اثر دومینویی لغو تحریم‌ها

دنیای اقتصاد نوشت: اعلام چارچوب توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 خوش بینی های بسیاری در هفته گذشته در میان تحلیلگران اقتصادی و سیاسی جهان به وجود آورده است. اگر توافق هسته ای با ایران قطعی شود، جهان شاهد یک تغییر در جغرافیای سیاسی و اقتصادی خواهد بود.

تحلیل ها نشان می دهد در صورت حصول توافق نهایی، دومینویی از پیامدها روی خواهد داد که بسیاری از اقتصادهای جهان را متاثر خواهد کرد. تاثیرات ژئوپولیتیک در منطقه خاورمیانه از غرب تا ونزوئلا و از شرق تا ژاپن و کره پیش خواهند رفت؛ به طوری که از یکسو شرکت های سرمایه گذار نفتی و از سوی دیگر سرمایه گذاران سایر صنایع بر سر ایران با یکدیگر رقابت می کنند و این موجب افزایش عرضه نفت و کاهش قیمت آن خواهد شد که این کاهش قیمت رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده را کاهش و رشد کشورهای وارد کننده را افزایش خواهد داد. احتمالا دولت روسیه با کاهش شدید درآمدهای مالیاتی دریافتی از صنایع نفت و گاز مواجه می شود و کسری بودجه ونزوئلا به دلیل احتمال کاهش قیمت نفت تا 40 دلار، شدیدتر از قبل می شود و چه بسا تورم 60 درصدی این کشور افزایش یابد. وب سایت گلوبالیست و خبرگزاری فرانسه در تحلیل هایی از این اثرات می گویند.

شهرزاد کاظمی – محمدعلی مختاری: سایت خبری گلوبالیست در یک گزارش تحلیلی اعلام کرد: اگر توافق هسته ای با ایران قطعی شود، جهان شاهد یک تغییر در جغرافیای سیاسی و اقتصادی خواهد بود. ایران اکنون به چارچوب توافقی دست یافته که ممکن است در ماه ژوئن آن را قطعی کند و در ازای محدودیت برنامه هسته ای، تحریم های این کشور لغو شوند. سوال این است که پیامدهای اقتصادی این توافق چه خواهد بود؟ بسیاری از این پیامدها نه تنها اقتصاد ایران بلکه اقتصاد جهانی را متاثر می کند.

  گلوبالیست: ایران بازار نوظهور آینده

تا قبل از ریاست جمهوری حسن روحانی اقتصاد ایران از ضعف مدیریت در بخش اقتصاد دچار آسیب های بسیاری شد. رسیدن به توافق هسته ای تغییرات سیاسی ایجاد می کند که در پی آن انگیزه کسب وکار و سرمایه گذاری بهتر خواهد شد. چنانچه سرمایه گذاری و تولید کالاهای مصرفی و همچنین اشتغال به دلیل سرمایه گذاری های خارجی در ایران افزایش یابد آنگاه روابط تیره با غرب برای دولت ایران کمتر خواهد شد و اینها همان چیزی است که برای ایران مناسب خواهد بود. عده ای در ایران بنابر دلایلی با توافق مخالف هستند اما بسیاری از مردم ایران می خواهند که از انزوای جهانی خارج شوند و فساد اقتصادی نیز کاهش یابد. به همین شکل بسیاری از جمهوری خواهان آمریکا نیز با این توافق مخالف هستند، بدون اینکه صدای شرکت های بزرگ آمریکایی را که می توانند از برقراری رابطه با ایران بهره مند شوند، بشنوند اگرچه فرآیند برداشتن تحریم ها زمانبر است اما هم اتحادیه اروپا و هم آمریکا از اینکه به یک بازار نوظهور در آینده متصل شوند، خرسند خواهند شد.

