گزارش یک نشست: صدای زنان از زندان شنیده نمی‌شود

نسترن فرخه، خبرنگار انصاف نیوز: بچه در گهواره گریه می‌کرد و گرسنه بود. می‌خواست من را برای پول به خانه‌ی پدرش بفرستد، اجازه خواستم تا به بچه شیر دهم و بعد بروم اما اجازه نداد. رفتم و برگشتم، بچه کبود در بیرون گهواره افتاده بود. سینه‌ام را در دهانش گذاشتم، سیر مکید، سرش کج شد، سینه‌ام خالی شده بود اما بچه مرده بود، انگار همه‌ی وجودم خالی شده بود…

می‌خواست کودک پانزده ساله‌ام را به قیمت پنچ میلیون به یکی از فامیل‌هایش بفروشد تا با آن پول، زمستان را سر کنیم، مثل یک زیارت به پاهایش افتادم و آنها را بوسیدم، خواستم این کار را نکند و بعد دخترم را پشت برگ‌های باغ پنهان کردم…

می‌دانستم خمار است؛ وقتی برگشتم اثری از دخترم نبود، تا دوازده شب به دنبالش گشتم، پدرش او را برده بود، نیمه شب پسرم بدون پدرش با نان و کباب به خانه برگشت، هیچ وقت نتوانستم از پسرم بپرسم این نان و کباب پاداش چه کاری بود…

وقتی با بچه‌ها لج می‌کرد، وادارشان می‌کرد تا از مدفوعشان بخورند، بچه‌ها چاره‌ای جز اطاعت نداشتند و بعد می‌رفتند دهانشان را با تاید محکم می‌شستند، می‌گفتم بیایید دهانتان را ماچ کنم تا باور کنید بو نمی‌دهد. از یازده، دوازده سالگی با سینه‌های نورس دختران ما بازی می‌کرد و هر وقت اعتراض می‌کردم می‌گفت از حسودی است.

این بخشی از صحبت‌های فائزه سی و چهار ساله در بازجویی زندان است که به جرم قتل همسرش محکوم شده است، برادر شوهرش به عنوان ولی دم، رضایت داد تا فائزه قصاص نشود ولی در ازای آن به عقد او در آید. فائزه در جواب یکی از مددکاران که پرسیده بود تو چطور می‌توانی به عقد برادر مردی درآیی که در خانه‌ی او بدترین خشونت‌ها را تجربه کردی، گفته بود: «اولا من هفت بچه بیرون از زندان دارم، دوما نگران نباشید چون من یاد گرفتم چگونه آدم‌هایی را که به من ظلم می‌کنند از سر راهم بردارم.» و این تمام جوابی بود که قانون برای این زن خشونت‌دیده داشت. زندان زیست پنهانی دارد و جامعه هیچ اطلاعی از مشکلات درون زندان ندارد ؛ حتی بیشتر پژوهش‌های صورت گرفته در این حوزه، ناقص است که شاید همین موضوع یکی از عوامل گسترش معضلات در درون و بیرون از زندان باشد اما مساله‌ی مهم‌تر زندان زنان است که با وجود کم بودن تعداد مجرمان آن نسبت به مجرمان مرد، مشکلات دردناک‌تری را در خود جای داده است .

در همین راستا همایش «شناخت زیست پنهان ورای دیوارهای زندان زنان» روز یک شنبه دوم تیر ماه در کانون وکلای دادگستری مرکز برگزار شد که به موضوع زنان در زندان پرداخت.

سخنرانان این مراسم شهلا معظمی حقوقدان، شهیدندخت مولاوردی دبیرکل جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان، سیده سکینه موسوی جرم شناس و کارشناس ارشد مطالعات زنان، عماد الدین باقی جامعه شناس و بنیان گذار کمیته دفاع از حقوق زندانیان، محسن سودمند روانشناس و زینب تعالی وکیل پایه یک دادگستری بودند که بخشی از سخنرانی آنها در ادامه می‌آید.

