نظر مردم درباره‌ی حذف یارانه ها چیست؟

روزنامه‌ی سازندگی نوشت: راننده بنز پایش را روی گاز می‌گذارد و سرعتش را بالا می‌برد اما در نهایت مغلوب چراغ قرمز می‌شود؛ فقط چند ثانیه بعد از توقف، پسری نوجوان سر می‌رسد و جعبه آدامس‌هایش را نشان راننده می‌دهد. آفتاب؛ مستقیم به شیشه بنز می‌تابد و بازتابش در چهره پسر می‌افتد؛ صورتش کمی سوخته و قامتش تا پنجره اتومبیل رسیده است. راننده خرید نمی‌کند و به محض سبز شدن چراغ، دور می‌شود. سرمایه مالی این دو شهروند با هم قابل مقایسه نیست اما حدودا ۱۰ سالی می‌شود که راس ساعت ۱۲ شب بیست و پنجم هرماه، مبلغ مشابهی به حساب‌شان واریز می‌شود؛ همان یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که از سال ۸۹ تاکنون در اختیار ده‌ها میلیون ایرانی قرار گرفته است. این در حالی است که جدیدترین بررسی‌های ایسپا نشان می‌دهد غالب مردم جامعه مخالف واریز یارانه نقدی برای ثروتمندان هستند.

از شهریورماه امسال تغییرات جدی در شیوه واریز یارانه‌ها اتفاق افتاده است؛ دولت در آخرین روز تابستان ۹۸ برای نخستین بار از زمان آغاز هدفمندی یارانه‌ها، یارانه نقدی ۷۰۰ هزار ثروتمند معادل ۳۳ میلیارد تومان را حذف و اعلام کرد این روند در ماه‌های آینده نیز تکرار خواهد شد. آمار مشخصی از تعداد ثروتمندان جامعه در دست نیست اما خبرها از جمعیت ۲۰ میلیون نفری آنها حکایت دارد. چند روز پیش محمد شریعتمداری، وزیر کار هم گفت که مجلس، مجوز حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی که ۲۴ میلیون نفر می‌شوند را صادر کرده است.  حذف یارانه ثروتمندان با واکنش بخشی از آنها همراه بوده است؛ مسوولان می‌گویند حدود ۶ درصد از ثروتمندان معادل ۶۸۰۰ نفر به اقدام اخیر دولت اعتراض کرده‌اند. گردش مالی برخی از آنها حدود ۴ میلیارد تومان در سال گذشته بوده و در بین‌شان از مدیران ارشد دولتی تا نمایشگاه‌دار ماشین دیده شده است. واریز یارانه نقدی به حساب ثروتمندانی که بین ۳۵ تا ۸۶ میلیون تومان در سال درآمد خالص دارند (آمار مربوط به سال ۹۶ است.) همواره مورد انتقاد جدی قرار داشته و توزیع عادلانه ثروت را زیر سوال برده است. این در حالی است که اغلب مردم جامعه، موافق واریز یارانه به حساب دهک‌های پردرآمد نیستند. اخیرا مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در یک نظرسنجی به بررسی این موضوع پرداخته است که نتیجه آن نشان می‌دهد حدود ۶۷ درصد مردم ایران خواستار حذف یارانه ثروتمندان شده‌اند. حدود ۳۱ درصد از این افراد را جوانان ۱۸ تا ۲۹ سال تشکیل می‌دهند که به گفته مرکز آمار نرخ بیکاری‌شان بالای ۲۴ درصد است و بخش عمده‌شان نیز دانشجو یا تحصیلکرده‌های دانشگاهی‌اند. دولت می‌گوید حذف یارانه ثروتمندان در ماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت و بین ۱۰ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان را آزاد خواهد کرد؛ رقمی تقریبا معادل ۳۵ درصد یارانه نقدی که دولت سالانه پرداخت می‌کند.

چه کسانی نباید یارانه بگیرند؟

نداشتن بانک اطلاعاتی از ثروتمندان باعث شده دقیقا مشخص نباشد چه افرادی قرار است حذف شوند؟ دولت اعلام کرده فاکتورهایی مانند سفر خارجی، نوع و تعداد اتومبیل و تعداد آن، شغل و… را در نظر گرفته است با این حال برخی معتقدند میزان هزینه‌ها به قدری بالا رفته که برخی از این فاکتورها چندان برای حذف توجیه‌پذیر نیست. نتایج نظرسنجی ایسپا، مفاهیم اقتصادی – اجتماعی قابل توجهی در خود دارد. در این نظرسنجی از شرکت‌کننده‌ها پرسیده شده «اگر قرار باشد یارانه پولدارها قطع شود، خانوارهای چهار نفره‌ای که درآمد آنها بیش از چند میلیون تومان باشد باید حذف شوند؟» برای این سوال دو سناریو در نظر گرفته شده که نخست، خانوارهای دارای منزل و دوم مستاجرین هستند. شرکت‌کننده‌ها پاسخ‌های متفاوت داده‌اند اما به طور میانگین گفته‌اند که اگر یک خانوار دارای مسکن، درآمدی معادل ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان داشته باشد باید یارانه‌اش حذف شود. این مبلغ برای مستاجرین حدود ۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان گفته شده است. این ارقام نشان می‌دهد که از دید شرکت‌کننده ها، یک خانوار اجاره‌نشین با درآمد ۹ میلیون تومانی می‌تواند زندگی مناسبی داشته باشد به نحوی که دیگر نیازی به دریافت یارانه نخواهد بود. چندی پیش فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار ایران به ایلنا گفت که سبد معاش کارگری در شهریور ۹۸ از مرز ۸ میلیون تومان عبور کرده است.

