درباره‌ی پرونده‌ی قتل در زندان فشافویه
روزنامه‌ی سازندگی نوشت: پس لرزه های قتل یک زندانی سیاسی-امنیتی در زندان فشافویه ادامه دارد. 8 روز بعد از قتل علیرضا شیرمحمدعلی در زندان فشافویه، محمد کاظمی نایب رئیس کمیسیون حقوقی مجلس در گفت وگو با سازندگی از ارسال درخواست خود برای بازدید از این زندان خبر داد. افزون بر این دیروز علی مطهری و الیاس حضرتی نمایندگان تهران هم سوال از آوایی وزیر دادگستری در این باره را به جریان انداختند. این سوال تقدیم هیئت رئیسه مجلس شده و بر اساس آیین نامه به کمیسیون حقوقی ارجاع خواهد شد. در متن سوال مطهری و حضرتی از وزیر دادگستری آمده: «چرا آیین نامه تفکیک گروه های مختلف متهمان درست رعایت نشده است. علاوه بر این همه متهمان سیاسی را متهمان امنیتی می نامند تا بتوانند بر آنها سخت گیری کنند در حالی که متهم امنیتی کسی است که اقدام مسلحانه انجام داده باشد نه کسی که صرفا چند انتقاد حتی به مقامات عالی کشور کرده باشد…». اما در همین حال محمد کاظمی نایب رئیس کمیسیون حقوقی مجلس هم که از طرف فراکسیون امید برای پیگیری پرونده قتل علیرضا شیرمحمدعلی مامور شده، در گفت وگو با سازندگی درباره اینکه چقدر احتمال دارد امکان بازدید از این زندان فراهم شود می گوید: «خوشبختانه قوه قضائیه رویه مثبتی در این خصوص در پیش گرفته و اگر ما نمایندگان درخواست کنیم حتما موافقت می شود. بنده درخواست بازدید از فشافویه را داده ام و یقین دارم به زودی این امکان فراهم خواهد شد.» او می گوید: «در رابطه با زندانی شیرمحمدعلی اشکال کار سازمان زندان ها این بود که این قبیل زندانی ها را در کنار زندانیان جانی قرار داده است. این تقصیری است که متوجه سازمان زندان هاست و باید به آن رسیدگی شود. چرا که درباره تفکیک زندانیان الزام قانونی وجود دارد. هرچند امکانات زندان هایمان این اجازه را نمی دهد اما در این حد باید تدبیر می شد که زندانی سیاسی و امنیتی را در زندان اوین نگهداری می کردند و نه در زندان فشافویه که محل نگهداری جانیان و مجرمین مواد مخدر و قاتلین است.»
روایت سازمان زندان ها از قتل
این البته روایتی است که ظاهرا سازمان زندان ها چندان آن را قبول ندارد. چه آنکه این سازمان در اطلاعیه ای که دو روز پیش منتشر کرد، اعلام کرد که شیرمحمدعلی جزء زندانیان «امنیتی» بوده و در کنار سایر متهمان جرائم امنیتی نگهداری می شده است. سازمان زندان ها در سه بند ابتدایی بیانیه خود چند ادعای نمایندگان از جمله اینکه شیرمحمدعلی زندانی «سیاسی» بوده و «آیین نامه تفکیک زندانیان درباره او اجرا نشده است» و همین طور اینکه «زندان فشافویه تنها محل نگهداری زندانیان خطرناک مواد مخدر و قتل است» را رد کرده است: «1.مجتمع ندامتگاهی تهران بزرگ در حال حاضر محل نگهداری تعدادی از متهمان و محکومان جرائم علیه اشخاص، جرائم علیه اموال و مالکیت و جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی می باشد، لذا طرح این موضوع که آن ندامتگاه صرفاً محل نگهداری زندانیان خطرناک باشد موضوع صحیحی نیست. 2.از گذشته تاکنون موضوع تفکیک محکومان از متهمان و طبقه بندی زندانیان بر اساس نوع جرائم آنان، اجرا شده است، لذا این تصور که زندانیان جرائم امنیتی با سایر مجرمین از جمله افراد شرور و خطرناک در یک مکان و در کنار یکدیگر نگهداری می شوند امری نادرست است .3. در حادثه اخیر، محل نگهداری زندانی مقتول علیرضا شیرمحمدعلی متهم به جرائم امنیتی در کنار سایر متهمان جرائم امنیتی بوده و در نتیجه سایر متهمان و محکومان جرائم دیگر در این محل حضور نداشتند.»
