دو تحلیل درباره‌ی تأکید رهبری بر رعایت «حقوق عمومی»
جماران نوشت: رهبر انقلاب در دیدار اخیر خود با اعضای مجلس خبرگان رهبری نگاه نظام اسلامی به حقوق عمومی آحاد مردم فارغ از مذهب و طایفه آنان را یکسان خواندند و گفتند که «فارغ از اینکه یک فرد مسلمان است یا غیرمسلمان، یا به نظام اسلامی وفادار است یا نیست، حقوق عمومی او باید محفوظ باشد، مثلا نباید در کشور ناامنی وجود داشته باشد و باید آزادی و نگاه عادلانه برای همه مردم یکسان باشد.»
در همین باره، یک عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه اکثر مشکلات ما از تندروی است، گفت: طبق فرموده رسول خدا(ص) جان، آبرو و مال مردم محترم است و نباید آبروی کسی را بریزیم. اما الآن در جامعه آبروریزی، تهمت، افترا، فرافکنی و دروغ گفتن به راحتی آب خوردن است. متأسفانه در جامعه ما حق الناس و حقوق شهروندی زیاد جا نیفتاده است.
آیت الله هاشم هاشم زاده هریسی در گفت و گو با خبرنگار جماران، با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با اعضای مجلس خبرگان بر رعایت «حقوق عمومی مردم» اظهار داشت: در سخنان مقام معظم رهبری محورهای بسیار مهمی در خصوص مدیریت کشور در عرصه داخلی و بین المللی بود. اما به عقیده من مسأله حقوق عمومی در کشور ما بسیار مهم و از اهمیت بیشتری برخوردار است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه مستقیم از مشکلات مردم اطلاع دارد، افزود: من احساس می کنم که رعایت حقوق عمومی در جامعه ما بسیار ضعیف است. این موضوع اولا بهانه به دست دشمنان می دهد و دوم اینکه نارضایتی ها را بالا می برد. چون اگر حقوق عمومی مردم رعایت شود، تحمل آنها برای چیزهای دیگر هم بالا می رود. البته مسأله معیشت، دارو و درمان و خوراک مردم بسیار مهم است. اینها هم جزو حقوق عمومی است. اما مردم به شخصیت و کرامت خودشان بیشتر از خورد و خوراکشان اهمیت می دهند.
وی تأکید کرد: وقتی کرامت مردم حفظ نشود و تهمت و افترا باشد، ادارات جواب مردم را ندهند و گره به کار آنها بیندازند هم به نوعی شکستن دل مردم است و باید توجه داشته باشیم که شکستن دل مردم هم جزو حقوق عمومی است. باید شخصیت و آبروی مردم حفظ شود. یعنی اگر به آسانی از طریق تریبون ها، گاهی تریبون های مقدس و رسانه ها آبروی مردم را ببرند و دل آنها را بشکنند، از حقوق عامّه است و اهمیت آن از خورد و خوراک هم بیشتر است.
آیت الله هاشم زاده هریسی با اشاره به کمرنگ بودن حقوق عمومی در جامعه ایران، ادامه داد: ما نباید از دشمنان بترسیم. آمریکا و دیگران نمی توانند هیچ غلطی بکنند. ما از خودمان بترسیم. اگر قرار باشد خطری متوجه این نظام شود، فقط از ناحیه دشمن نخواهد بود. دشمن هم بیشتر از نقطه ضعف های خود ما استفاده می کند. از حرف ها، اختلافات و بی عدالتی های خود ما استفاده می کند. این منطق قرآن است که «یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم». یعنی مواظب خودتان باشید. اگر شما درستکار باشید و درست تصمیم بگیرید، دشمن نمی تواند هیچ ضرری بزند.
وی اظهار داشت: آیات و روایات در مورد حقوق عمومی و حقوق شهروندی بسیار بیشتر از سایر موضوعات است. ارسال رسل و کتاب های آسمانی هم برای مردم بوده است. عبادت خدا هم برای اصلاح مردم است. یعنی وسعت موضوع حقوق عامه از دل شکستن شروع می شود و تا به قتل می رسد. روایت هست که دل انسان خانه خدا است. نگفته آدم خوب یا بد، دل آدم خانه خدا است. اگر آن را بشکنید خانه خدا را ویران کرده اید.
عضو مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: متأسفانه در کشور ما حقوق عمومی پایمال می شود. تریبون های عمومی و حتی تریبون های مقدس ما از حقوق عمومی و حقوق ناس عاری است؛ و بلکه حقوق را می شکند. به خدا راه حفظ انقلاب، مردم هستند. اگر برای دیگر کشورهای جهان موشک و بمب اتم عامل بازدارندگی است، برای ما مردم هستند. مردم پدافند غیر عامل ما هستند؛ که بسیار از پدافند عامل مهمتر است. اگر ما یک دنیا لشکر و سلاح های سنگین داشته باشیم هم باز باید مردم را نگه داریم. حلّال مشکلات ما مردم و رعایت کرامت آنها است. به همین دلیل مقام معظم رهبری بر حقوق عمومی تأکید کرده است.