  تاثیر دراقتصاد جهان

اولین اثر برداشتن تحریم ها روی اقتصاد جهان افزایش صدور نفت ایران است. پیش بینی می شود که در فاصله یک سال صادرات نفت ایران دو برابر شود. مانند فاصله سال های 2011-2009 ایران می تواند روزانه سه و نیم میلیون بشکه نفت تولید کرده و دومیلیون بشکه آن را صادر کند که به دلیل تحریم ها از سال 2010 این رقم هم اکنون به نصف رسیده است. در صورت لغو تحریم ها سرمایه گذاران خارجی در حوزه نفت می توانند با تکنولوژی های جدید در حوزه میدان نفتی حاضر شوند و به صنعت نفت ایران جانی دوباره ببخشند. این افزایش صادرات می تواند قیمت نفت را در سال آینده به زیر 40 دلار در هر بشکه برساند.

این یک شوک مثبت برای کشورهای واردکننده نفت و یک شوک منفی برای کشورهای صادرکننده نفت خواهد بود. کاهش 10 دلاری در قیمت نفت نیم درصد رشد تولید ناخالص ملی را از کشورهای صادرکننده به سوی کشورهای واردکننده منتقل می کند. یعنی نیم درصد از رشد صادرکنندگان نفت کاسته و نیم درصد به رشد واردکنندگان می افزاید. این امر می تواند عملا مانند تریلیون ها دلار کاهش مالیات عمل کند. در شرایطی که بسیاری از کشورهای صنعتی بر کاهش کسری بودجه متمرکز شده اند، این قدرت را خواهند یافت که مالیات ها را کاهش ندهند. برندگان اصلی این معادلات کشورهای ژاپن، هند و اروپایی ها هستند که عمده نفت مورد نیاز خود را وارد می کنند. همچنین آمریکا نیز نفع خواهد برد، چراکه هنوز یک سوم نفت مصرفی خود را وارد می کند.

  هشداری برای روسیه و ونزوئلا

پیامد دیگر کاهش قیمت نفت برای کشورهای روسیه و ونزوئلا خواهد بود که آنها را ضعیف تر خواهد ساخت. نفت و گاز 69 درصد صادرات روسیه است و 49 درصد درآمدهای مالیاتی دولت روسیه از مالیات های دریافتی از این بخش است. پیش بینی می شود کاهش قیمت نفت از یکسو و تحریم های غرب از سوی دیگر احتمالا رشد اقتصادی روسیه را 4 تا 5 درصد در سال جاری کاهش دهند. سیاست گذاران روسیه بودجه را براساس قیمت نفت حدود 100 دلار در صورت نبود شوک های داخلی و خارجی برآورد کرده بودند که به وضوح محقق نخواهد شد. کاهش ارزش روبل (واحد پول روسیه) با افزایش صادرات روسیه تا حدودی این کاهش درآمد ناشی از قیمت نفت را جبران می کند، ولی نمی تواند همه کاهش صادرات را جبران کند. این کاهش بودجه به احتمال زیاد باعث محدودیت در بودجه نظامی روسیه شده و صلح به همراه آورد. اما ونزوئلا از کاهش آینده قیمت نفت بسیار آسیب پذیر خواهد بود. نفت بیش از 90 درصد صادرات این کشور را تشکیل می دهد و شرکت های نفتی دولتی بیش از نیمی از درآمد این کشور را تشکیل می دهند.

ونزوئلا در حال حاضر با کسری بودجه سرسام آور 17 درصدی مواجه است که کاهش قیمت نفت می تواند موجب شود که بانک مرکزی این کشور به ابرتورم تن دهد. تورم در این کشور در حال حاضر بیش از 60 درصد است. ونزوئلا مشکلات مالی مزمنی داشت که به دلیل سوء مدیریت در زمانی که قیمت نفت بالای 100 دلار در هر بشکه بود نیز وجود داشتند. کاهش قیمت نفت این مشکلات را تشدید کرده و احتمالا موجب می شود دولت این کشور بیشتر قرض کند. همچنین ممکن است «نیکلاس مادورو» رئیس جمهوری این کشور مجبور شود که صادرات نفت ارزان قیمت را به کشورهای آمریکای مرکزی و حوزه دریای کارائیب محدود کند که برای همسایگان این کشور مانند یک یارانه خواهد بود.