اما اگر چنین است شیرمحدعلی چرا و چطور به قتل رسیده است؟ روابط عمومی سازمان زندان ها در بیانیه خود پاسخ این سوال را اینطور تشریح کرده است: «زندانی متهم به قتل به نام «م.خ» به همراه زندانی دیگر به نام «م.ش» به دلیل تخلفات داخل زندان، به طور کاملاً مجزا در محل مستقل نگهداری می شدند، هرچند این محل دارای هواخوری مشترک با محل نگهداری متهمان امنیتی بوده ولیکن نحوه استفاده و دسترسی به هواخوری در ساعات مشخص به صورت مستقل صورت می گرفته است. در روز حادثه، برای رفع ایراد سیستم فاضلاب بهداشتی محل نگهداری دو نفر فوق الذکر، نامبردگان به هواخوری هدایت که در همین اثنا با گشوده شدن درب محل نگهداری زندانیان امنیتی برای توزیع غذا، متهمان به دلیل حضور در هواخوری از فرصت پیش آمده سوءاستفاده کرده و به سرعت وارد حریم نگهداری زندانیان امنیتی شده و ظرف مدت زمانی کمتر از دو دقیقه، علیرضا شیرمحمدعلی را مورد ضرب و جرح قرار داده که نهایتاً با حضور عوامل زندان و انتقال مصدوم به بیمارستان خارج از زندان، اقدامات پزشکی فاقد نتیجه بوده و نامبرده در بیمارستان فوت می کند».
زندانی امنیتی یا سیاسی؟
با این حال، حتی بر اساس همین توضیحات هم به نظر می رسد سوال نمایندگان درباره عدم اجرای تفکیک زندانیان به قوت خود باقی است. به علاوه اینکه مطهری و حضرتی حتی معتقدند شیرمحمدعلی در دسته زندانیان امنیتی قرار نمی گرفته است و جرم او سیاسی بوده است. چه آنکه این جوان 21 ساله ساکن تهران، ۲۴ تیرماه سال 97 به دلیل فعالیت در فضای مجازی بازداشت شد و به گفته وکیلش در دادگاه بدوی به اتهام اهانت به رهبری، اهانت به بنیان گذار انقلاب، تبلیغ علیه نظام و توهین به مقدسات به ۸ سال زندان محکوم شده بود. شیرمحمدعلی مدیریت یک کانال تلگرامی به نام «آتئیست ها» را بر عهده داشت که خود این هم یکی از مصادیق اتهامی او عنوان شده بود. قرار بود دادگاه تجدیدنظر او ۱۸ تیرماه امسال برگزار شود اما تا آن زمان در فشافویه نگهداری می شد. موضوعی که با اعتراض شیرمحمدعلی مواجه شده بود و سه ماه پیش او به همین دلیل همراه با برزان محمدی، زندانی سیاسی-امنیتی اهل سروآباد استان کردستان در ۲۳ اسفندماه ۹۷ دست به اعتصاب غذا زدند. خواسته آنها انتقال به زندان دیگر و رعایت اصل تفکیک جرائم زندانیان بود. اگرچه این اقدام آنها به جایی نرسید اما دو روز پیش و بعد از کشته شدن شیرمحمدعلی، برزان محمدی هم بندی او به زندان اوین منتقل شد. محمد کاظمی نایب رئیس کمیسیون حقوقی به سازندگی می گوید: «حتما باید زندانیانی که زیر حکم قصاص هستند از زندانیان سیاسی و امنیتی جدا باشند. کسی که هر لحظه منتظر اجرای حکم قصاص است در شرایط عادی نیست. این قبیل افراد برای آنکه اجرای حکم خود را مدتی عقب بیندازند ابایی از ارتکاب به یک قتل دیگر ندارند و برداشت اولیه من از این موضوع این است که شیرمحمدعلی قربانی چنین برنامه ای در زندان شد.»