وی با اشاره به اینکه در اسلام حق الناس و حق الله وجود دارد، افزود: شاید به نظر آید که حق الله از حق الناس مهمتر است؛ چون بشر عبد خدا است. در صورتی که خداوند فرموده من حقوق بندگانم را بر حقوق خودم مقدم داشته ام. یعنی حق الناس از حق الله واجب تر است. انسانی که حق الله بر گردن دارد، با توبه و شفاعت بخشیده می شود؛ اما حق الناس غیر قابل بخشش است. یعنی در حق الله تسامح هست ولی در حق الناس تسامح نیست.
آیت الله هاشم زاده هریسی با تأکید بر اهمیت حق الناس، گفت: خداوند می فرماید «و لقد کرّمنا بنی آدم». یعنی کل بنی آدم را شامل می شود و آدم خوب و بد و مسلمان و غیر مسلمان فرقی ندارد. ذات انسان کرامت دارد. ما در حقوق اکتسابی می توانیم بین مسلمان و غیر مسلمان فاصله بگذاریم ولی در حقوق ذاتی همه مساوی هستند. یعنی ما حق نداریم برای عده ای حقوق قائل شویم و برای عده ای حقوق قائل نشویم. هرکس این حقوق را رعایت نکند طرف حسابش خدا است. چون این کار محاربه با خدا محسوب می شود.
وی یادآور شد: طبق فرموده رسول خدا(ص) جان، آبرو و مال مردم محترم است و نباید آبروی کسی را بریزیم. اما الآن در جامعه آبروریزی، تهمت، افترا، فرافکنی و دروغ گفتن به راحتی آب خوردن است. متأسفانه در جامعه ما حق الناس و حقوق شهروندی زیاد جا نیفتاده است. وقتی آقای روحانی روی حقوق شهروندی و اعتدال تأکید کرد من خیلی خوشحال شدم. چون افراط و تفریط و تندروی یکی از چیزهایی است که حق الناس را بر زمین می زند. اصلا در عرصه تندروی حق الناس جایگاه ندارد. اکثر مشکلات ما از تندروی است. چون به همه می تازند و هرچه به زبانشان می آید می گویند.
عضو مجلس خبرگان رهبری تأکید کرد: ما باید در رابطه با حق الناس و حقوق عمومی بیشتر حرف بزنیم. بعضی چیزها اصلا قابل حساسیت نیست ولی بعضی چیزها حساسیت می خواهد. ما نسبت به حق الناس حساسیت نداریم. عدالت و حق الناس از معیشت مردم هم مهمتر است؛ چون اگر این دو تأمین شود معیشت مردم هم تأمین می شود. به این دلیل معیشت مردم این طور شده که حقوق مردم را رعایت نمی کنیم؛ برای اینکه حقوق مردم را در مرتبه چندم اهمیت قرار داده ایم. اول حقوق مردم و بعد چیزهای دیگر است. اگر معیشت مردم درست نشود عدالت هم از بین می رود. اینها مانند حلقه های زنجیر به هم وصل است.
وی ادامه داد: این سخن مقام معظم رهبری یک مسأله کلیدی، مهم و مبتلا به است. من این مسائل را از روی عشق به ولایت و نظام می گویم و دلم می خواهد که این نظام باقی بماند. البته درست بماند؛ نه اینکه اسکلتش بماند. اسکلت به درد نمی خورد. اگر این نظام با عدالت بماند به دنیا روح می دهد؛ اینها پدافند غیر عامل است. اگر اینها را رعایت کنیم دیگر نیاز نیست ما برای کارهای غیر مهم و غیر اولویت دار هزینه کنیم. چرا که ما باید اولویت ها در نظر داشته باشیم.
آیت الله هاشم زاده هریسی اظهار داشت: امیدوارم این سخن رهبری در میان خبرگان منشأ خیر و برکت باشد و ما به حقوق عمومی مردم گرایش پیدا کنیم و آنها را اصل قرار دهیم. توقع هم از آقای روحانی به عنوان یک رئیس جمهور حقوقدان این است که در مورد حقوق شهروندی و مقابله با تندروی کارهای خوبی انجام می داد و این مسأله را نهادینه می کرد. مبنای حقوق شهروندی قانون اساسی است. اما متأسفانه قانون اساسی فراموش شده است. البته کار شعارگونه به جایی نمی رسد.
وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری گام دوم انقلاب را «دسترسی به عدالت» عنوان کرده است، گفت: اگر عدالت و حقوق عمومی باشد همه چیز هست و اگر نباشد همه چیز بر باد است. این مسأله در جامعه ما خیلی مغفول است. چون در اینجا حقوق کسانی هم مطرح می شود که ما آنها را دوست نداریم، اصلا نمی خواهند این را بگویند؛ مثل اینکه گیر می افتیم. حداقل به وسیله کسانی که ادعای حمایت از رهبری دارند حقوق عمومی مخدوش نشود؛ خودشان را کنترل کنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به سؤالی در خصوص راه تحقق حقوق عمومی مردم اظهار داشت: در دانشگاه ها اتاق فکرهایی برای احقاق حقوق و عدالت تشکیل دهند. خیلی امور مثل تولید و ایجاد اشتغال سرمایه گذاری می خواهد. اما این مسائل پول و سرمایه گذاری نمی خواهد؛ علم، اخلاق، دلسوزی و اندیشه می خواهد. اگر این اتاق فکرها تشکیل دهیم، خیلی کارها می توانیم انجام دهیم.
