از التماس‌هاي دروغين تا درآمد 9 ميليون توماني
“دكتر معدني: گدايي كردن در جامعه از دو بعد قابل بررسي است. بعد رواني و بعد اجتماعي. بايد گفت كه اين افراد در قدم اول خودشان باورشان شده كه گدا هستند و تنها از اين راه مي‌توانند درآمد داشته باشند. بسياري از افراد از خانواده‌هايي هستند كه اعضاي ديگر خانواده‌هاي آنان نيز در گذشته به‌طور ضعيف‌تر يا قوي‌تر يا گدايي كرده‌اند يا در كارهاي مشابه آن فعال بوده‌اند”
آنها لباس‌هاي مندرس مي‌پوشند، عموما سر و صورت‌شان سياه و كثيف است و با التماس از رهگذران مي‌خواهند براي درمان كودك بيمارشان يا پرداخت كرايه خانه به آنها رحم كنند و اسكناسي كف دست‌شان بگذارند. اگرچه اين روزها نسل جديدي از متكديان كه با لباس‌هاي نو و شيك گدايي مي‌كنند در خيابان‌ها، اتوبوس‌ها، كنار بيمارستان‌ها و هر جاي پر‌رفت و آمد ديگري ديده مي‌شود اما هنوز بازار متكديان سنتي در كشور و به‌ويژه كلانشهرها داغ است تا احساسات مردم را تحت‌تاثير قرار دهند و از اين راه درآمد كسب كنند. اقدامي كه زمينه‌ساز آسيب‌هاي ديگري است كه زير پوست شهرها ريشه مي‌دوانند. از مجردها گرفته تا مطلقه‌ها، از اتباع پاكستان و افغانستان تا… نيز درميان متكديان ديده مي‌شود. آمارهاي رسمي نشان مي‌دهد بين 55 تا 65 درصد متكديان معتاد هستند و به گفته حسين زارع‌صفت، مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران متكدياني هم هستند كه پس از جلب توسط نيروهاي شهرداري تهران ارقام ميليوني تا 9 ميليون تومان به همراه خود داشته‌اند. به گفته حسين زارع‌صفت مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران «بين اعمال مجرمانه‌اي چون تكدي‌گري و رفتارهاي فردي مثل سرقت، فحشا و مصرف موادمخدر حتما رابطه تعريف شده و نزديكي وجود دارد.» جامعه‌شناسان مي‌گويند اين روزها همه به مدد رسانه‌ها از مافياي تكدي‌گري در شهرها شنيده‌اند اما بازهم وقت ديدن چهره زنان و مرداني كه يا معلوليت را بهانه مي‌كنند يا دوا و درمان افراد خانواده خود را، دست و دل‌شان مي‌لرزد و به متكديان كمك مي‌كنند. آنها معتقدند همين امر سبب مي‌شود تا احتمال برچيده شدن بساط متكديان از شهر كم و كمتر شود. اين در حالي است كه براي بسياري از آنهايي كه سر چهارراه‌هاي اين شهر شلوغ مي‌ايستند تكدي‌گري پوششي است براي رد گم كردن تا آنها بتوانند خرده‌فروشي موادمخدر و حتي تن فروشي خود و اعضاي تيم‌شان را پنهان كنند. اين در‌حالي است كه در سال‌هاي گذشته شهرداري تهران اقداماتي در راستاي ساماندهي اين آسيب اجتماعي انجام داد تا چهره خيابان‌هاي اين شهر براي هميشه از متكديان پاك شود. اقداماتي كه با وجود همه تلاش‌ها هرگز به‌طور كامل به بار ننشست چرا كه به گفته دكتر سعيد معدني، جامعه‌شناس و مدير گروه علوم اجتماعي دانشگاه تهران مركز، «متكديان خودشان نمي‌خواهند كه در اين شرايط تغييري ايجاد شود.»
متكديان سابقه فاميلي دارند
نگاهي به گفته‌هاي مراجع رسمي نشان مي‌دهد بسته به اينكه شهر مورد فعاليت بزرگ باشد يا كوچك، متكديان درآمد متفاوتي از گدايي كردن دارند. چندي پيش رضا جهانگيري‌فر، معاون سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران در گفت‌وگو با مهر اعلام كرد كه برخي متكديان در تهران ماهانه درآمد 60 ميليوني دارند.
او گفت: «در تهران متكدياني داريم كه روزانه حدود 2 تا 3 ميليون تومان درآمد دارند. يكبار از يكي از متكديان پس از جمع‌آوري حدود 530 هزار تومان پول گرفتيم كه خودش اعتراف كرد كه اين مبلغ تنها براي 3 ساعت كار بوده است. اين بدان معناست كه تهراني‌ها به متكديان خيلي پول مي‌دهند.»
