چرا مردم «عصر جدید» را دیدند؟
/گفت‌وگو با شهریاری، خوشخو، نصرالهی و قرایی مقدم/
علی خسروجردی، انصاف نیوز: برنامه‌ی تلویزیونی احسان علیخانی یعنی «عصر جدید» به ایستگاه آخر فصل اول خود رسید. فینال این برنامه امشب روی آنتن خواهد رفت و قهرمان این برنامه معرفی خواهد شد. آمارهای صداوسیما نشان می‌دهد که این برنامه یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی صداوسیما بوده است. به نظر می‌رسد این برنامه‌ی استعدادیابی مورد توجه اقشار مختلف قرار گرفته است. دلیل موفقیت این برنامه چیست؟ ضعف‌های آن چیست و چگونه باید آنها را برطرف کنند؟
محمود شهریاری مجری سابق صداوسیما، آرش خوشخو منتقد سینما و روزنامه‌نگار، اکبر نصرالهی کاسمانی کارشناس رسانه و امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس درباره‌ی «عصرجدید» با انصاف نیوز به گفت‌وگو پرداختند.
محمود شهریاری معتقد است که حضور زنان در این برنامه کمرنگ است. اکبر نصرالهی کاسمانی بر این باور است که نظرسنجی صداوسیما معیاری برای موفقیت یک برنامه‌ی تلویزیونی نیست. آرش خوشخو می‌گوید فضا دادن به مردم عادی دلیل موفقیت این برنامه است. قرایی مقدم نیز اعتقاد دارد عصر جدید نوعی بینش به مخاطب می‌دهد و با روح و جسم مخاطب پیوند برقرار میکند.
شهریاری: حضور دکتر فقط برای مجوز پخش است
محمود شهریاری یکی از مجریان با سابقه‌ی صداوسیما است. او یکی از چهره‌های این سازمان است که چند باری ممنوع‌التصویر شده است. این مجری که نسبت به ساخته‌ی پیشین احسان علیخانی یعنی برنامه‌ی تلویزیونی «ماه عسل» انتقاداتی داشته است در گفت‌وگو با انصاف نیوز نیز انتقاداتی نسبت به برنامه‌ی عصر جدید مطرح کرد.
شهرباری درباره‌ی عصرجدید به انصاف نیوز گفت: «علت توفیق عصر جدید قوی بودن برنامه‌ی «America’s Got Talent» است که عوامل از این برنامه تقلید کرده‌اند. کشورهای مختلف نمونه‌هایی از این برنامه را برای خودشان ساخته‌اند. ساختار آن برنامه‌ها خوب است و عصر جدید از آنها کپی کرده است.»
این مجری در مورد حضور زنان در این برنامه گفت: «متاسفانه خانم‌ها حضور بسیار کمرنگی در این برنامه دارند، این برنامه با استقبال مواجه شده است اما مهم‌ترین ضعف آن مربوط به حضور کمرنگ زنان در برنامه به ویژه در عرصه‌ی خوانندگی است. ما هیچ حکم شرعی در این زمینه نداریم. اگر جلوی فعالیت زنان در این زمینه گرفته میشود، فقط سلیقه‌ای است. من خودم فتوای امام خمینی که در سال‌های پایانی عمر خود داده بودند و در روزنامه‌ها چاپ شده‌است را دارم. ایشان در آن حکم گفته بودند آواز خواندن خانم‌ها مثل درس دادن آنها در دانشگاه‌ها برای مردان است.»
این مجری اسبق تلویزیون توضیح داد: «اگر خانمی قرار است مفسده بکند، با حرف زدنش نیز می‌تواند فساد بکند. بنابراین آواز خواندن تکی خانم‌ها هیچ اشکالی ندارد.
او در ادامه‌ی انتقاداتش گفت: «ضعف دیگر این برنامه داوران آن هستند. داوران این برنامه، هرکدام به یک دلیل اجتماعی_سیاسی انتخاب شده‌اند. اگر سرکار خانم نونهالی به عنوان داور انتخاب شده‌اند برای این است که جلوی ضعف حضور خانم‌ها در این برنامه را بگیرند و بگویند ما از خانم‌ها در این برنامه استفاده کردیم. آقای دکتر هم که از مدیران صداوسیما است و برای اینکه برنامه مجوز پخش بگیرد، او را در برنامه آورده‌اند. در بسیاری از موارد اظهار نظرات ایشان خیلی خنده‌دار است و در اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی تبدیل به جوک میشود.»