یارانه پاسخگو نیست

طی ۱۰ سال اخیر که یارانه نقدی به حساب حدود ۸۰ میلیون ایرانی واریز شده است، مبلغ آن هیچ تغییری نکرده و همان ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان باقی مانده است. این در حالی است که هزینه‌ها فقط طی یک سال گذشته دست‌کم دو برابر رشد داشته است و آخرین گزارش مرکز آمار هم می‌گوید تورم شهریورماه در ادامه سیر صعودی خود به ۴۲,۷ درصد رسیده است. ناچیز بودن مبلغ یارانه نقدی در نظرسنجی ایسپا هم خود را نشان داده است. آنجا که بیش از ۹۳ درصد شرکت‌کننده‌ها گفته‌اند که یارانه بخش کمی از هزینه‌هایشان را پوشش می‌دهد. البته حدود ۱.۵ درصد گفته‌اند که بخش زیادی از هزینه‌هایشان با یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی برطرف می‌شود که احتمالا خطای انسانی در ثبت این رقم نقش زیادی داشته است!

درآمد حاصل از حذف یارانه‌ها کجا خرج شود؟

براساس قانون بودجه سال ۹۸ قرار است درآمد حاصل از حذف یارانه ثروتمندان در راستای ریشه‌کن کردن فقر مطلق و توسعه اقتصادی – اجتماعی کشور صرف شود. این اهداف کلی هستند و دقیقا مشخص نیست ساز و کار رسیدن به آنها چگونه طراحی شده است. در نظرسنجی ایسپا همین موضوع مورد سوال قرار گرفته است که حدود ۶۶,۵ درصد از شرکت‌کننده‌ها گفته‌اند یارانه‌ها بعد از حذف باید به دهک‌های محروم جامعه برسد. ۴۱.۷ درصد نیز معتقدند باید صرف ایجاد اشتغال، توسعه بهداشت، انجام پروژه‌های عمرانی و… شود.

چرا ثروتمندان به حذف یارانه اعتراض دارند؟

دولت می‌گوید حدود ۶ درصد معادل ۶۸۰۰ نفر از ثروتمندانی که یارانه‌شان در شهریور ۹۸ حذف شد به پیشخوان‌های دولت مراجعه و اعتراض کرده‌اند. به گفته دولت در بین آنها از مدیران ارشد دولتی تا صاحب نمایشگاه ماشین دیده می‌شود و فقط گردش مالی یک مورد از آنها حدود ۴ میلیارد تومان در سال ۹۷ بوده است. اعتراض ثروتمندان (دهک دهم با درآمد سالانه بیش از ۸۶ میلیون تومان) به حذف یارانه‌شان در حالیکه این مبلغ در سال کمتر از ۲,۵ درصد از کل درآمد سالانه‌شان می‌شود، سوال‌برانگیز بوده است. یک جامعه‌شناس اقتصادی با بیان اینکه اقدام دولت در باز گذاشتن راهی برای اعتراض به حذف یارانه‌ها نشان می‌دهد خود دولت نیز آنچنان از بانک اطلاعاتی مدونی درباره ثروتمندان بهره‌مند نیست، به سازندگی می‌گوید: «دو مسئله در اینجا وجود دارد. اول اینکه هیچ منع قانونی برای اعتراض به حذف یارانه‌ها در نظر گرفته نشده است در حالیکه این اقدام هزینه بالایی روی دوش دولت می‌اندازد چون دوباره باید علت حذف را بررسی کند و یک بوروکراسی زمان‌بر را پشت سر بگذارد. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته اگر کسی به این شکل عمل کند، جریمه می‌شود.» علی‌اصغر سعیدی ادامه می‌دهد: «مورد دوم هم این است که غالب افراد جامعه یارانه نقدی واریز شده را جز درآمدهای دولت می‌دانند نه یک ثروت ملی که باید برای آینده این کشور و توسعه آن باقی بماند. آنها معتقدند در درآمدهای دولت شریک هستند و باید حتما یارانه‌شان را دریافت کنند.» علی‌اصغر سعیدی ادامه می‌دهد: «مساله دیگر هم این است که ثروتمندبودن و داشتن ثروت در جامعه ایرانی منزلت اجتماعی به حساب نمی‌آید به همین دلیل افراد بیشتر تمایل دارند خود را نیازمند نشان دهند تا ثروتمند. اعتراض بخشی از ثروتمندان به حذف یارانه‌شان را می‌توان در این بخش‌ها مورد بررسی قرار داد.» دولت می‌گوید حذف یارانه ثروتمندان در ماه‌های آینده ادامه پیدا خواهد کرد. ۶۷ درصد مردم ایران نیز موافق این اقدام هستند؛ البته قابل پیش‌بینی نیست اگر در ماه‌های پیش‌رو حذف یارانه سراغ‌شان بیاید، مانند بخشی از ثروتمندان اعتراض خواهند کرد یا خیر؟

انتهای پیام