عصر جدید در خلیج فارس
غلامعلی دهقان، مدرس تاریخ دانشگاه و عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، در یادداشتی با عنوان «عصر جدید در خلیج فارس» برای “راهبرد” نوشت:
برای درک بهتر آنچه این روزها در خلیج فارس می‌گذرد، مروری هرچند کوتاه به تاریخ حضور بیگانگان در خلیج‌فارس در ۵۰۰سال اخیر ضروری است.
۵۰۰سال پیش. دراین زمان پرتغال قدرت برتر در خلیج‌فارس است. اینان با اشغال برخی جزایر و بنادر جنوب ایران موقعیت بهتری نسبت به دیگر قدرت‌های خارجی دارند.
جزیره هرمز در تصرف پرتغالی‌ها و نیروی دریایی شاه‌اسماعیل صفوی بسیار ضعیف شده است. این حضور تا زمان ظهور شاه‌عباس صفوی با قدرت تمام در خلیج‌فارس دیده می‌شود.
۴۰۰سال پیش. با به قدرت رسیدن شاه‌عباس صفوی، وی با کمک و مساعدت انگلیسی‌ها توانست با سلسله عملیات دریایی که از بهمن سال ۱۰۰۱شمسی تا سوم اردیبهشت سال۱۰۰۲ طول کشید، پرتغالی‌ها را از جزایر و بنادر اشغالی اخراج کند.
اما همین حضور انگلیس مقدمه‌ای شد تا انگلیس جاپای مناسب را برای عصر نفوذ و سلطه پیدا کند.
پس از چندی هم برای اولین بار، حق قضاوت کنسولی یا همان کاپیتولاسیون در عهد شاه‌عباس به انگلیس واگذار شد.
۳۰۰سال پیش. در این زمان، نادرشاه افشار در ایران به قدرت رسیده است و انگلیسی‌ها دچار موضوعات داخلی خود هستند.
نادر با تجهیز نیروی دریایی ایران در تلاش است که حرف اول را در خلیج‌فارس بزند. وی حتی با اتحاد با هلند، مسقط (پایتخت فعلی عمان) را ازانگلیس تصرف می‌کند. اما دولت نادر پایدار نیست و جانشیان وی و حتی حکومت زندیه هم میل چندانی به ادامه کار نادر نداشتند.
۲۰۰سال پیش. چند سالی پس از دور اول جنگ‌های ایران و روس، فرانسه تلاش می‌کند در رقابت با انگلیس جاپایی در خلیج‌فارس داشته باشد.
اینان در برخی مناطق جنوبی نفوذ قابل‌توجهی هم دارند. شکل نفوذ آنان گرچه مانند رقبا پررنگ نیست؛ اما از راه‌های دیگر همانند حضور هیات‌هایی برای کشف عتیقه‌جات خود را نشان می‌دهد.
در بازه زمانی ۲۰۰تا۱۰۰سال پیش، بازهم این انگلیس است که صاحب نفوذ فراوان در خلیج‌فارس است.
۱۰۰سال پیش. در این زمان یک سالی است جنگ اول جهانی پایان یافته و متفقین فاتحان جنگ شده‌اند. اینان پس از جنگ، علت عمده موفقیت خود را نفت ایران می‌دانند. نفت را “خون زمین” معرفی و برعزم خود برای حضور هرچه بیشتر در خلیج‌فارس تکیه می‌کنند.
استفاده از نفت به جای ذغال‌سنگ سبب برتری متفقین بر اتحاد آلمان و عثمانی و متحدین آنها شده بود. ظهور قدرتی مانند آمریکا پس از پایان جنگ دوم جهانی و شریک شدن آنان در قرارداد کنسرسیوم سال۱۳۳۴ با انگلیس و سرانجام خروج انگلیس در سال۱۳۴۸ از خلیج‌فارس و واگذاری بازی به آمریکا سبب شد تا به‌تدریج آمریکا دست بالا را در منطقه خلیج‌فارس داشته باشد.
و اینک خلیج‌فارس وارد دوره جدیدی از حیات سیاسی خود شده است. ایران پس از چندین قرن و با دارا بودن صدها کیلومتر ساحل در خلیج‌فارس و با تکیه بر توان داخلی در زمینه تولید سلاح‌های نظامی، قطعا یکی از بازیگران اصلی تحولات آتی منطقه خلیج‌فارس است.
عصری که آغازش سرنگونی یک پهپاد گران‌قیمت آمریکایی رادارگریز و در ارتفاع ۱۸کیلومتری از سطح زمین و هدایت کشتی انگلیسی بدون هیچ واهمه و ترس، به ساحل ایران، انگارنه‌انگار انگلیسی‌ها برای چند قرن خداوندگاران خلیج‌فارس بوده‌اند. آغاز یک پایان…
انتهای پیام