شهریاری توضیح داد: «ما استعدادهای درخشان در همه‌ی زمینه‌ها داریم، برای بهتر شدن این نوع برنامه‌ها بهتر است کمی تغییر نگرش بدهیم و دیدمان را بازتر بکنیم. با اجرای یک گروه جوان چه دختر یا پسر هیچ اتفاق خاصی نخواهد افتاد و چیزی با آن اجرا متزلزل نخواهد شد. به چنین افرادی اجازه‌ی فعالیت بدهیم و اینگونه فکر نکنیم با هر چیزی ممکلت دچار خدشه میشود.»
پیش از این مرصاد نیوز درمورد ماه عسل به نقل از شهریاری نوشته بود: «من خود احسان علیخانی و اجرایش را دوست دارم و معتقدم اگر علیخانی را از برنامه جدا کنید دیگر جذابیتی ندارد، اما من این شیوه از برنامه سازی را نمی پسندم. این رویکرد، هنر برنامه‌سازی نیست بلکه سواستفاده از احساسات رقیق شده‌ی مردم به خاطر ماه رمضان و روزه و نزدیکی به زمان افطار است.»
نصرالهی: نظرسنجی صدا وسیما تنها ملاک موفقیت نیست
اکبر نصرالهی کارشناس رسانه درباره‌ی عصر جدید به خبرنگار انصاف نیوز گفت: «اول ما باید مطمئن بشویم که این برنامه نسبت به برنامه‌های دیگر صداوسیما پر مخاطب‌تر است یا نه. این موضوع از نظرسنجی مراکز مستقل به دست می‌آید نه از نظرسنجی سازمانی که خودش ذی‌نفع است. به همین دلیل است که تمامی نظرسنجی‌های صداوسیما که درباره‌ی خبر است این را نشان نمی‌دهد که تعداد مخاطبان کم شده یا کم است و اینکه اعتماد مردم پایین است. همیشه در آن نظرسنجی‌ها وضعیت را خوب نشان می‌دهند.
باید شناخت دقیقی از جایگاه این برنامه و میزان مخاطبان عصرجدید از بین مردم داشته باشیم. در نظرسنجی‌های مراکز مختلف ندیده‌ام که این برنامه نسبت به برنامه‌های دیگر پرطرفدارتر باشد. نکته‌ی دوم این است که باید ببینیم آیا برنامه‌سازان، تهیه‌کنندگان و افراد حقیقی و حقوقی دیگر فرصتی برای تولید برنامه در همین ژانر و قالب را داشته‌اند، سپس بگوییم عصر جدید نسبت به برنامه‌های دیگر بهتر شده است.
وقتی رقابتی بین تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان نیست و برنامه‌سازی و تهیه‌کنندگی رانتی است، برخی از افراد حقیقی و حقوقی از این رانت استفاده می‌کنند و بدیهی است که در این شرایط عصر جدید نسبت به دیگر برنامه‌ها بهتر باشد. شاید این برنامه مخاطبان را گمراه میکند، زیرا فرصتی برای ظهور و بروز استعدادها و تهیه‌کنندگان دیگر وجود نداشته است.»
این کارشناس در پایان توضیح داد: «فکر می‌کنم باید موضوعات مربوط به تلویزیون را از منظر دیگری نگاه کرد، نه اینکه بپرسیم که عصر جدید با نظرسنجی خود سازمان صداوسیما نسبت به برنامه‌های دیگر مخاطب بیشتری دارد. نباید این فرض را بپذیریم و بگوییم این نشان‌دهنده‌ی موفقیت است، نه این نشان‌دهنده‌ی موفقیت نیست. ما باید مقوله‌های دیگری مثل این که چرا تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان دیگر فرصت برابر ندارند و چرا جلو پخش برنامه‌های موفق گرفته شده است را در نظر بگیریم.»
خوشخو: سوژه‌ی عصر جدید برای مردم جذاب است
آرش خوشخو سردبیر هفت صبح و منتقد سینما درباره‌ی علل موفقیت برنامه‌ی عصرجدید به انصاف نیوز گفت: «به نظرم دلیل موفقیت این برنامه، سوژه‌ی آن است. این برنامه به مردم عادی فضا و فرصتی می‌دهد تا وارد نقطه‌ای شوند که با افکار عمومی روبرو هستند. در واقع حتی آنها می‌توانند ثروتمند نیز بشوند.