شهلا معظمی: زندان یک مدرسه‌ی جرم است

به گزارش انصاف نیوز، یک حقوق‌دان به این موضوع اشاره کرد که زندان نه تنها برای کاهش جرم نقشی نداشته بلکه به مدرسه‌ی آموزش جرم هم تبدیل شده است. شهلا معظمی به موضوع بهداشت و رسیدگی به زندانیان اشاره کرد که در صورت رسیدگی نکردن به این موارد، خشونت در زندان افزایش پیدا می‌کند و حتی برای کارکنان زندان مشکل‌ساز خواهد شد. او به مشکل زندانیان بعد از آزادی و آنچه به اصطلاح به آن از برچسب زدن یاد می‌شود هم اشاره کرد. به گفته‌ی او گاهی زندانیان ارتباطات صمیمی‌ با یکدیگر در زندان برقرار می‌کنند که پس از آزادی این ارتباط حفظ می‌شود که این موضوع سبب برچسب زدن به تمام آنها از سوی جامعه می شود.چنین روندی در نهایت سبب طرد اجتماعی و نرسیدن به هدف‌ خواهد شد که تداوم عمل بزهکارانه از نتایج آن است . معظمی درباره عدم تفکیک مجرمین در زندان هم تصریح کرد: میان جرم ارتکابی از سوی تازه‌واردان به زندان با افرادی که دارای سابقه هستند تفاوت وجود دارد بدین معنا که فرد تازه‌وارد در شرایط خاص مرتکب جرم می‌شود اما فرد با سابقه با برنامه‌ریزی و سنجش آن کار را می‌کنند.» این حقوق‌دان با اشاره به تن فروشی زنان در زندان توضیح داد: برخی زنان گاهی برای تهیه‌ی مواد بهداشتی، خوراکی و حتی نیازهای کودکان زیر دوسالشان مجبور به اعمالی از جمله تن فروشی به زنان دیگر می‌شوند.

مولاوردی: توجه ویژه به زندانیان زن در قانون نداریم

دبیر کل جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان گفت:« اصل ۱۵۶ قانون اساسی به موضوع پیشگیری از وقوع جرم پرداخته و تاکید دارد اگر جرمی به وقوع پیوست، اصلاح مجرمین و برگشت آنها به جامعه را در دستور باشد. شهیندخت مولاوردی اظهار داشت : نحوه‌ رفتار با زندانیان مهم است. 50 سال پیش، قواعدی برای حداقل برخورد با زندانیان را وضع شد و کنوانسیونی درباره آن وجود دارد ولی یک سند الزام آور و لازم الاجرا موجود نیست. با توجه به این که محتوای این سند در حقوق بین المللی حقوق بشر گنجانده شده به نوعی تبدیل به سند الزام آور شده است و دولت‌ها در ظاهر خودشان را ملزم به رعایت آن می‌دانندمولاوردی ادامه داد: در این سند ردپایی از توجه ویژه به زنان زندانی و امور زنان زندانی نمی‌بینیم و این در حالی است که با افزایش زنان زندانی در سراسر جهان مواجه هستیم بنابراین در چنین شرایطی جامعه‌ی جهانی توقع دارد که به این گروه از زندانیان توجه خاص شود. مولاوردی همچنین به خلاهای قانونی اشاره کرد و یاد آور شد با وجود افزایش ۱۵ درصدی جرم زنان، هنوز هم تعداد آنها از زندانیان مرد کمتر است.

