گزارش | گم شدن معنای عاشورا در عزاداری‌های لوکس

نسترن فرخه، انصاف نیوز: پشت پورشه پانامرا یا حسینی بزرگ نوشته است، معدود کسانی پیدا می‌شوند که بی‌تفاوت از کنار این ماشین عبور کنند و به آن نگاهی نیندازند، کمی دورتر از ماشین‌های گران قیمت با تزیین خاص ماه محرم، پاتوق دختر و پسرهای نوجوان‌ مشخص است که هر کدام لباس مشکی با آرایش و ظاهری مخصوص کنار هم مشغول صحبت هستند و هرازگاهی صدای خنده‌های بلندشان به گوش می‌رسد؛ هدف از حضورشان را که جویا می‌شویم با خنده می‌گویند «فقط شماره»؛ اینجا بلوار اندرزگو است، جایی که به‎تمامی تغییر در شکل عزاداری ماه محرم را بین بیشتر مردم می‌توان دید؛ از سازوکارهای عجیب در مراسم‌های لوکس هیئت‌ها -همچون نصب صفحه‌ی بزرگ ال ای دی- هزینه‌ی سرسام‌آور مداحان و غذاهای رنگارنگ تا حتی آرایش‌های عجیب جوان‌ها که مخصوص ایام محرم است در این منطقه از پایتخت قابل مشاهده است.

این اشکال عزاداری جدید در سال‌های اخیر شاید در حال تغییر معنا و ساخت محتوایی جدید هم باشد، محتوایی که به فلسفه‌ی عاشورا و رشادت امام حسین چندان نزدیکی ندارد، حتی بخشی از این مراسم‌ها عامل افزایش شکاف طبقاتی جامعه شده و در هر گروه شکل و شمایل مخصوص به خود را گرفته که شاید حدی از آن طبیعی باشد اما ناملموس بودن برخی از این مراسم‌ها برای اقشار مختلف این سوال را طرح می‌کند که نمود سرمایه‌داری در عزاداری‌ها و مراسم‌های اینچنینی به چه دلیل است و تا کجا پذیرفته شدنی است؟

حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، دلیل این تغییر شکل عزاداری در بین مردم را زیاد شدن حواشی جریان عاشورا می‌داند و در بخشی از گفت‌وگو با انصاف نیوز به موضوع تحریف داستان عاشورا اشاره کرده و می‌گوید: «بنظرم بخش زیادی از جریان عاشورا که در جامعه‌ی ما اجرا می‌شود تحریف شده است، به ویژه آنکه صداوسیما هم در این موضوع نقش دارد.» او  همچنین بر این باور است که صداوسیما فقط جنبه‌ی شعاری این ایام را حفظ کرده و همین می‌تواند موجب درک اشتباه از امام حسین باشد.

فاضل میبدی: حواشی عاشورا زیاد شده است

حجت الاسلام والمسلمین محمدتقی فاضل میبدی در مورد علت تغییر در شکل برگزاری مراسم‌های مذهبی مخصوصا ماه محرم به انصاف نیوز گفت: «از بس حواشی جریانمراسم‌های برگزار شده برای عاشورا و امام حسین زیاد شده است که از اهداف اصلی خودش به دور مانده است، این موضوع جدیدی هم نیست ولی سال به سال بدتر می‌شود. به شکل مداحی، به شکل هنرنمایی، زنجیر زنی و به شکل‌های مختلف که این مراسم برگزار می‌شود، من به این باورم که نسبت به زندگی و اهداف ائمه و آن مقصد و مقصودی که در عاشورا بود ما فاصله گرفته‌ایم و حتی گاهی سر از بدعت درمی‌آورد، در این شب‌ها چیزهای از امام حسین گفته می‌شود که هیچ ربطی به دین و اسلام هم ندارد.

گاهی خرج‌های افراط گونه‌ای در این شب‌ها می‌شود و من معتقدم بخشی از این هزینه‌ها اسراف است چون از حد متعارف و معقول خارج است؛ بنابراین رسانه‌ها و آقایان باید این موضوع را تذکر دهند، یعنی خلاصه‌ی جریان عاشورا در یک مسیر انحرافی قرار گرفته است و فقط عده‌ای دلخوش هستند که شکل ظاهری آن باقی مانده است.

آقایی اخیرا اظهار کرد در این مورد اسراییلی‌ها نقش داشتند و در حال تربیت مداح بودند، حال اگر این طور باشد که وا مصیبتا، من باور دارم که امکان چنین چیزی می‌تواند باشد زیرا مرکب اسلام، مرکب زنده، پویا و متحرک انسان ساز و جامعه سازی که در تعالیمش وجود دارد، در بعد اخلاقی و عرفانی الان در جامعه‌ی ما هیچکدام از آنها به معنای واقعی وجود ندارد.