برنامه‌های مشابه در سراسر دنیا نیز فرصتی برای مردم عادی هستند تا خودشان را مطرح بکنند. طبیعی است که این فرصت برای مردم جذاب است. سوژه‌ی برنامه متنوع است و از هنرها، مهارت‌ها و چالاکی‌های ذهنی، فکری و جسمی است، این برنامه‌ها که درباره‌ی پیداکردن استعدادهای متنوع هستند در سراسر دنیا مورد توجه قرار می‌گیرد.»
خوشخو در ادامه توضیح داد: «ترکیب داوران خوب است، یعنی داوران مورد توجه طیف‌های مختلف مردم حضور دارند. مردم نسبت به صحت داوری مطمئن شده‌اند، اجرای احسان علیخانی هم خوب است و نسبت به اجرای برنامه‌ی ماه‌عسل خیلی بهتر شده است.
به نظرم اگر بخواهند در سری‌های بعد این برنامه بهتر کار بکنند، برنامه را فراسرزمینی بکنند تا کشورهای منطقه و همسایه فرصت شرکت در این برنامه را داشته باشند. در این صورت فکر می‌کنم این برنامه بتواند به یک جشنواره با شکوه منطقه‌ای تبدیل بشود.»
قرایی مقدم: عصر جدید با روح و جسم مردم پیوند برقرار کرده است
امان‌الله قرایی مقدم جامعه‌شناس درباره‌ی دلایل اقبال عمومی نسبت به برنامه‌ی تلویزیونی عصر جدید به انصاف نیوز گفت: « وقتی یک برنامه به اصطلاح به مسائل اجتماعی می‌پردازد و واقعیت‌های اجتماعی را بیان کند و به درد و دل‌ها گوش دهد و مردم احساس کنند که این برنامه می‌تواندبرای حل مشکلات و معضلات آنها کارساز و مفید باشد، برنامه‌ی جالبی میشود.
تمام برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی صداوسیما که چنین ویژگی را داشته‌اند ، مورد اقبال قرار گرفته‌اند. اگر برنامه‌ای مورد اقبال قرار نمی‌گیرد، جامعه احساس میکند که برنامه‌ای ساختگی است و دردی را دوا نمیکند. برنامه‌ی عصر جدید به این دلیل مورد اقبال قرار گرفته است که به مشکلات و مسائل اجتماعی هم پرداخته است و مردم احساس کرده‌اند که برنامه‌ای تولید شده است و که چنین مسایلی نیز در آن بیان می‌شوند.»
این جامعه‌شناس ادامه داد: « هنری از نظر جامعه‌شناسی مهم است که مردمی باشد برای مثال «سروانتیس» یا موسیقی‌های بتهوون در سمفونی‌های شماره سه، پنج و نه و فردوسی. هنری که در خدمت مردم باشد مثل شعری که مهدی اخوان ثالث درباره‌ی مصدق سرود بر دل می‌نشیند. هرچه که از دل برآید لاجرم بر دل نشیند. بنابراین هنری که می‌گوید هنر برای هنر است و می‌گوید کاری به مردم ندارم گ، هنر نیست.
مجسمه‌سازی، موسیقی، سینما، اثر تلویزیونی وقتی در خدمت جامعه باشد، مورد توجه قرار می‌گیرد. به گفته‌ی تولستوی هنر آن چیزی است که در اختیار جامعه باشد و برانگیزنده باشد و به جامعه فکر، بینش و خلاقیت بدهد.»
قرایی مقدم در ادامه توضیح داد: «این برنامه به دلیل اینکه با روح و جسم مردم پیوند برقرار کرده است مورد توجه قرار گرفته است. شعرای بسیاری بوده‌اند اما آیا کسی مثل ناصر خسرو یا فردوسی شد؟ آیا اسمی از شعرای مجیزگوی باقی می‌ماند؟ آیا فیلم‌های ماندگاری مثل گاو مثل دیگر فیلم‌ها هستند؟
هنری که با روح و جسم مردم ارتباط برقرار کرده باشد ماندگار میشود و این هنر می‌تواند از هر راهی مثل شعر، موسیقی، فیلم، سریال یا هر چیز دیگری باشد. به نظرم این ویژگی هنر است.
