موتورسواری زنان در کشاکش قانون و فرهنگ
/گزارش انصاف نیوز از موتورسواری زنان/
کتایون آزاد، انصاف نیوز: در چند سال گذشته، موتورسواری زنان طرفداران مخصوص خود را پیدا کرده است، تا آنجا که حتی شاهد حضور موتورسواران زن در فیلم‌ها و سریال‌ها هم هستیم. با بیشتر دیده شدن زنان موتورسوار در جامعه اختلاف نظرهایی در میان مردم ایجاد شده است، قانون نیز مخالف موتورسواری زنان است. خبرنگار انصاف نیوز در این مورد با یک موتورسوار زن و سامان صباحی، مربی موتورسواری گفت‌وگو کرده است.
افزایش حضور زنان در اجتماع با افزایش استفاده‌ی آنها از وسایل حمل و نقل شخصی همراه بوده است. در ابتدا مخالفت‌های شرعی و عرفی در مورد رانندگی زنان هم وجود داشت اما با گذشت زمان این مخالفتها کاهش یافت و امروز دیگر زنان نه تنها بطور معمول رانندگی می‌کنند بلکه حتی امروز راننده‌ی اتوبوس و راننده‌ی کامیون زن هم داریم. با اینحال همچنان روزانه شاهد برخورد نامناسب بعضی رانندگان مرد با زنان راننده هستیم. یکی از این مردان محمد راننده‌ِ‌ی کرجی است که در این باره به خبرنگار انصاف نیوز میگوید: «زن‌ها چون می‌ترسند نمی‌توانند راننده‌های خوبی شوند. به همین خاطر مردها هم به آنها راه نمی‌دهند. اما الان یک سری از زن‌ها واقعا راننده‌های قابلی شدند و حتی از خیلی از مردها بهتر می‌رانند، ما الان حتی راننده کامیون خانم هم داریم.»
موضوع دوچرخه سواری زنان هم در چند سال گذشته تغییر و تحولات بسیاری داشته است، به طوری که چند سال پیش دوچرخه سواری زنان در انظار عمومی، عملی ناشایست و شاید از دید برخی حتی به‌لحاظ شرعی هم غیرقابل قبول می‌آمد و در برخی موارد ممکن بود برخوردی قانونی هم با آن صورت گیرد، در حالی که امروزه با وجود شرکت‌های مختلف دوچرخه‌سواری، دوچرخهسواران زن بسیاری در سطح شهر دیده می‌شوند. حال موتورسواری زنان نیز گویی درحال طی کردن همین راه است. از نظر قانونی با توجه به تبصره ماده‌ی ۲۰ قانون تخلفات راهنمایی و رانندگی، گرفتن گواهینامه موتور سیکلت به مردان اختصاص دارد و زنان حق گرفتن گواهینامه موتور سیکلت ندارند.
بعضی از مراجع تقلید موتور سواری زنان را در میان بانوان بدون مشکل و در میان نامحرم حرام دانسته‌اند. با این وجود حجت الاسلام و المسلمین محمد نصر اصفهانی، در این‌باره درگفت‌وگویی که در سایت او منتشر شده گفته است: «بنده بین دوچرخه سواری، موتورسیکلت سواری و رانندگی ماشین تفاوتی قائل نیستم، زمانی که شرایط مربوط به پوشش رعایت شده باشد، اصل رانندگی دوچرخه سواری، موتورسیکلت سواری و رانندگی ماشین اشکالی نخواهد داشت و کار پسندیده‌ای هم هست.»
اصفهانی همچنین در ادامه‌ی آن گفت‌وگو اضافه کرده است: «قرآن در مورد ممنوعیت و حرمت دوچرخه‌سواری بانوان، ساکت است. چنانکه از بیان حکم سوار شدن آنان بر اسب و شتر و استر هم ساکت است. سنت قطعی هم در این مورد وجود ندارد. مردم در اینگونه امور به عرف خود عمل می‌کرده‌اند، بنابراین از نظر قرآن و سنت قطعی، دوچرخه سواری و موتورسیکلت سواری بانوان، منعی ندارد و این کار فی‌نفسه بی‌اشکال است.»
بازخورد موتورسواری زنان در جامعه
موتورسواری در جامعه با برخوردهای مختلفی همراه است. پذیرفتن حضور زنان در این عرصه هم برای بعضی‌ها دشوار به نظر می‌رسد. حسین موتورسوار تهرانی به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «موتورسواری که بچه‌بازی نیست، هر کسی بتواند انجام دهد. زن‌ها رانندگی را به زور انجام می‌دهند، بعد الان بیایند و موتور هم سوار شوند! معلوم نیست چقدر تصادف تو شهر اتفاق می‌افتد.»