اینها نشان می‌دهد یک جریانی در پشت پرده در حال هدایت کردن است که اسلامی که در جامعه‌ی ما بخواهد پیاده شوذ بسوی انحراف کشیده شود و اسلام اشتباهی باشد، به قول علی (ع) که در همین مورد فرمودند: « اسلام هم چون پوستینی وارونه است که بیرونش خشن و درونش نرم و لطیف است». با توسل به این حدیث، برخی معتقدند تاکنون فقط پوسته‌ی وارونه‌ی دین به جوانان نشان داده شده است و لایه‌ی درونی و زیبای آن به هر دلیلی خوب معرفی نشده است».

همچون لباسی که پشت‌و رو یا وارونه بپوشید که در این صورت زشت می‌شوید، اما وقتی لباسی درست در اندام انسان قرار بگیرد همه دوست دارند به آن نگاه کنند، وقتی می‌گویید جوان‌ها با مشاهده‌ی این شکل عزاداری دین‌گریز می‌شوند دقیقا همین موضوع را می‌گویید، یعنی تبدیل به پوستین وارونه‌ای شده است که بخشی از نسل جوان، تحصیل کرده، دانشگاهی و اهل فرهنگ نمی‌خواهند به آن نگاه کنند و وقتی اسلام به دست پاره‌ای از این مداحان بیافتد یا به دست پاره‌ای از کسانی که فقط می‌خواهند از مردم اشک بگیرند تا تحریک احساسات کنند، سرمایه‌ی انسان‌ساز عاشورا همین می‌شود.

ما اگر بخواهیم در دو کلمه عاشورا را تعریف کنیم، یعنی جریانی که نیک در برابر ظلم قرار گرفت؛ ولی الان در کشورهای اسلامی بخشی از عدالتی که ما می‌بینیم به‌نوعی ظلم است، در هر صورت این مسایل و حواشی که در مورد عاشورا و امام حسین درست شده قابل دفاع و قابل توجیه نیست.»

گاهی صرف هزینه‌های بالا در مراسم‌های مذهبی همچون محرم مانند دستمزد بالای یک مداح و یا هزینه‌ی نجومی برای نذر شب‌های محرم و هیئت‌ها، باعث

جدایی بعضی جوان‌ها از قشر مذهبی جامعه و دین شده است، میبدی در مورد اینکه آیا این شکاف امکان وصل دوباره دارد و یا شاهد جدایی بیشتر خواهیم بود، گفت: «این موضوع دیگر فقط به دلیل پاره‌ای از مسایل فرهنگی نیست، بلکه به دلیل بعضی از عملکردهای کلان مسوولان به نام اسلام شده است.

در میان سردمداران جمهوری اسلامی خیلی از مسوولانش روحانی هستند و از پایگاه دین هم سخن می‌گویند، برای مردم چیزهایی گفتند و می‌گویند که در جامعه محقق نمی‌شود، اولین چیز مطرح برای  نسل جوان در کوچه و بازار و خیابان، آینده، امید زندگی و شرایط اقتصادی است و غیر از این چیزی برای او معنی نمی‌دهد. در اسلام هم داریم وقتی فقر بیاید دین هم از در دیگر بیرون می‌رود یا اگر نان نباشد نماز و روزه هم در کار نیست، بنابراین وقتی نیازهای جسمی حل نشده باشد، نیازهای روحی و معنوی آنها هم حل نخواهد شد.

اسلام و دین زمانی جواب می‌دهد که نیازهای اولیه‌ی مردم را تامین کرده باشیم، حتی در قرآن هم مبارزه‌ای که با فقر وجود دارد بیش از مبارزه‌ای است که با کفر وجود دارد و اگر بخواهیم این فاصله را کم کنیم باید به سراغ نیازهای اولیه‌ی مردم برویم.»

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در پایان اضافه کرد: «جامعه‌ی مذهبی آن جامعه‌ای است که به مقاصد مذهبی خود رسیده باشد و نه آنکه به احکام و مناسک رسیده باشد. در حال حاضر اگر شما به افغانستان، نیجریه یا کشمیر بروید، مسجدها پر است و صدای اذان هم بلند است، یعنی مناسک در کشورهای اسلامی خیلی جدی است اما به زندگی مردم که آنجا نگاه می‌کنی جز فقر و بدبختی چیز دیگری نیست.

بنظرم بخش زیادی از جریان عاشورا که در جامعه‌ی ما اجرا می‌شود تحریف شده است، به ویژه آنکه صداوسیما هم در این موضوع نقش دارد. چیزی که ما در این سه-چهار سال در صداوسیما می‌بینیم بخش غالب‌اش مداحی و شعر است، چیزهایی که به هیچ وجه به آن مقاصد و اهداف امام حسین نزدیک نیست و فقط جنبه‌ی شعاری آن را حفظ کردند ولی جنبه‌ی مقاصدی آن را حفظ نکرده‌اند تا آن را تحلیل علمی کنند، مثلا از دانشمندان و متفکران دعوت شود تا در این مورد نقد و تحلیل کنند.»

انتهای پیام