عماد باقی: اطلاعات کمی‌ از درون زندان وجود دارد

عمادالدین باقی، جامعه‌شناس هم به این موضوع اشاره کرد که کتاب‌ها و اطلاعاتی که از زندان وجود دارد با نگاه از بیرون است و گاهی از خاطرات و نوشته‌ و تجربه‌های زندانیان هستند، اما در مورد زندان زنان این مشکلات بیشتر است چون حریم و محدودیت بیشتری در مورد زندان زنان وجود دارد. باقی ادامه داد:«گاهی علوم حقوق، روانشناسی و جامعه شناسی با هم تلاقی پیدا می‌کنند که یکی از آن موارد موضوع زندان است چون نمی‌توان به موضوع زندان زنان تنها از جنبه حقوقی پرداخت. باقی به مشکل نبود اطلاعات کافی اشاره کرد و با ذکر مثالی از شرایط بد زندان‌های قرن نوزده، اظهار داشت: زمانی به دلیل محدود بودن زندانیان زن، آنها را با زندانیان مردان در یک محل نگهداری می‌کردند که باعث مشکلات و تجاوزهای بسیاری ‌شد و گاهی زنان مجرم به مناطقی که مردان مجرم زندگی می‌کردند، تبعید می‌شدند اما بعد از افزایش آگاهی از معضلات این روند بود که به بررسی موضوع پرداختند. باقی همچنین به تجاوزهایی اشاره کرد که میان زندانیان زن رخ می‌دهد د و گزارش‌های زیادی در این مورد موجود است.

اختلال کودکان مادران زندانی در بزرگسالی

محسن سودمند، روانشناس از دیگر سخنرانان این همایش بود که به بررسی معضلات کودکانی پرداخت که در زندان متولد می شوند و گفت: «این کودکان به دلیل آنکه از کودکی به درستی در کنار مادر نیستند، در بزرگسالی دچار اختلال رهاشدگی می‌شوند. کودکان بخشی از زنان که در زندان باردار می‌شوند و یا بچه دارند به دلیل اینکه در محیط زندان هستند و درگیر تنش‌های داخل زندان می‌شوند ، دچار اختلال‌های شخصیت می‌شود، حتی کودکی که بیرون زندان است هم چون از مادر دور است درگیری‌های بسیاری در بزرگسالی خواهد داشت که بخش زیادی از این مشکلات با درمان حل خواهد شد.

حتی در قانون هم تبعیض جنسیتی داریم

سیده سکینه موسوی جرم شناس به این موضوع اشاره کرد که زنان و مردان در قانون برابر نیستند ولی مجازات آنها با هم مساوی است اما در بخشی از قانون این طور نیست؛ مجازات‌هایی که از بستر شرعی دارند تبعیض جنسیتی به شکل بیشتری وجود دارد. در اجرای مجازات هم همینطور است مثلا در سنگسار مجازات برای مردان از کمر و برای زنان از زیر سینه به پایین به است که قوای نابرابر زن و مرد را در نظر گرفته می‌شود.

تجربه‌ی فائزه هاشمی از اوین

فایزه هاشمی یکی دیگر از مهمانان این همایش بود که پشت تریبون قرار گرفت و گفت: صحبت من از زندان مربوط به تجربیاتم است البته بحث‌های امروز مربوط به زندان‌های عادی بود اما حرف من در مورد زندان‌های سیاسی است. بندی از زندان اوین که در آنجا بودم، مربوط به زنان امنیتی و عقیدتی بود البته اینها عناوینی است که به این زندانیان اطلاق می‌شود. وی افزود: به عنوان مثال یک هم‌بندی به نام راحله بود هم در زندان عادی و هم در زندان سیاسی بود. زمانی که زندانیان سیاسی را به قسمت عادی می‌فرستند تا با هم آشنا شوند، راحله متحول می‌شود، گرایشات سیاسی پیدا می‌کند و یک سال آخر به دلیل اقدامات سیاسی به بخش سیاسی فرستاده شد. آنچه راحله تعریف می‌کرد سبب تاسف ما شد به عنوان نمونه ۲۰۰ تا ۳۰۰ زن در زندان قرچک بودند که فقط 2 یا 3 دستشویی داشت یا 2 تا حمام با آب سرد برای این حجم زندانی زن تدارک دیده شده بود ‌؛ امکانات زندان بسیار محدود بوده است.هاشمی در پایان تاکید کرد که قوانین زندان در این موارد باید سخت گیرانه باشد تا زندان رفتن عادی نشود.

انتهای پیام