آنچه بر سخنران‌های محرم ضروری است
حجت‌الاسلام هادی سروش، مدرس حوزه علمیه در یادداشتی تلگرامی با عنوان «آنچه بر سخنران های محرم ضروری است» نوشت:
به نام خدا
ایام محرم موقعیتی است که ارادتمندان حضرت اباعبدالله(ع)،در محافل عزادارای اجتماع میکنند و متواضعانه گوش به سخنان سخنرانان مذهبی میدهند.
دراین موقعیت؛ وظیفه سخنوران محافل مذهبی در نهایت اهمیت قرار دارد.
بصورت فشرده سه خصوصیت ضروری را متذکر میشویم:
۱)ادب گفتاری
ادب گفتاری یک سخنران، در آیات قرآن در این چهار وصف آمده:
الف)با زبان خوش و نیکوسخن بگویید؛ – قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً(بقره۸۳)
ب)سنجیده و نیکو باشد؛ «قول معروف.» (محمد۲۱)
ج)با ملایمت همراه باشد؛ «فقولا له قولا لینّا»(طه۴۴)
د)رسا و شفاف باشد؛ «قولا بلیغا»(نساء ۶۶)
حضرت باقر(ع)ادب گفتاری را عنصری اصلی و کلیدی یک «فقیه و عالم» معرفی فرمود:
«انا لانعدالرجل فقیهاً عالماً حتی یعرف لحن القول» (الحیاة۲/۲۴۱)
و علامه طباطبائی بر این باور است:
«اول واجب بر مبلّغان؛ ادب است». (المیزان ۱۴/۱۵۵)
سوءادب وزبان خشن وآزاردهنده، که گاه زبان به «بی ادبی و فحاشی» بازمیشود و گاه به «نفرین و لعن» و گاه دیگربه«تکفیر و تفسیق» در تعبیر حضرت امام (ره) به «لسان لجن» آمده.
فریاداستاد مطهری ازدست آن دسته ازمبلغان و سخنرانانی بلند است که از قدرت دین سوءاستفاده میکنند و زبان به:
«هو و تکفیر برعلیه دیگران باز میکنند‌و بزرگترین ضرب بر پیکر دین و مذهب به سود ما دیگری وارد میکنند».(یادداشتها ۲/۳۲۸)
اینان همان متهتک هائی هستند که رسول معظم اسلام (ص) فرمود: کمر مرا شکسته اند. (امالی صدوق/۱۶۸)
و اینان بجای«ادع الی سبیل ربک» که عقل و موعظه و زیبا گفتاری است«ادع الی السیف» هستند!زبانشان شمشیر برّانی است که بر شاهرگ ایمان ومعرفت مردمان مؤمن می نهند و خلاصه اینان می خواهند به گمان توهمی خویش «برای خاطر دین، بی دینی کنند» (ر.ک :مجموعه آثار،ج۱۶ص۱۱۱ و ۱۸۰)
۲)سخن گوی دین و نه بلندگوی اشخاص واحزاب
مُبلّغان واقعی فقط و فقط به «مسئولیت الهی» خویش می اندیشند و به احدی توجه نداشته ؛ «الذین یبلغون رسالات الله یخشونه و لا یخشون احداً الا الله»(احزاب / ۳۹).
پس هیچگاه «زید و عمرها» نمی توانند مبداء اراده و نقش آفرینیاشان باشند.این مُبلّغان واقعی دین هادی اجتماع و پیشرو در اهداف بلندالهی هستند و همه همّ وغمشان شناخت وادای مسئولیت خویشتن در راستای تبیین معارف و بیان مسئولیت ها و نیازهاست و بس.
آنانی که از اهداف دنیوی مانند «ساخت و پاخت ها» ویاتبلیغ «زید و عمروها» فارغ گشته اند می توانند با شامه قوی خود حوادث آینده را پیش بینی و حوادث جاری را بخوبی رصد کنند و با یک رواشناسی و جامعه شناسی دقیق، بهترین ها را در جهت تقویت ایمان و معرف به جامعه عرضه کنند.
درست برعکس،کسانیکه «سخنگوی دین» بودن رابه «بلندگوی زید و عمر» تبدیل نموده وازبدبختی های مسلمین در غلفت بسر می برند.
این قماش، برای ادامه خواب زدگی خود و تخدیر و اماته دیگران متوسل به تقویت جهات عوامّی مردم بوسیله نقل قصه های غیرواقعی یا نقل خوابهای عجیب و غریب همراه باگریه های دروغین میشوند!!
«دلّال شخصیت ها» ویا «سینه چاکان احزاب وباندهای سیاسی»
در تعبیر استاد مطهری اینگونه ترسیم شده:
” کسانیکه برای شخصیت های روحانی و یا سیاسی و یا بازاری و حتی برای یک صاحب رساله … منبر را مرکز دلّالی شخصیت ها و اغراض خصوصی قرار میدهند و بسیار خیانتکارند” (یادداشتها ۳/۳۴۹)
۳) تحویل سخنرانی بامحتوای محققانه و‌نه عوامانه
در این راستا؛ همین یک آیه قرآن کافی است؛《قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً》(احزاب/۷۰)
قول سدید؛ گفتار محکمی است که دارای پشتوانه علمی باشد و از هرگونه گویش خرافه ای و یا سست و یا منافقانه خالی باشد.
در آیه دیگر دستور میدهد بهترین ها گفته شود؛ «یقولوا الّتی هی احسن»(اسرا۵۳)
در اینصورت، هدف از سخنرانی ها که ارتقاء معرفت دینی جامعه است شکل خواهد گرفت.
ارتقاء معرفت دینی با دو چیز حاصل میشود:
اول؛ سخنان محکم و متقن و عقلانی منطبق بر قرآن و روایاتی مانند نهج البلاغه شدنی است.
این مهم، نشده و نمیشود مگر اینکه سخنوران مذهبی خود دارای معلومات قوی دینی باشند.
معلومات دینی حداقلی دارد و‌‌حداکثر، حداقل آن را آیت الله جوادی آملی در این میداند که خطیب، باید یک دور تفسیر مختصر و ترجمه نهج البلاغه را در ذهن خود داشته باشد.
و دوم ؛ آگاهی از نیازها ومصالح دین و دنیای مردم
امام رضا(ع) فرمود:
《خطیب باید مردم را ازمصالح دین و دنیایشان آگاه گرداند.》
و این مهم؛ از یک ذهن آگاه به جامعه و نیازها و چالشهای آن، ساخته است.
و این، غیر از این است که سخنران چیزی بگوید که مردم خوششان بیاید و «به به» بگویند.
بلکه گاهی لازم است آنچه مردم خوشایندشان نیست گفته شود، همانطوری که ممکن است سخنی باید گفته شود که نقد مسئولین و مورد تایید حاکمیت جامعه هم نباشد.
متاسفانه معترفیم گرفتار هر سه آفت درسخنرانی های معاصر هستیم!!
《لعل الله یحدث بعدذلک امرا》
انتهای پیام