روایت وکیل شیرمحمدعلی از قتل او
اما محمدهادی عرفانیان کاسب وکیل علیرضا شیرمحمدعلی هم جزئیات دیگری از قتل او دارد. او دو روز بعد از قتل به ایرناپلاس گفته است: «علی الظاهر در بندی که ایشان حضور داشتند یک سلول انفرادی وجود داشته که دو قاتل در آن بوده اند. متأسفانه معلوم نیست آن شب چه اتفاقی افتاده که آنها بدون هیچ درگیری قبلی دفعتاً به ایشان حمله می کنند و با ضربات متعدد ایشان را به قتل می رسانند. گفته می شود تعداد ضربات بیش از ۳۰ ضربه بوده است. اما برای اطلاع از تعداد دقیق باید از خانواده پیگیر شوم. اما یک ضربه شدید به قلب و دیگری به شاهرگ بوده است. معمولاً وقتی درگیری می شود یکی دو ضربه می زنند، ولی وارد کردن ۳۰ یا ۴۰ ضربه عجیب است.»عرفانیان در پاسخ به این پرسش که چطور دو قاتلی که در سلول انفرادی بودند، توانسته اند از سلول خارج شوند و شیرمحمدعلی را به قتل برسانند، می گوید: «من از جزئیات به صورت دقیق خبر ندارم، ولی بر اساس اطلاعات موثقم در بندی که مرحوم شیرمحمدعلی حضور داشت یک سلول بوده که دو قاتل داخل آن بودند و همیشه در آن بسته بوده است، اما آن شب آن دو نفر آقای شیرمحمدعلی را به داخل سلول کشیدند و ایشان را به قتل رساندند.» هنوز گزارشی از مسئولان زندان درباره این حادثه به او ارائه نشده است و به گفته خانواده علیرضا شیرمحمدعلی نیز هیچ گزارشی در پرونده پزشکی قانونی نبوده است.
او درباره علت انتقال این زندانی به زندان فشافویه اظهار می کند: «جرم ایشان امنیتی-سیاسی است، چون قانون بر تفکیک زندانیان تأکید دارد، من نمی دانم چرا ایشان را به زندان فشافویه منتقل کردند. ایشان به همین دلیل قبل از سال به همراه یکی دیگر از هم بندی های خود که فکر می کنم نامشان برزان محمدی بود اعتصاب غذا کردند، اما با قول مساعدت نماینده دادستان این اعتصاب غذا شکست.»
خاکسپاری خبرساز
با همه اینها پیکر شیرمحمدعلی صبح روز 22 خردادماه به خانواده اش تحویل داده شد و مراسم خاکسپاری چهارشنبه هفته گذشته در بهشت زهرا برگزار شد. مراسمی که بنا بر تصاویر منتشر شده از آن، مهناز سرابی مادر شیرمحمدعلی با لباس سفید حاضر شده بود. در ویدئویی هم که همان روز از این مراسم منتشر شد، مهناز سرابی خطاب به سید حسن خمینی گفت: «آیا راضی هستی فرزند خودت یک سوزن بخورد». بعد از انتشار این ویدئو سید حسن خمینی با او تلفنی گفت وگو کرده بود. جواد امام فعال سیاسی اصلاح طلب در این باره توئیت کرده که سید حسن خمینی در این تماس تلفنی از مرگ شیر محمد علی ابراز تاسف و همدردی کرده و گفته است برای رسیدگی به دادخواهی صورت گرفته از طریق مسئولان پیگیری خواهد کرد.
دستور رئیس قوه قضائیه برای بررسی قتل
اما در همین حال دو روز پیش هم سخنگوی قوه قضائیه از دستور رئیس قوه قضائیه به سازمان زندان ها و دادستانی کل کشور برای بررسی قصور احتمالی مأموران در ماجرای این قتل خبر داد. غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه در ابتدای این توضیحات گفت: «پرونده قتل مرحوم علیرضا شیرمحمدعلی با حساسیت و جدیت تمام توسط دادسرای عمومی و انقلاب رسیدگی و همانند برخی پرونده های ویژه دیگر با گذشت ۴۸ ساعت از وقوع قتل، تحقیقات دادسرایی آن انجام و پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری یک استان تهران ارجاع و در دادگاه نیز به صورت ویژه و در حداقل زمان قانونی رسیدگی خواهد شد، این پرونده دو متهم دارد. متهم ردیف اول متهم به قتل عمدی و نیز متهم ردیف دوم، متهم به معاونت در قتل عمد است».