برخی از زنان هم در مورد این موضوع با مردان هم عقیده هستند. سحر زنی شاغل در تهران است که درباره‌ی این موضوع میگوید: «موتور کلا وسیله‌ی خطرناکی است، فارغ از اینکه مردها در کل اجازه‌ی رانندگی به زن‌ها نمی‌دهند، خود موتور هیچ ایمنی ندارد و به نظرم برای زن‌ها خطرناک است.»
عده‌ای اما با اصل موتورسواری زنان مخالفتی ندارند؛ البته معتقدند که باید در پیست‌ها و مکان‌هایی که برای آنها تعبیه می‌شود موتورسواری کنند. مرتضی دیگر موتورسوار تهرانی در این مورد میگوید: « فکر کنم در این دوره و زمانه زن‌ها دیگر همه کاری می‌توانند بکنند، ولی خب جامعه‌ی ما آماده‌ی قبول حضور این زن‌ها در سطح شهر نیست. به نظرم موتورسواری‌شان به خودی خود مشکلی ندارد اما خب در سطح شهر نمی‌شود که موتورسواری بکنند.»
عده ی دیگری هم هستند که موافق حضور موتورسواران زن در سطح شهر هستند و معتقدند که زنان باید تابوی این مساله را هم بشکنند و جامعه هم بالاخره حضور زنان در این عرصه را می‌پذیرد. میلاد جوان موتورسوار کرجی درباره‌ی حضور زنان در سطح شهر گفت: «الان دیگر زن جدا، مرد جدا معنی ندارد و تقریبا زن‌ها در همه چیز با مردها برابرند و همه جا هستند. به نظرم موتورسواری زن‌ها در ابتدا ممکن است مشکل ساز شود ولی در آخر همه قبول می‌کنند؛ مثل رانندگی‌شان یا شاغل بودن‌شان.»
سارا یکی ازدانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی درباره‌ی این موضوع میگوید: «در حال حاضر موتورسواری برای مردها کاملا قانونی و راحت است و باید برای زن‌ها هم همینطور باشد. زن‌ها در طول تاریخ نشان دادند که می‌توانند همپای مردها و حتی بعضی وقت‌ها بهتر از آنها باشند.»
متقاضیان آموزش موتورسواری افزایش پیدا کرده‌اند
مدیر یکی از آموزشگاه‌های موتورسواری به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «آموزش به بانوان ممنوع است و ما امکانش را نداریم، البته مراجعان نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده اما فقط مربیان خصوصی امکان آموزش دارند.»
سامان صباحی مربی این رشته میگوید: «آموزش به خانم‌ها زیر نظر فدراسیون موتورسواری صورت می‌گیرد و بعد از پایان دوره‌ی آموزشی طبق قوانین جمهوری اسلامی به آنها «گواهی ریس» داده می‌شود که فقط می‌توانند در پیست از آن استفاده کنند.»
وی در رابطه با میزان مراجعان نیز توضیح میدهد: «تعداد مراجعان برای آموزش موتورسواری افزایش پیدا کرده است و در همه‌ی سنین هم هستند، من شاگرد 18 ساله هم داشتم، شاگرد 45 ساله هم داشته‌ام.»
صباحی درباره‌ی استعداد زنان در این زمینه و پوشش آنها میگوید: «من هم شاگرد آقا دارم و هم خانم، هیچ فرقی با هم در میزان استعداد ندارند. از نظر پوششی هم یکسان هستند و هردو پوشش کاملا پوشیده دارند.»
گواهینامه‌ی موتورسواری برای زنان تنها برای شرکت در مسابقات داده می‌شود و امکان موتورسواری برای خانم‌ها در سطح شهر وجود ندارد. به همین دلیل آنها از موتورها و اسکوترهای برقی که راندن آنها نیاز به گواهینامه ندارد استفاده می‌کنند.
مرتضی رفیعی، فروشنده‌ی موتور درباره‌ی فروش موتورهای برقی میگوید: «برای فروش موتور به خانم‌ها حتما باید مدرک از فدراسیون بیاورند اما برای موتور برقی بدون مدرک می‌فروشیم که البته فروش آنچنانی نداشته و از زمانی که موتور برقی داخل ایران آمده شاید دوسال هم نگذرد و کلا در این مدت ما 10_12 تا فروخته باشیم. اکثرا هم کوچک و جمع وجور می‌خرند.»