  پیوستن مجدد ایران به اقتصاد جهانی

ایران کشوری با 78 میلیون جمعیت است که بیست و هفتمین تولید ناخالص ملی در میان کشورهای جهان را دارد. طبق گفته های بانک مرکزی 52 درصد درآمد ملی از بخش خدمات، 18 درصد نفت، 13 درصد صنعت و معدن، 12 درصد کشاورزی و 5 درصد از بخش ساختمان است. بسیاری از شرکت های غربی مایل هستند در ایران و به خصوص در دو بخش نفت و صنعت سرمایه گذاری کنند. این در حالی است که حتی با وجود تحریم ها نیز برخی شرکت ها با ایران در رابطه هستند. شرکت هایی چون کوکاکولا، پپسی، نستله و… در بخش مصرف کننده حضور دارند. شرکت MTN از آفریقای جنوبی به عنوان اپراتور تلفن همراه حضور دارد. نستله بسیار علاقه مند است که بتواند مانند گذشته به ایران که سومین بازار فروشش در جهان بود، بازگردد.

 رشد اقتصادی ایران پس از لغو تحریم ها را در سال 2017 تا مقدار 6 درصد پیش بینی کرده اند. اگر این توافق در ماه ژوئن قطعی شود، علاوه بر تاثیرات عمیق در جغرافیای منطقه شاهد تنفسی در اقتصاد جهان نیز خواهیم بود.

  خبرگزاری فرانسه: فرصت بی همتا برای شرکت های غربی

توافق هسته ای با ایران فرصت های بسیاری برای شرکت های نفتی غربی می گشاید. توافق هسته ای ایران که بیانگر برداشتن تحریم هایی است که اقتصاد ایران را از حرکت بازداشته است می تواند برای شرکت های نفتی خارجی فرصت های بی همتایی به وجود آورد، هرچند این فرآیند زمانبر است.  یک تحلیلگر چنین بیان کرد که «بیانیه لوزان می تواند اولین قدم برای بازگشت شرکت های نفتی به ایران باشد.»

تحریم های وضع شده علیه ایران از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا منجر به ترک تدریجی شرکت های مهم نفتی غرب شد و تنها شرکت های هندی و چینی در ایران باقی ماندند. لغو تحریم ها فرصت نابی را به وجود خواهد آورد، چرا که شرکت های خارجی می توانند به کشوری که یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت و گاز در جهان است، وارد شوند. تحریم ها منجر به کاهش صادرات نفتی ایران شد و از چهار میلیون بشکه به طور متوسط در روز در سال 2008 به 2.81 میلیون بشکه در روز در سال 2014 رسید. هرچند با این اوضاع باز هم ایران جزو پنج تولیدکننده بزرگ عضو کارتل نفتی اوپک است. ایران حدود 1.1 میلیون بشکه در روز نفت صادر می کند. بعد از روسیه، ایران دارای بزرگ ترین ذخایر گازی جهان است. فرانسیس پرین، رئیس اس پی اس گروه مجله تجارت سیاسی انرژی گفت: ایران کشوری با ذخایر فوق العاده نفت و گاز است.

 از سوی دیگر پیر ترزیان، مدیر هفته نامه پترواستراتژی معتقد است بازگشت به صنعت نفت ایران ماه ها طول خواهد کشید. وی افزود بیانیه لوزان یک توافق سیاسی بود که موارد اساسی را در بر می گرفت و باید روی جزئیات فنی بیشتر کار کنند و تا 30 ژوئن به یک توافق مشخص برسند.

