مظروف خِیر؛ ظرف مُضر

به گزارش ایکنا، فرارسیدن محرم هر سال و شوق عزاداری و ابراز ارادت به سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، همواره بخشی از سنت مردم ایران در اولین ماه از سال قمری است.

برپایی هیئت‌ها و مجالس عزاداری که با رسم نذری دادن همراه است، سال‌هاست در این سرزمین جاری بوده و هر سال نیز بر تعداد آن‌ افزوده می‌شود. چند سالی است برخی از این مجالس، رسمی ناپسند را در کنار سنت حسنه نذری به عزاداران دنبال می‌کنند،‌ رسمی که نه تنها سلامتی انسان را مورد هدف قرار داده، بلکه می‌تواند محیط زیست را نیز تا قرن‌ها آلوده کند. این رسم که امروزه بسیاری از کارشناسان بهداشت و محیط زیست درباره آن هشدار می‌دهند استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است.

اگرچه آمار دقیقی در رابطه با میزان مصرف این ظروف وجود ندارد، مهدی صمدی، عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان ظروف پلاستیکی، می‌گوید: هر سال در ماه محرم و صفر که مراسم عزاداری در کشور برگزار می‌شود، تقاضای ظروف یکبار مصرف نیز در بازار افزایش می‌یابد.

در همین حال تورج فتحی، کارشناس سازمان حفاظت از محیط زیست، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به مطالعه‌ای میدانی در سال گذشته در رابطه با میزان مصرف ظروف یکبار مصرف در منطقه پنج و دو روستای شهرستان تهران در بازه زمانی محرم و صفر، گفت: این مطالعه میدانی در میان توزیع‌کنندگان ظروف یکبار مصرف بخشی از منطقه پنج و دو روستای تهران برای نمونه انجام شد و نشان داد میزان تقاضا برای استفاده از این ظروف بسیار زیاد بوده و برخلاف زمان قدیم دیگر کسی تمایلی به استفاده از ظروف قابل شست‌وشو ندارد. این مورد در دو روستای مورد مطالعه نیز رؤیت شد.

برای نوشیدنی‌های سرد، باید لیوان‌های پلی‌اتیلنی شفاف و برای مایعات گرم، لیوان‌های گیاهی و کاغذی که مورد تأیید سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد هستند، مورد استفاده قرار گیرد

فتحی افزود: طی ماه محرم و صفر حدود ۳۷۰ هزار ظرف یکبار مصرف پلاستیکی در ۱۵ فروشگاه منطقه پنج و دو روستای شهرستان تهران توزیع شد که عمده آن‌ها دهه اول محرم مورد استفاده قرار گرفت.

هر سال وزارت بهداشت دستورالعملی برای اتخاذ رویکرد‌های بهداشتی در تکایا و هیئت‌های عزاداری به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ می‌کند که بخشی از این دستورالعمل در رابطه با عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی است؛ در همین رابطه سیدرضا غلامی، معاون مرکز سلامت محیط و اماکن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به ایکنا؛ می‌گوید: اگرچه آمار دقیقی در رابطه با میزان مصرف این ظروف وجود ندارد، هر ساله به دلیل تهدید‌هایی که این ظروف برای سلامت انسان و محیط دارند دستورالعمل‌هایی برای عدم استفاده از این ظروف ابلاغ می‌شود.

غلامی افزود: چنانچه امکان شست‌وشو و گندزدایی ظروف معمولی وجود دارد، باید کمتر از ظروف یکبار مصرف به دلایل زیست‌محیطی و آلودگی‌هایی که در بهداشت محیط ایجاد می‌کنند، استفاده شود. چنانچه قرار است از ظروف یکبار مصرف استفاده کرد باید به نوع ظرف و خصوصیات آن به لحاظ تحمل درجه حرارت توجه شود. برای نگهداری غذای داغ بهتر است از ظروف آلومینیومی استفاده کرد.

وی ادامه داد: برای نوشیدنی‌های سرد، باید لیوان‌های پلی‌اتیلنی شفاف و برای مایعات گرم، لیوان‌های گیاهی و کاغذی که مورد تأیید سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد هستند، مورد استفاده قرار گیرد. ظروف یکبار مصرف نامناسب به علت ارزان‌تر بودن از مواد نامرغوب تهیه می‌شوند. این مواد سموم حلقوی را تولید کرده و به هیچ وجه نباید مورد استفاده قرار گیرند.

فتحی نیز در رابطه با تهدید‌های ظروف یکبار مصرف برای سلامت و محیط زیست به ایکنا گفت: تهدید‌هایی که این ظروف دارند تنها محدود به سلامت عزاداران نمی‌شود. این مواد پلاستیکی در نقطه ذوب پایینی قرار دارند و با ریختن غذای داغ در آن‌ها ترکیبات شیمیایی پیچیده، ناشناخته و خطرناکی ایجاد می‌کنند. ضمن اینکه اثرات غیرقابل جبرانی نیز بر محیط زیست باقی می‌گذارند.

وی افزود: آلودگی ظروف پلاستیکی را نمی‌توان تنها در محلی که استفاده می‌شوند بررسی کرد، بلکه باید آن‌ها را در یک تصویر بزرگتر و با دید کامل‌تری نگاه کرد. استفاده از این ظروف تولید زباله را افزایش داده و چرخه مدیریتی آن با مشکل مواجه می‌شود. همچنین بر اثر انباشت زباله این ظروف در محل هیئت‌ها و تکایا، ضمن ایجاد آلودگی و تجمع جانوران و حشرات موذی، گرفتگی معابر و آبگرفتگی در سطح شهر به وجود می‌آید.

 جمع کردن و بازیافت این مواد نیز هزینه‌بر بوده و از سوی دیگر ممکن است بسیاری از این مواد پس از ۵۰۰ سال نیز همچنان در محیط زیست تجزیه نشوند، چراکه عملاً این مواد به یک ماده سازگار با محیط تبدیل نمی‌شوند، بلکه به پلاستیک خورد شده تبدیل و در سطح طبیعت پخش می‌شوند، به این خورده پلاستیک منتشر شده در سطح محیط به اصطلاح مایکروپلاستیک گفته می‌شود.

فتحی یادآور شد: این مایکروپلاستیک‌ها به راحتی می‌توانند وارد زنجیزه غذایی، سیستم تنفس انسان و حیوان و گردش خون شده و بیماری‌های جدیدی را برای انسان، حیوان و طبیعت به همراه داشته باشد.

این کارشناس محیط زیست بیان کرد: یکی از دلایل استفاده از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف قیمت ارزان آن‌هاست. امیدوارم دولت تسهیلاتی را برای تهیه و توزیع ارازنتر ظروفی که پایه پلاستیکی ندارند در اختیار هیئت‌ها قرار دهد و در این راه آسیب کمتری به طبیعت و محیط زیست وارد شود.