بسیاری از زن‌ها دوست دارند سوار شنوند اما از بازخورد دیگران می‌ترسند
خبرنگار انصاف نیوز با شیرین یکی از زنان موتورسوار در شهر تهران مصاحبه ای کرده است .شیرین در پاسخ به اینکه احساسش ازموتورسواری چیست گفت: «خیلی احساس خوبی است که پشت موتور می‌نشینم. تعداد دفعاتی که خودم نشستم وهمسرم نبوده خیلی زیاد نبود، شاید 10-15 بار باشه، ولی خیلی احساس خوبی داره چون یک چیزی است که برای ما منع بی‌منطق قانونی داره و وقتی یک جوری بدون اینکه بی قانونی کرده باشی بتونی اون کارد رو انجام بدی خیلی احساس رضایت برای آدم بوجود میاره.
این موتور های برقیه اسکوتر برقی محسوب میشن و گواهینامه موتور لازم ندارند موتورشونم پایین تر 1500واته پس منع قانونی نداره و مثل دوچرخه سواری میمونه.»
شیرین همچنین درپاسخ به این سوال که خانواده ودوستانش چه واکنشی نسبت به این موضوع نشان داده‌اند نیز گفت: «پدرم بار اولی که دید خیلی خوشش اومد و لبخند رضایت داشت از اینکه «چقدر جذابه که دخترم داره وسیله نقلیه‌ای استفاده میکنه که تو شهر باب نیست و اینکه تعجب برانگیزه که دختر من داره این کار رو میکنه» خیلی احساس خوبی داشت. ترغیب شد و خودش هم خرید و بقیه‌ی خانم‌ها را هم تشویق می‌کند که موتور سوار شوند. خیلی بازخورد خوبی در خانواده داشتم.
دوستان و یک سری آشنا‌ها هستند که می‌پرسند «یعنی ما هم می‌تونیم سوارشیم؟ گیر نمیدن بهت؟: وقتی می‌فهمند که مشکلی ندارد می‌گویند ما هم می‌خواهیم بخریم،یکی میگوید «شوهرم نمی‌ذاره»، یکی میگوید «بابام نمی‌ذاره» یعنی اشتیاق این را دارند و برایشان جذاب است اما گاردی دارند که اگر ما سوار شویم بقیه چه کار می‌کنند و چه می‌گویند.»
شیرین درباره‌ی برخورد مردان در خیابان‌ها نیز گفت: «گاهی درمورد آقایان به مشکل خوردم، اما بیشتر از اینکه به مشکل بخورم دمت گرم گفتن‌هایشان را شنیدم؛ بعضی می‌خواستند عکس و فیلم بگیرند و خیلی برایشان تعجب برانگیز و جالب بود؛ اما از طرف دیگر آدمی که یک دفعه لایی کشیده وخواسته اذیت بکند هم بوده، البته خیلی خیلی خیلی کم. بیشتر برایشان جالب و تعجب برانگیز است و گاهی سوال می‌پرسند که «چطوریه که تو سوار موتور شدی؟»
شیرین درپاسخ به اینکه آیا موتورسواری برای خانم‌ها مشکل‌ساز است گفت: «معمولا خانم‌های موتورسوار هیچ مشکلی ندارند و خیلی هم خوب است؛ مثل این می‌ماند که راجع به رانندگی خانم‌ها با ماشین سوال بپرسید. من هیچوقت نه این منع را فهمیدم و نه کنترلش را، چیز عجیبی است که بگوییم فقط مردان قوی هیکل می‌توانند؛ این درست نیست چون پسربچه‌های لاغر اندام هم سوار می‌شوند، پس به نظرم یک خانم هم می‌تواند موتور را کنترل کند و هیچ فرقی با یک مرد ندارد.
خانم موتور سوار ،خانم دوچرخه سوار ،خانم ماشین سوار هیچ فرقی ندارند. ما خانم‌های موتورسوار حرفه‌ای داریم که موتورهای سنگین سوار می‌شوند و آموزش دیدند؛ اینها که موتور محسوب نمی‌شوند و سرعت‌شان هم چون بالا نیست راندن‌شان هیچ مشکلی ندارد.»
بازار کاری که زنان در آن جایی ندارند
با این وجود، زنان در این زمینه هنوز هم با مشکلاتی درگیر هستند و حتی در مشاغلی که با موتورسواری مرتبط باشند امکان کار ندارند، خانم احمدی یکی از پشتیبان‌های الوپیک دراین مورد به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «ما برای موتور، استخدام خانم نداریم و فقط استخدام وانت و سواری داریم، موتورهای برقی هم به خاطر نداشتن پلاک و هویت به کار گرفته نمی‌شوند.»
انتهای پیام
قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی اگر رعایت شود موتور سوار مرد و زن تفاوتی نمی کند.