سخنگوی قوه قضائیه در ادامه سخنانش با تایید توضیحات سازمان زندان ها ادامه داد: «زندان تهران بزرگ، بزرگترین مجموعه ندامتگاهی کشور است که اکنون افزون بر ۱۲ هزار زندانی در آن نگهداری می شود و زندانیان این مجموعه در گروه های مختلف و با لحاظ تعداد زیاد اندرزگاه ها، طبقه بندی می شود. هم اکنون حدود ۱۳۰ زندانی امنیتی در اندرزگاه های ویژه زندانیان امنیتی این زندان نگهداری می شوند، که ۱۷ نفر از آنها در یک اندرزگاه اختصاصی اقامت داشته که مرحوم علیرضا شیرمحمدعلی یکی از آنها بوده و در مجاورت آنها و به صورت مجزا دو زندانی دیگر که حدود یک سال و نیم قبل از زندان رجایی شهر به زندان تهران بزرگ منتقل شده، اقامت داشته اند، که به صورت نوبتی و مجزا از هواخوری مشترک استفاده می نمودند.»
رئیس کل دادگستری استان تهران همچنین با بیان اینکه مقتول در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۹۸ به بند امنیتی زندان تهران بزرگ منتقل شده است و قاتل و همدست او از آبان ۱۳۹۶ در این زندان بوده اند، اظهار داشت: «در روز حادثه قاتل و همدست وی به جهت لزوم تعمیر سرویس بهداشتی محل اقامت آنان در هواخوری بوده و متهمان و محکومان امنیتی در اتاق های محل اقامت خویش بوده اند. همزمان با توزیع غذای زندانیان و باز شدن درب محل نگهداری قاتل و همدستش، آنها به سمت اتاق زندانیان هجوم برده و با استفاده از تیزی دست ساز و قطعه ای از سرامیک سرویس بهداشتی در حال تعمیر، صدماتی را به مقتول وارد و وی را مضروب می کنند که پس از انتقال به بیمارستان مقتول فوت می نماید.»سخنگوی قوه قضائیه در پایان تاکید کرد: «علاوه بر رسیدگی ویژه به پرونده قتل، حسب دستور ریاست قوه قضائیه، مقرر شد هم از ناحیه سازمان زندان ها و هم از سوی دادستانی کل کشور دو تیم مجزا در مورد سهل انگاری یا قصور احتمالی مأمورین مربوط، بررسی دقیق انجام داده و نتیجه به ایشان گزارش و در صورت محرز شدن تخلف یا جرم، برخورد قاطع و مناسب انجام پذیرد.»به علاوه 22 خردادماه یعنی دو روز بعد از قتل شیرمحمدعلی، هم دادستانی تهران اعلام کرد کیفرخواست متهمان پرونده قتل عمدی او صادر شده است. در توضیحات دادستانی تهران آمده بود: «کیفرخواست متهم به قتل عمدی و همچنین متهم به معاونت در قتل عمدی مرحوم علیرضا شیرمحمدعلی که در تاریخ 20/03/1398 در زندان تهران بزرگ با ضربات تیزی مجروح شده و به قتل رسیده بود با تکمیل تحقیقات و تقاضای اولیاء دم مبنی بر قصاص و مجازات قانونی سایر اتهامات مندرج در کیفرخواست صادر و جهت رسیدگی به دادگاه کیفری یک ارسال شد.» دادستان تهران اعلام کرد: «این پرونده دارای دو متهم است که متهم اول به اتهام قتل عمد و ضرب و جرح عمدی غیرمنتهی به فوت و متهم دوم به اتهام معاونت در قتل عمدی و ضرب و جرح عمدی غیرمنتهی به فوت تحت بازجویی قرار گرفتند که پس از تکمیل تحقیقات و با رعایت کلیه موازین قانونی و حقوق دفاعی متهم از جمله حضور وکیل تسخیری، تشکیل پرونده شخصیت، انجام تست روحی-روانی و سایر حقوق مندرج در قانون آیین دادرسی کیفری ظرف دو روز تکمیل و با صدور کیفرخواست جهت رسیدگی به دادگاه کیفری یک تهران ارسال شد.»
انتهای پیام