همچنین حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد مقدم عضو مجمع روحانیون مبارز در این زمینه در گفت و گو با خبرنگار جماران، موضوع یکسان بودن حقوق عموم افراد جامعه را یکی از مهمترین در عرصه حقوق شهروندی دانست.
مقدم گفت: در عصر مدرن تعریف یک شهروند این است که او فارغ از نوع نگاه، نگرش مذهب و آیین خود از حقوق یکسان برخوردار است. من معتقدم این سرفصل می تواند یکی از مهمترین سرفصل های نظام حقوقی کشور ما قرار بگیرد که متاسفانه در طی خیلی از سالهای گذشته به آن توجه لازم و کافی نشده است.
عضو مجمع روحانیون مبارز افزود: برخی از افراد به هرحال از نظر باورها و اعتقادات یا نگاه و نگرش هایشان مورد بی مهری قرار گرفته اند. این مساله مهمی است که رهبری به آن پرداخته و آن را برجسته کرده اند. امیدوارم که نظام قضایی و قانون گذاری کشور ما بتواند بر همین اساس و پایه، حساسیت لازم را داشته باشد و امیدی در جامعه ما شکل بگیرد که تحقق یافتن اصل حقوق شهروندی است.
مقدم در پاسخ به چرایی بیان این سخنان از سوی رهبری گفت: رهبری در نظام اسلامی و در چارچوب قانون اساسی ما کشتی بان و سکان دار کشتی انقلاب اسلامی است. طبیعتا رهبری در جاهایی که احساس می کند برخی مسائل و حساسیت ها مورد بی توجهی قرار می گیرد یا کمرنگ می شود باید هشدار دهند. به نظر من این هشداری است که در متن و محتوای نظام اسلامی قرار دارد و قرائتی است که امام از دین و دین باوری آورده و طبیعتا رهبری به این قضیه توجه لازم را دارند.
وی افزود: فکر می کنم در جامعه ما خود رهبری رصد و پیگیری می کنند. شاید ایشان به این نتیجه رسیده باشند که این مساله از مسائلی است که به تاکید و توجه بیشتر دستگاه قضا و داوری نیاز دارد تا جامعه بتواند به آن حقوق انسانی و شهروندی خود بیشتر و بهتر برسد و یک نوع امنیت خاطر برای شهروندان جامعه ما به وجود بیاید.
عضو مجمع روحانیون مبارز افزود: رهبری نگاه و نگرش دینی و اسلامی را مطرح می کنند. در واقع می خواهند بگویند که اصل قانون گذاری و قضا و داوری باید بر این پایه باشد. سخن ایشان خطاب به همه جریاناتی است که ممکن است هرکدام در این جهت بی توجهی کرده باشند.
مقدم ادامه داد: نمی توانم بگویم سخن ایشان خطاب به گروه خاص یا مشخصی است. ایشان این بحث را به صورت کلی مطر ح می کنند که حقوقی که برای انسان ها در یک جامعه وجود دارد برای انسان ها بما هو انسان و فارغ از مذهب و نگرش است و نمی توانیم حقوق شهروندی را از آنها سلب کنیم.
عضو مجمع روحانیون گفت: مسلما یک سری از بی توجهی ها و بی مهری هایی صورت گرفته است. برخی از این بی مهری ها بر اثر بی توجهی بوده و برخی دیگر نیز به خاطر نگاه تنگ نظرانه و محدودی است که برخی از سررشته داران و پیگیران امور داشته اند. به هرحال هر زمانی و هر شرایطی که نظام اسلامی ما بتواند خودنقّادی کند و یک سری از ایرادات، نقایص و کاستی های خود را بیشتر و شفاف تر ببیند یا به تعبیری که خود رهبری دارند سررشته داران را متوجه مسائل کنند برای جامعه ما خیر خواهد بود. امیدواریم که اگر کوتاهی و قصوری در گذشته انجام شده ، مدیریت کلان کشور با این نگاه بتواند در جهت جبران نواقص و کاستی ها برآید.
مقدم با بیان اینکه دستگاه قضا و قوه قضاییه در جامعه ما نقش اولیه و اساسی دارد گفت: کسی که قدرت داوری و حکم کردن دارد قوه قضاییه است. در جامعه آن که می تواند نسبت به حقوق شهروندی حساسیت و توجه داشته باشد دستگاه قضاست. پاسدار دفاع از حقوق شهروندی و شهروندان در یک جامعه، دادگستری به معنای کلی یعنی همان قوه قضاییه جوامع است. به میزانی که قوه قضاییه ما نگاهی یکسان، انسانی و بر پایه حقوق شهروندی چه نسبت به متهمان و چه دیگران داشته باشد و در جهت رفع نواقص خود برآید در جاهای دیگر کشور نیز تاثیر مثبت به جا خواهد ماند.
انتهای پیام
