جمهوری مومنان، جمهوری اسلامی در گام دوم انقلاب
محمد دیده‌ور، عضو بخش تحلیلی انصاف نیوز در یادداشتی درباره‌ی «جمهوری مومنان» نوشت:
رهبر انقلاب در سخنانی در ابتدای جلسه درس خارج فقه خود در ۲۶ شهریور ماه ۹۸ تعبیری از جمهوری اسلامی داشتند که هرچند بازتاب زیادی در میان اصحاب رسانه داشت اما پرداختن به آن از یک جدال لفظی فراتر نرفت و به عقیده‌ی نگارنده حق مطلب مد نظر ایشان ادا نشد. ایشان در میان جملات خود خطاب به جهانیان گفتند: «جمهوری اسلامی جمهوری مومنین، جمهوری مسلمین لله و جمهوری عزت است.» تعبیر جدید ایشان از جمهوری اسلامی به نظر نگارنده می‌تواند فصل جدیدی از تعاریف حکومت دینی در عصر غیبت امام زمان (عج) را رقم بزند و جمهور اسلامی را در گام دوم انقلاب با اصلاحات ماهوی زیاد روبرو کند.
برای پرداختن دقیق به این موضع لازم است تعبیر دقیق‌تری از جمهوری مومنان داشته باشیم، آیا در تعبیر جمهوری مومنان ایمان به عنوان یک امر باطنی قرار است ملاک اعمال قدرت و تصمیم باشد؟ تعبیر مومنان در قرآن کریم با مضامین مختلفی به کار رفته است از جمله آنها که قابلیت تعمیم بیشتری دارد مساوی بودن عنوان مومنین با مسلمین است، چه آنکه بسیاری از دستورات دینی مانند حفظ حجاب با عنوان مومنین به عموم مسلمانان واجب شده است. در کنار این توضیحات باید توجه داشت که در سخنان رهبری پس از عبارت «جمهوری مومنان» عبارت جمهوری «مسلمین لله» است که خود بیانگر نوع نگاه رهبری به جمهوری مومنین است.
اما جمهوری مومنین چه تفاوت‌هایی با جمهوری اسلامی دارد؟ آنچه در میان صاحب نظران جمهوری اسلامی به عنوان تعبیر فعلی این سبک از حکومت شناخته می‌شود بیشتر مترادف با واژه‌ی جمهوری اسلام یا بعبارت دقیق‌تر حکومت اسلام است. با این نگاه قوانین و چهارچوبهای حکومت و حکومت داری بی‌واسطه از یک امر قدسی (اسلام) اخذ شده است؛ در نتیجه ماحصل این فرآیند خود امری قدسی است که مخالفت با آن هم مخالفت با اسلام لحاظ می‌شود. به میزان فراگیری و نفوذ اسلام در جامعه حکومت اسلامی می‌تواند اعمال نفوذ کند و اقتدار تئوریک خود را در همه‌ی اجزاء جامعه به رخ بکشد و به همان میزان از نقدپذیری مصون باشد. حکومت اسلامی در زمان غیبت قاری رسمی شرع (امام منصوص من عند الله یا امام معصوم ) طبعا انعطاف کمتری دارد؛ چرا که با توجه به محدودیت منابع اجتهادی بایستی حکم قدسی از منابع محدود حاصل شود، درحالیکه در زمان حضور امام معصوم مسایل روز مستقیم از امام به عنوان حجت خدا و قاری رسمی شرع اخذ می‌شود؛ پس همانگونه که عرض شد حکومت اسلامی (جمهوری اسلامی با قرائتی که تاکنون موجود است) با انعطاف کمتر نسبت به حوادث تازه اتفاق افتاده و نفوذ بیشتر به جزئیات زندگی مردم است؛ به این مورد اضافه کنید که اساسا شکل دولت مدرن با منطق متافیزیکی امر قدسی دچار تعارضاتی است که رفع آنها یکی از چالش‌های حکومت دینی است. اما جمهوری مومنان حکومتی است که از اجتماع مومنان (مسلمانان) تشکیل شده است؛ هرچند که قوانین حکومت مسلمانان به تبعیت از اعتقاد آنان تابع شرع و قوانین اجتهادی اسلام است اما در جمهوری مسلمانان ضرورت وجود حکومت به جهت ساماندهی امور مسلمین است و نه حق حکومت قاری شریعت بر مردم؛ لذا در جمهوری مسلمانان در عین حفظ چهارچوبهای شرع مقدس اولویت در گذران امور مسلمانان و رفع نیازهای آنان است. به همین دلیل است که در جمهوری مسلمانان احتمالا با مفاهیمی همچون مدارا، مصلحت، تساهل و تسامح و حق مردم بر سرنوشت خویش (موضوع اصل پنجاه و ششم قانون اساسی) بیشتر مواجه هستیم، جمهوری مسلمانان از آنجا که بالضرورت تشکیل می‌شود تنها در حوزه های ضروری (حوزه اجتماعی و نه شخصی) ورود می‌کند و در مقابل رویدادهای بیرونی منعطف‌تر است؛ همچنین جمهوری مسلمانان محتوایی است که می‌تواند در قالب دولت مدرن ریخته شود و قواعد آن را بپذیرد.
اما در فضای گفتمانی فعلی ایران به نظر می‌رسد جمهوری مسلمانان ایجاد یک گفتمان نوین از طرف رهبر انقلاب در مقابل تفکری است که تنها نیروی غلبه را برای تشکیل حکومت اسلامی کافی می‌داند.
باید دید فارغ از تفاسیر احتمالی آیا مطرح کردن جمهوری مومنین توسط رهبر انقلاب به جهت ایجاد گفتمان سیاسی جدید در گام دوم انقلاب بوده است یا خیر؟
انتهای پیام
لابد در جمهوری مومنان خبری از اختلاس نیست ، مسئولین آن از کجا تامین خواهد شد ؟!
به قول استاد جوادی آملی، عده ای همزمان با دهه های ولایت و فاطمیه و کرامت، دهه های اختلاس و غارت راه انداخته اند که حساسیت روی آن باید باشد و تقویم سیاسی برایش درست شود تا فراموش نشود تا راه تکرار سخت شود (نقل به مضمون دقیق)