وزیر امور خارجه فرانسه اعلام کرد هنوز بر سر زمان لغو تحریم ها توافق مشخصی صورت نگرفته است. ایران اصرار به لغو تحریم ها طی مذاکرات داشت اما شش قدرت جهان- انگلیس، چین، فرانسه، روسیه، آلمان و آمریکا- مایلند فرآیند لغو تحریم ها به طور تدریجی در یک دوره دو ساله انجام شود. با لغو تحریم ها، ایران برای افزایش درآمد به دنبال بازاریابی نفت ذخیره شده خود است.

در این زمینه، گای میسیونر، اقتصاددان مرکز تحقیقاتی «ای اف پی انرژیز»پیش بینی کرد: «ایران پیش از پایان سال سطح تولید نفت خود را به شکل قابل توجهی بالا می برد.»  اما افزایش تولید نفت ایران بستگی به شرایط میدان های نفتی و پالایشگاه های ایران دارد چرا که در سال های گذشته ایران به تجهیزات فنی، قطعات اضافی و فناوری غرب دسترسی محدودی داشته است.ایران بهترین ها را می خواهد و ایران از بازگشت شرکت های انرژی غربی ابراز رضایت کرد. رئیس جمهوری ایران، حسن روحانی در مجمع داووس که تجار برتر جهان در آن حضور داشتند از شرکت های خارجی دعوت کرد در صنعت انرژی کشورش سرمایه گذاری کنند. اما علاقه شرکت های خارجی برای سرمایه گذاری در بازار نفتی ایران بستگی به شرایطی دارد که تهران ارائه می دهد.

 برتاند هودی، تحلیلگر مسائل انرژی در موسسه ریموند جیمز می گوید: «برای شرکت های خارجی که قصد بازگشت به ایران را دارند شرایط مالی قراردادها جذابیت ایجاد می کند که پیش از تحریم ها این شرایط در ایران جذاب نبود.» وی افزود: «ساختار قراردادهای خرید متقابل ایران برای شرکت های خارجی مخاطره آمیز بود.» در حالی که بیشتر قراردادهای سرمایه گذاری نفتی در قالب توافق نامه تسهیم تولید هستند و بخشی از محصول را در ازای امتیاز واگذاری می گیرند، اما ایران بیشتر تمایل به بیع متقابل دارد. تحت این قالب، شرکت های نفتی بین المللی زیر نفوذ شرکت ملی نفت ایران هستند.

همچنین دستمزد این شرکت ها براساس نرخ توافقی از زمان سرمایه گذاری تا نصب تعیین می شود. پرین افزود: «ایران و به خصوص وزیر نفت از این موضوع آگاه است، آنها مدتی است که در چارچوب قراردادهای جدید کار می کنند که این قراردادهای نفتی ایران (آی پی سی) نامیده شده است، این قراردادها باید برای شرکت های بین المللی جذابیت بیشتری داشته باشند زیرا ایران می خواهد با بهترین ها کار کند.» وی افزود که ریسک های سرمایه گذاری، غیبت شرکت های نفتی آمریکایی را طولانی تر کرد که این امر بازگشت شرکت های خارجی مثل توتال فرانسه، انی ایتالیا یا رویال داچ شل را به ایران سخت تر می کند.  پرین تصریح کرد ایران در حال حاضر از همکاری با شرکت های آسیایی، خشنود نیست. در حالی که بازگشت سرمایه گذاری در ایران به شرکت های نفتی فرصت های زیادی می دهد، اما با توجه به کاهش 60 درصدی قیمت نفت این مساعدت به سرعت انجام نمی گیرد، هر چند می توان گفت موضوع جذب سرمایه گذاران خارجی در ایران به نفع اقتصاد جهانی است. هلگر شیمیدینگ، اقتصاددان بانک برنبرگ گفت: «برای اقتصاد جهان، ورود مجدد ایران به بازار در پایین نگه داشتن قیمت نفت در طولانی مدت کمک می کند و مخاطرات ناشی از عرضه جهانی نفت مثل لیبی را کاهش می دهد.»

انتهای پیام