساسی را با توجه به زیست اقوام مختلف؛ تبیین کنیم. معتقدم رسانه‌ها باید آموزش‌های جدی رسانه‌ای را برای کارکنان خود در نظر بگیرند. نگاهی به سایت‌های خارجی نشان می‌دهد که چه میزان تاکیدی بر هویت‌سازی و تاریخ‌سازی وجود دارد؛ با‌سازو کاری که تعریف شده یعنی با استفاده از لینک‌های پی در پی؛ چه بخواهید و چه نخواهید؛ شما را با تاریخ کارشناسی موضوع آشنا می‌کند. یعنی هاضمه خبرنگاری می‌تواند، هاضمه کارشناسی به بار بیاورد. »
عاطفه پهلوان، با اشاره به تعداد کثیر انجمن‌های مردم نهاد و تشکل‌های غیر دولتی در گلستان صحبت‌هایش را درباره تجربیات عملی خود در طی سال‌های گذشته می‌گوید: «معضلات و چالش‌های زیادی در حوزه تشکل‌های مردمی وجود دارد. ما مشارکت پذیر نیستیم. نقد پذیر هم نیستیم. به تخصص اعتماد نداریم و همه عادت به نظر دادن درباره همه‌چیز داریم. »
رئیس سابق مرکز مطالعات استانداری گلستان، ادامه داد: «تشکل‌های مردمی، مسئولیت‌پذیری، روحیه گفت‌وگو و اصولا اساس گفت‌وگو کردن را یاد می‌دهد. تشکل‌های انسان‌ها را به فضای اطراف خود حساس می‌کنند. در حقیقت نسبت به جامعه حساس می‌شویم. هر چه بتوانیم این تشکل‌ها را گسترش دهیم میزان تعلق افراد و حساسیت آنها نسبت به جامعه را افزایش می‌دهیم. طبیعاتا هر چه جامعه آگاه‌تر و حساستری داشته باشیم، انتخاب‌های اگاهانه‌ای هم انجام می‌گیرد. »
او در ادامه پاره‌ای از تجریبات محلی خود که با کمک مساجد، روحانیت و افراد بومی ساکن محلات انجام شد را به عنوان نمونه‌های موفق و اجرایی بیان کرد.
گفتنی است در ابتدای این برنامه، پس از پخش نماهنگی پیرامون اصلاح‌طلبی و اعتدال گرایی؛ قرائت قرآن و سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، محمد کیقبادی، رئیس شورای مرکزی وفاق، به ارائه گزارشی از فعالیت‌های این گروه پرداخت. همچنین مهدی سیف حسینی از فعالان سیاسی پیش و بعد از انقلاب اسلامی و عضو کانون نواندیشان در چند خاطره کوتاه از سال‌های انقلاب اسلامی به ویژه روز پیروزی انقلاب گفت.
پایان این جلسه به پرسش و پاسخ میان حاضران و کارشناسان، گذشت. در این برنامه نزدیک به صد تن از فعالان مدنی و سیاسی گلستان به گرایش‌های مختلف منطبق بر جریان اصلاحات حضور داشتند.
انتهای پیام