من در کتاب «هنر ملی و اجتماعی» به این موضوع اشاره کرده‌ام. ما جامعه شناسان هنر را اینگونه تعریف می‌کنیم. عصر جدید برنامه‌ای است که با مردم ارتباط برقرار میکند و برنامه‌ای است که فکر، انگیزه و بینش ایجاد میکند و نگرش و طرز تفکر را بالا می‌برد. به همین دلیل است که مورد قبول واقع شده و پایدار مانده است.»
پی‌نوشت: پرتال امام خمینی [www.imam-khomeini.ir] در گزارشی از نظرات او درباره‌ی موسیقی و صدای زن نوشت:
حکم شنیدن صدای زن
امام‌خمینی نظر خود را در ارتباط با تک‌خوانی زنان نیز بیان کرده اند. از ایشان سؤال شد که حکم تک‌خوانی بانوان اعم از صوت قرآن و سرود در معرض نامحرم چیست؟ ایشان پاسخ دادند که «حکم دائر مدار وجود مفسده و عدم آن است.» بهاین‌معنا که اگر موجب گناه و حرام شود، جایز نیست. درباب جمع‌خوانی زنان (گروهی) در مقابل آقایان پاسخ دادند که «با مراعات حجاب مانع ندارد، مگر آن‌که مفسده داشته باشد.»
صادق طباطبایی نیز در مصاحبه با مجلۀ موسیقی ایرانیان درباب صدای زن، هم‌خوانی و تک‌خوانی به بیان خاطرهای از امام‌خمینی پرداخته‌است. ایشان دراین مورد با امام‌خمینی گفت‌وگویی داشته‌است و به‌طور مشخص از ایشان پرسیده که:
س: اگر در یک قطعه سرود و موسیقی نیازی به کلام و صدای انسان باشد چه حکمی دارد؟
ج: اگر مفسدهای در کار نباشد ازاینلحاظ حکم کلی تغییر نمیکند.
س: صورت استفاده از صدای مرد، حتماً باید به‌صورت گروهی یا به‌اصطلاح کر باشد؟ یا میتوان از تک‌خوانی مرد نیز استفاده کرد؟
ج: ازاینلحاظ فرقی میان تک‌خوانی و آواز گروهی وجود ندارد.
س: استفاده از صدای زن چه حکمی دارد؟
ج: همان حکم صدای مرد را دارد.
س: صدای زن باید به‌صورت گروهی باشد یا تک‌خوانی زنان نیز بدون اشکال است؟
ج: حکم همان حکم کلی است و با صدای مرد فرقی ندارد.
لذا به‌نظر می‌آید که امام خوانندگی زن را مانند خوانندگی مرد تلقی کرده است. به این‌معنا که اگر مشمول غنا نباشد و مفسدهای هم بر آن مترتب نباشد، بدون اشکال است.
در پایان این گزارش که به نظرات امام خمینی پیش و پس از انقلاب در مورد موسیقی پرداخته است نتیجه‌گیری شده:
پیش از انقلاب اسلامی امام‌خمینی به بحث موسیقی پرداخته بود. بعد از انقلاب اسلامی دو نوع موسیقی ازمنظر امام‌خمینی متصور شد: موسیقی کارآمد و موسیقی مذموم. موسیقی کارآمد موسیقی‌ای است که در خدمت تعالی انسان قرار گرفته و ازطریق آن میتوان مفاهیم والای انسانی را به نمایش گذاشت و موسیقی مذموم بر ضد فطرت انسان است و او را از مسیر ایمان و تعالی دور میکند. در نتیجه امام‌خمینی بعد از ورود به عرصۀ حکومتداری و خارج‌شدن از عرصۀ نظر و برخورد با موضوعات متعدد اجتماعی و فرهنگی جدید، در آرا و نظریات خود پیرامون بحث موسیقی تعدیلی ایجاد کرد. ایشان با توجه به فقه پویایی که همواره مدنظر داشتند و با درنظرگرفتن شرایط زمان و مکان و اقتضائات روز، نه‌تنها برای موسیقی منفعت ها و آثار مثبتی متصور شدند، بلکه فرض غالب را بر این گذاشتند که موسیقی‌ای که در نظام جمهوری اسلامی تولید میشود و بانی و متولی آن این نظام است، از نوع موسیقی حلال است، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. ایشان ازاینطریق راهگشای بسیاری از هنرمندان در حوزۀ موسیقی شدند و آثار فاخری در حوزۀ موسیقی انقلاب اسلامی تولید شد.(منبع: حضور104)
انتهای پیام