دكتر معدني نيز در گفت‌وگو با تهران امروز يكي از عواملي كه گدايان به زندگي آبرومند تن نمي‌دهند را همين عامل درآمد بالا مي‌داند: «به دوعلت متكديان نمي‌خواهند تن به برنامه‌ريزي‌هايي كه برايشان انجام شده بدهند. نخست آنكه درآمد بسيار بالايي دارند كه به هيچ طريق ديگري امكان كسب آن را ندارند. آنها نه ابزار و وسايلي براي كار خود خريداري كرده‌اند و نه اجاره محل مي‌دهند و نه اينكه از تكنيك و هنري برخوردارند.»
او ادامه مي‌دهد: «گدايي كردن در جامعه از دو بعد قابل بررسي است. بعد رواني و بعد اجتماعي. بايد گفت كه اين افراد در قدم اول خودشان باورشان شده كه گدا هستند و تنها از اين راه مي‌توانند درآمد داشته باشند. بسياري از افراد از خانواده‌هايي هستند كه اعضاي ديگر خانواده‌هاي آنان نيز در گذشته به‌طور ضعيف‌تر يا قوي‌تر يا گدايي كرده‌اند يا در كارهاي مشابه آن فعال بوده‌اند.»
اين جامعه‌شناس مي‌گويد: «اين روزها افرادي كه به خاطر فقر و بيكاري دست به تكدي‌گري در ملأ‌عام مي‌زنند بسيار كم هستند در مقابل افرادي كه معتاد هستند بسيار در ميان متكديان ديده مي‌شوند چون نياز دارند از راهي هزينه موادمصرفي خود را تامين كنند. همين‌طور افرادي كه يا سابقه چنين مواردي را در خانواده دارند يا به شكلي شخصيت آنها در جامعه شكسته شده است.»
دكتر معدني مي‌گويد: «البته از منظري مي‌توان جامعه را نيز مقصر دانست چون تكدي‌گري در جوامعي رونق مي‌گيرد كه متكديان مي‌دانند مردم به آنها كمك مي‌كنند و برخي نهادها كه مسئول هستند از اين امر غفلت كرده‌اند كه مثلا مردم را آموزش دهند تا به همه متكديان كمك نكنند يا اين امر را سازماندهي كنند و از مبادي خاصي اين اقدام را انجام دهند. البته فرهنگسازي در اين زمينه مهم‌تر از همه اقدامات ديگر است.»
يك چهارم متكديان زن هستند
حسين زارع‌صفت، مديرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌هاي اجتماعي شهرداري تهران با اشاره به شيوه‌هاي مختلف متكديان براي تحريك عواطف شهروندان به ايسنا مي‌گويد: «گاهي لباس‌هاي مندرس براي تحريك احساسات در هر محدوده و محيطي بسته به شرايط مي‌پوشند و گاهي در مناطقي شيك‌پوشي را دنبال مي‌كنند و گاهي تظاهر مي‌كنند اموال‌شان به سرقت رفته است و در راه مانده‌اند.»
به گفته او «حدود 25 درصد متكديان را زنان و مابقي را مردان تشكيل مي‌دهند كه البته در پاره‌اي از اوقات سال نسبت در اين آمار بر حسب شرايط تغيير مي‌كند؛ اما تعداد متكديان زن نسبت به سنوات گذشته رو به افزايش است.» او مي‌افزايد: «اكثر افرادي كه به عنوان متكدي در مراكز شهرداري جمع‌آوري شده‌اند قالبا گروه‌هاي سني 50 تا 70 سال هستند و ميزان تحصيلات‌شان عموما بي‌سواد يا در حد دوره ابتدايي است. البته در ميان متكديان افراد بالاي ديپلم هم مشاهده مي‌كنيم كه آمار اين افراد بسيار كم است.»
90 درصد گداها نيازمند نيستند
رضا جهانگيري فر معاون اجتماعي سازمان رفاه شهرداري تهران نيز اعلام كرده است كه «90 درصد گداهاي تهران و شهرستان‌ها نيازمند نيستند.»
او در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر مي‌گويد: «طرح جمع‌آوري متكديان طرحي است كه از سال‌هاي گذشته توسط شهرداري تهران اجرا مي‌شود، گفت: بر اساس مصوبه شوراي عالي استان‌ها، شهرداري مكلف است متكديان را از سطح شهر جمع‌آوري كرده و بعد از رسيدگي و ساماندهي اوليه آنها را به مراجع قضايي ارجاع دهد تا مراجع قضايي درباره اين افراد رسيدگي كنند.» او با اشاره به فعاليت كميته چهارجانبه شهرداري، استانداري، پليس و بهزيستي و امداد ادامه مي‌دهد: «كميته امداد تعامل مناسبي دارد ولي از پليس توقع داريم باندها را شناسايي كرده و ريشه كن كنند. با بهزيستي هم تعاملات خوبي داشتيم اما رئيس عوض شد و همين تغييرات كار را مشكل مي‌كند. استانداري تهران هم كاري در اين خصوص انجام نداده است و همكاري ندارد.»
تهران امروز
انتهای پیام
